Hiểm họa từ chất ma túy “núp bóng” thuốc lá điện tử

Nhiều hình thức tinh vi để mua bán

Theo cơ quan công an, thuốc lá điện tử là thiết bị chạy bằng pin dùng để làm nóng dung dịch lỏng, biến dung dịch này thành hơi cùng những luồng khói có hương thơm để người sử dụng có thể hít vào phổi. Hầu hết các mẫu thuốc lá điện tử hiện nay sử dụng ống chứa dung dịch – loại dùng một lần hoặc có thể bơm dịch vào để dùng tiếp.

Thuốc lá điện tử có nhiều tên gọi khác nhau như vape, thuốc lá vaporizer, e-cigs, e-hookahs, bút vape… được thiết kế đa dạng với hình dáng bắt mắt: có thể giống điếu thuốc lá truyền thống hoặc giống như bút, ổ đĩa, hình thỏi son… Do vậy, học sinh dễ dàng sử dụng, mang vào lớp học, mang đi chơi mà không lo bị phát hiện.

Mặc dù đã được các cơ quan y tế cảnh báo nhiều về các tác hại của thuốc lá điện tử nhưng loại sản phẩm này vẫn được nhiều người, nhất là giới trẻ sử dụng. Để kiếm lời, nhiều đối tượng cũng đã bỏ một số chất ma túy vào các loại tinh dầu để bán.

Thời gian gần đây, lực lượng chức năng tỉnh Đắk Nông đã liên tục phát hiện, triệt phá các vụ tàng trữ, mua bán trái phép chất ma túy dưới hình thức bán thuốc lá điện tử. Cuối tháng 3, lực lượng công an đã bắt quả tang một đối tượng ở Krông Nô buôn bán thuốc lá và thuốc lá điện tử. Theo kết quả giám định, số thuốc lá và thuốc lá điện tử đều có chứa chất ma tuý ADB-Butinaca.

Ở một vụ án khác tại TP. Gia Nghĩa, lực lượng chức năng đã bắt 2 đối tượng bán thuốc lá không nhãn hiệu, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Theo kết luận giám định, số tang vật thu giữ có chứa chất ma tuý loại ADB-Butinaca.

Theo cơ quan công an, chất ADB-Butinaca, thuộc nhóm chất cần sa tổng hợp, mới được đưa vào quản lý theo Nghị định 57/2022/NĐ-CP, ngày 25/8 của Chính phủ quy định các danh mục chất ma tuý và tiền chất. Khi sử dụng nó gây ra ảo giác, kích thích thần kinh trung ương giống như hoạt chất THC có trong cần sa. Tuy nhiên, nó khác là chất ADB-Butinaca được tổng hợp từ các hoá chất, các đối tượng điều chế để tạo ra chất này, có tác dụng tương tự như hoạt chất ma tuý cần sa.

Trong tinh dầu của thuốc lá điện tử có chất và một số các chất thơm. Khi chế tạo, các đối tượng đã pha thêm chất ma tuý nhóm cần sa tổng hợp. Vì chất ma tuý này không màu, không mùi, lại lẫn mùi của tinh dầu nên bằng cảm quan thông thường khó có thể nhận biết được. Chỉ người bán và đối tượng sử dụng có thể biết được thuốc lá điện tử có chất ma tuý. Để lôi kéo người sử dụng, ban đầu các đối tượng cho người sử dụng dùng thử như thuốc lá điện tử thông thường, để lôi kéo. Khi người dùng đã “bị lệ thuộc”, có nhu cầu sử dụng thường xuyên, các đối tượng sẽ bán với giá thành cao hơn…

Ngăn chặn thuốc lá điện tử

Việc sử dụng thuốc lá điện tử đang gia tăng ở giới trẻ. Thế nhưng, các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn của thuốc lá trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá chưa điều chỉnh đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Ngoài ra, Việt Nam chưa có cơ sở kiểm nghiệm đủ năng lực kiểm tra, kiểm nghiệm các chỉ tiêu vệ sinh, an toàn đối với thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử.

Theo Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), Việt Nam vẫn nằm trong số 15 quốc gia sử dụng thuốc lá cao nhất thế giới. Sau 5 năm, tỷ lệ hút thuốc lá điện tử ở Việt Nam đã tăng 36,5 lần đối với cả hai giới và tăng lần lượt trong hai nhóm nam giới và nữ giới là 22,75 và 46 lần. Đặc biệt, tỷ lệ sử dụng thuốc lá mới ở các thành phố có xu hướng tăng, nhất là đối tượng học sinh, sinh viên, người trẻ tuổi

Cũng theo Vụ Pháp chế, thuốc lá mới (thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng) được đưa vào Việt Nam chủ yếu qua đường nhập lậu, xách tay… Điều đáng nói, các sản phẩm đang được quảng cáo khá phổ biến trên mạng xã hội được sử dụng phổ biến bởi giới trẻ như: facebook, instagram, tiktok. Người tiêu dùng có thể dễ dàng mua bất hợp pháp các sản phẩm thuốc lá mới trên internet, các trang mạng xã hội.

Thực tế cho thấy, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng học sinh, sinh viên sử dụng thuốc lá điện tử, nhưng chủ yếu là do các bạn trẻ còn thiếu hiểu biết về tác hại của thuốc lá điện tử. Vì vậy, cùng với sự vào cuộc của cơ quan chức năng với các chế tài xử lý cụ thể trong xử lý những cá nhân, tổ chức buôn bán và sử dụng thuốc lá điện tử, vấn đề quan trọng là cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, truyền thông về tác hại của thuốc lá điện tử với các hình thức, nội dung phù hợp để giới trẻ nâng cao nhận thức, chủ động bảo vệ sức khỏe của bản thân.

Cùng với đó, gia đình và nhà trường cần phối hợp trong quản lý, giáo dục, ngăn ngừa việc học sinh bị dụ dỗ, lôi kéo sử dụng thuốc lá điện tử. Các bậc phụ huynh nên trò chuyện với con em mình; cần có các biện pháp kiểm tra, phát hiện và kịp thời răn đe, nhắc nhở. Đồng thời, các trường học phải thường xuyên tổ chức những hình thức hoạt động ngoại khóa, xây dựng lối sống lành mạnh… để đẩy lùi vấn nạn thuốc lá điện tử khỏi môi trường học đường.