Hoạt động trợ giúp pháp lý: Chưa đáp ứng được nhu cầu trong nhân dân

Các đợt TGPL lưu động luôn thu hút nhiều người dân tham gia. (Ảnh: Trung tâm TGPL tỉnh tổ chức TGPL tại xã Đắk Ha,  Đắk Glong)

Theo đó, trong năm 2015, Trung tâm TGPL tỉnh đã tổ chức được 147 đợt TGPL lưu động về các thôn, bon, các xã ở vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện về kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; thực hiện TGPL 1.534 vụ việc cho 1.539 người. Qua đó, giúp người dân nâng cao nhận thức, chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, góp phần bảo đảm an ninh, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.

Tuy nhiên, có một thực tế là đối tượng có nhu cầu về tiếp cận dịch vụ pháp lý là rất lớn, hầu như trên tất cả các lĩnh vực pháp luật liên quan đến đời sống, nhưng rất lúng túng, đều không biết chỗ nào để được TGPL. Vì vậy, nhiều người dân khi gặp chuyện thường chỉ tìm đến luật sư để được giúp đỡ, nhưng trên địa bàn tỉnh mạng lưới luật sư cũng hết sức khiêm tốn, chỉ có ở một số huyện, thị xã.

Bên cạnh đó, cùng với điều kiện giao thông đi lại còn nhiều khó khăn thì rào cản về ngôn ngữ giữa cán bộ TGPL và người dân cũng đã vô tình ngăn cản người dân tiếp cận các dịch vụ pháp lý. Kết quả thực hiện TGPL các vụ việc dưới hình thức tham gia tố tụng còn hạn chế. Nguyên nhân một phần là do các cơ quan tiến hành tố tụng giới thiệu người dân đến Trung tâm TGPL Nhà nước chưa nhiều.

Một thực tế nữa là hiện nay, việc đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện làm việc, con người thực hiện TGPL chưa đáp ứng được yêu cầu tổ chức các hoạt động một cách thường xuyên, kịp thời và có chất lượng.

Trong khi nhu cầu của người dân đòi hỏi việc cung cấp các dịch vụ pháp lý miễn phí có chất lượng ngày càng cao thì nguồn lực lại hạn chế. Về mạng lưới TGPL ở cơ sở thì ban chủ nhiệm các câu lạc bộ TGPL trình độ pháp luật còn hạn chế, hoạt động chưa đồng đều. Thậm chí, nhiều nơi chính quyền địa phương chưa thật sự quan tâm tạo điều kiện để các câu lạc bộ TGPL hoạt động tốt.

Có nhiều địa phương còn đề nghị hoãn tổ chức TGPL lưu động nhiều lần mặc dù đã được xây dựng kế hoạch, khảo sát từ trước. Mạng lưới cộng tác viên TGPL trong toàn tỉnh nhiều về số lượng nhưng thực tế lại rất ít hoạt động, nếu có hoạt động cũng không ghi lại hồ sơ nên kết quả cũng không được ghi nhận. Đặc biệt, do nguồn kinh phí hạn hẹp, nên việc chi trả phụ cấp cho đội ngũ cộng tác viên TGPL còn thấp, dẫn đến việc thu hút, mở rộng mạng lưới cũng gặp nhiều khó khăn.

Hoạt động TGPL mới chủ yếu tập trung cho các xã nghèo, các thôn, bon đặc biệt khó khăn theo chương trình mục tiêu quốc gia chứ chưa có kinh phí để mở rộng phạm vi các thôn, bon khác trên địa bàn. Qua đó, nhiều đối tượng có nhu cầu chưa được tiếp cận dịch vụ TGPL.

Theo Trung tâm TGPL tỉnh, trước thực tế trên, để công tác TGPL ngày càng đi vào thực chất và có hiệu quả thì trước tiên phải làm cho người dân biết về chính sách TGPL, quyền lợi, nghĩa vụ của mình, các địa chỉ TGPL có thể tìm đến. Việc tuyên truyền vấn đề này, không chỉ giao riêng cho ngành tư pháp mà các ngành chức năng, địa phương khác cũng cần thông tin rộng khắp đến các thôn, bon để các đối tượng có nhu cầu tiếp cận với dịch vụ pháp lý miễn phí.

Ngoài ra, để bảo đảm nguồn nhân lực cho công tác TGPL thì cần thu hút được đội ngũ cộng tác viên là những người có trình độ pháp luật, có tâm huyết, nhất là lực lượng luật sư, luật gia… Quan tâm xây dựng, bố trí mức thù lao hợp lý cho đội ngũ cộng tác viên TGPL.

Tại các trụ sở tiếp dân, nhà văn hóa cộng đồng, bưu điện, các cơ quan tố tụng, trại tạm giam, nhà tạm giữ, các cơ sở khuyết tật… nên nghiên cứu lắp đặt thêm bảng thông tin và hộp tin về TGPL. Về phía Trung tâm TGPL tỉnh cũng đang cố gắng khắc phục cũng như mong muốn nhận được sự quan tâm, đầu tư hơn nữa để phát huy vai trò, nâng cao chất lượng TGPT,  tuyên truyền phổ biến pháp luật trong nhân dân.