Cán bộ, đảng viên vi phạm phải có hình thức xử lý kịp thời, chính xác, bảo đảm công khai, minh bạch, công bằng nhằm tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ.
Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Đảng phải giữ kỷ luật nghiêm từ trên xuống dưới. Kỷ luật này là tư tưởng phải nhất trí, hành động nhất trí. Kỷ luật này do lòng tự giác của đảng viên về nhiệm vụ của họ đối với Đảng”. Là một tổ chức chính trị chặt chẽ, một tổ chức hành động cần có sự nhất trí toàn Đảng thành một khối vững chắc, muốn vậy thì phải có kỷ luật, kỷ luật nghiêm minh và tự giác. Do đó, “Đảng phải chọn lựa những người rất trung thành và rất hăng hái, đoàn kết họ thành nhóm trung kiên lãnh đạo. Đảng phải luôn luôn tẩy bỏ những phần tử hủ hóa ra ngoài”. Tổ chức cơ sở đảng như là một bộ lọc kết nạp và giữ lại những phần tử tốt và thải loại những phần tử thoái hóa, biến chất. Đó là một quá trình thanh lọc, làm cho "cơ thể" Đảng luôn luôn có sức sống mới, trong sạch, cường tráng hơn. Kỷ luật nghiêm minh, tự giác của Đảng chính là một biện pháp hữu hiệu để giữ vững tư cách của một đảng cách mạng chân chính.
Qua quá trình thanh lọc, hàng loạt cán bộ không đáp ứng được yêu cầu phát triển đất nước và mắc những sai lầm, bị xử lý. Kỷ luật luôn luôn đi kèm với giáo dục rèn luyện đảng viên, làm cho đảng viên nâng cao đạo đức cách mạng, coi đức là gốc, đặt trong mối quan hệ đức-tài chỉnh thể của con người. Kết hợp nhuần nhuyễn cả “đức trị” và "pháp trị”. Một đảng thiếu kỷ luật là một đảng không có sức mạnh, một đảng rệu rã và chính như thế là một đảng sẽ mất tư cách của một đảng viên, đặc biệt là những cán bộ cấp càng cao thì càng gương mẫu, phải trở thành tấm gương sáng cho mọi người noi theo.
Bước vào thời kỳ đổi mới, Đảng ta đặc biệt coi trọng công tác xây dựng Đảng và xác định: “Phát triển kinh tế là nhiệm vụ trung tâm, xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt”. Đảng ta có các nghị quyết về công tác xây dựng Đảng, chỉnh đốn Đảng. Qua thực tiễn thực hiện, toàn Đảng đã xử lý kỷ luật hàng ngàn tổ chức đảng và đảng viên bằng nhiều hình thức.
Đặc biệt, trong lịch sử gần 100 năm của Đảng, lần đầu tiên Đảng ta đã khởi tố điều tra, truy tố và đưa ra xét xử công khai theo đúng quy định của pháp luật đối với một Ủy viên Bộ Chính trị về tội tham nhũng, cố ý làm trái quy định của nhà nước gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Việc xử lý nghiêm khắc không có “vùng cấm”, không có “ngoại lệ” đối với những cán bộ, đảng viên sai phạm, thể hiện rõ quyết tâm chính trị của Đảng trong cuộc đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, củng cố thêm niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân đối với Đảng, nhà nước. Tất cả điều này đã làm cho vai trò, vị trí, uy tín của Đảng được nâng lên rõ rệt, được thể hiện ở cả trong nước và trên trường quốc tế. Bên cạnh đó, Đảng cũng có thêm kinh nghiệm để làm tốt hơn, đó là việc kết hợp giữa xây và chống, xây phải cơ bản, chống cũng phải quyết liệt.
Kỷ luật là sức mạnh, thực hiện kỷ cương của Đảng cũng như pháp luật của nhà nước là trách nhiệm và nghĩa vụ của từng đảng viên. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Sức mạnh vô địch của Đảng là ở tinh thần kỷ luật tự giác, ý thức tổ chức nghiêm chỉnh của cán bộ, đảng viên”. Bác Hồ yêu cầu cán bộ, đảng viên càng có công thì càng phải khiêm tốn, không được "tự đặt mình cao hơn tổ chức, tự cho phép mình đứng ngoài kỷ luật". Người yêu cầu đảng viên chẳng những phải giữ gìn kỷ luật của Đảng mà còn “phải giữ gìn kỷ luật của chính quyền, của cơ quan, đoàn thể cách mạng, của nhân dân”.