Hào hùng, khí thế Hang No

Năm 1960, ông K’Bích là cơ sở mật của cách mạng có nhiệm vụ nắm tình hình tại địa bàn, báo tin, liên lạc với bộ đội, vận động nhân dân tham gia cách mạng. Hồi đó, ông đã vận động bà con trong các bon làng ủng hộ, rồi dùng voi vận chuyển lương thực, thực phẩm phục vụ cách mạng. Vào những ngày lên nương, lên rẫy, ông lại ra rừng báo cáo tình hình với bộ đội.

Vùng ấp chiến lược hiện còn lưu lại vết tích của lô cốt và hệ thống công sự, đường hào xung quanh đồn bốt. Lô cốt rộng 3m, cao 2m được làm bằng bê tông cốt thép; công sự, giao thông hào xung quanh sâu 1m, rộng 0,7m. Cách vị trí công sự, lô cốt chừng 50m về hướng Đông - Bắc còn thấy rõ vết tích của 3 hố bom mà địch oanh tạc năm 1965.

Những lúc rảnh rỗi, ông K’Bích lại kể về thời kỳ hoạt động cách mạng cho các cháu nghe

Đi qua mỗi dấu tích, ông K’Bích lại kể cho chúng tôi nghe câu chuyện về những trận đánh, về hoạt động tại ấp chiến lược như một thước phim quay chậm.

Chỉ vào căn hầm còn sót lại khối bê tông, ông K’Bích nói: Đây là nơi tôi thường đứng để quan sát vị trí hầm hào công sự, lô cốt, số quân lính trong đồn, ấp và vẽ sơ đồ tổng thể để phục vụ quân ta. Sau đó, tôi được cấp trên giao nhiệm vụ và bí mật báo cho đồng bào trong ấp chuẩn bị cho trận đánh phá ấp chiến lược sắp tới. Ngày 5/2/1962, tôi cùng ba đồng chí ra khỏi ấp giả đi lên rẫy nhưng thực chất là đi thẳng vào rừng làm lễ kết nạp Đảng. Lễ kết nạp Đảng của chúng tôi hôm đó diễn ra ngắn gọn, có căng một tấm vải treo cờ và ảnh Bác Hồ, nhưng thiêng liêng lắm. Sau đó, tôi được giao nhiệm vụ là Bí thư Chi bộ Ấp chiến lược Hang No, lãnh đạo, điều hành các hoạt động của ta tại đây. Vào thời điểm đó khó khăn lắm nhưng chúng tôi vẫn bám địa bàn, bám đồng bào, tổ chức nhiều hoạt động quấy rối địch, không cho chúng ngủ yên. Hoạt động cách mạng ở Hang No này hồi đó cũng hào hùng, khí thế lắm!.

Ông K’Bích kể, từ đầu năm 1962 đến 1963, Mỹ-ngụy đã thành lập Ấp chiến lược Hang No nhằm gom đồng bào vào ấp để thực hiện ý đồ chia cắt và cô lập căn cứ cách mạng của ta, tạo điều kiện cho việc cơ động lực lượng tiến hành càn quét, đánh phá hậu cứ cách mạng ở vùng rừng núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Địch xây dựng hành lang trắng làm rào cản giữa cơ sở cách mạng với hậu phương, cắt đứt đường hành lang chiến lược, ngăn chặn sự chi viện của đồng bào ta với cách mạng.

Thời gian đầu khi mới vào ấp, đồng bào đấu tranh đòi địch phải thực hiện đúng những điều đã hứa trước đây về điều kiện ăn ở, làm việc, chữa bệnh…Về sau, khi có cán bộ cách mạng vận động, hướng dẫn, nhiều cuộc đấu tranh liên tiếp diễn ra, đồng bào đòi được về nhà, được tự do và được đi làm rẫy ở những nơi xa… Có thể nói, ấp chiến lược Hang No là nơi đã diễn ra nhiều sự kiện lịch sử tiêu biểu cho phong trào đấu tranh chống Mỹ - ngụy của đồng bào các dân tộc thiểu số..

Trận đánh quyết định diễn ra đúng 12 giờ đêm ngày 24/4/1963, bộ đội huyện Khiêm Đức phối hợp với đơn vị đặc công Tiểu đoàn 186 (đơn vị chủ lực của Quân khu VI) tiến công tiêu diệt ấp chiến lược Hang No. Với lối đánh dũng cảm, mưu trí, qua một thời gian giằng co, lực lượng của ta lần lượt tiêu diệt địch trong các lô cốt, hầm ngầm và hoàn toàn giành thắng lợi.

Trong trận đánh này, ta thu toàn bộ vũ khí, quân trang, quân dụng, lương thực và tiêu diệt hơn 40 tên địch. Chiến thắng ấp chiến lược Hang No đã phá tan rào cản quân sự của địch, khai thông đường hành lang chiến lược Bắc-Nam ở phía Đông tỉnh Quảng Đức. Từ khi ấp chiến lược Hang No bị xóa sổ, đường hành lang hoàn toàn khai thông, trong giai đoạn 1963-1965, hàng vạn con em đồng bào miền Nam tập kết ra Bắc đã trở lại chiến trường.