Dự án trồng rừng theoChương trình trồng mới 5 triệu ha rừng trên địa bàn tỉnh được ngành Nông nghiệptriển khai từ năm 2005. Sau 8 năm, lẽ ra đã phải có nhiều cánh rừng mọc lên,thế nhưng, theo kết quả thanh tra của Thanh tra tỉnh tại 19 đơn vị ký kết vàthực hiện dự án thì hầu hết các nơi triển khai dự án có cây rừng là rất ít,thậm chí có chỗ chỉ toàn là đất trống.
Chỉ tính riêng tạiCông ty TNHH MTV Thuận Tân (Đắk Song), trong 2 năm 2008 và 2009, đã nhận trồngmới hơn 22 ha rừng phòng hộ dọc Quốc lộ 14, đồng thời cũng nhận các khoản hỗtrợ của Nhà nước theo quy định. Thế nhưng, hiện nay, số diện tích hơn 22 ha nàychỉ toàn là đất trống, hoặc đã bị người dân lấn chiếm, gây thiệt hại cho ngânsách Nhà nước gần 216 triệu đồng. Còn tại Nông-Lâm trường cao su Tuy Đức trựcthuộc Công ty TNHH MTV cao su Phú Riềng vào năm 2005 cũng ký hợp đồng nhậntrồng mới gần 30 ha rừng trên địa bàn các xã Quảng Tâm, Quảng Tân cũng gần nhưbị mất trắng hoàn toàn.
Tuy nhiên, có lẽ kémhiệu quả nhất phải kể đến Dự án hỗ trợ đầu tư trồng rừng sản xuất và trồng câyphân tán trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2005-2010 theo Quyết định 661/QĐ-TTg củaThủ tướng Chính phủ về mục tiêu, nhiệm vụ, chính sách và tổ chức thực hiện Dựán trồng mới 5 triệu ha rừng do Chi cục Kiểm lâm xây dựng và được tỉnh phêduyệt. Mục đích chính của dự án này là sử dụng có hiệu quả diện tích đất trống,đất nương rẫy, đất đồi núi trọc, đất hoang hóa, phục hồi diện tích rừng đã bịphá...
Theo đó, Chi cục Kiểmlâm tỉnh đã hỗ trợ đầu tư về cây giống, chi phí vận chuyển cây giống, với mứchỗ trợ tối đa là 1,5 triệu đồng/ha cho các cá nhân, hộ gia đình trồng rừng tậptrung. Qua báo cáo của ngành Nông nghiệp tỉnh thì chỉ tính riêng trong 3 năm từ2006-2008, dự án đã thu hút được 1.134 cá nhân, hộ gia đình và 64 tổ chức thamgia và đã tiến hành trồng được 2.167 ha, với tổng kinh phí hỗ trợ là hơn 4,2 tỷđồng.
Thế nhưng, qua kiểmtra, rà soát hiện trạng của các cơ quan chức năng mới đây thì tổng diện tíchrừng trồng của dự án trong 3 năm này chỉ là hơn 944 ha, còn lại toàn bộ diệntích lên tới hơn 1.223 ha chỉ là đất trống, gây thiệt hại cho ngân sách Nhànước hơn 2,4 tỷ đồng. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là cây giống doChi cục Kiểm lâm tỉnh hỗ trợ không phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡngtrên địa bàn.
Công tác hỗ trợ rừngsản xuất theo Quyết định số 147/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về một số chínhsách phát triển rừng sản xuất giai đoạn 2007-2015 (Quyết định 147) do các hạtkiểm lâm làm chủ đầu tư cũng có kết quả thấp. Được biết, trong 2 năm 2009-2010,các hạt kiểm lâm đã triển khai kế hoạch trồng mới hơn 2.115 ha, thu hút 554 cánhân, hộ gia đình tham gia, với số vốn hỗ trợ được nghiệm thu, quyết toán làhơn 3,1 tỷ đồng.
Qua kết quả kiểm trathực tế, diện tích rừng sản xuất được hỗ trợ trồng chỉ có 1.268 ha, còn hơn 847ha chỉ còn lại đất trống, làm thiệt hại cho ngân sách Nhà nước trên 524 triệuđồng. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do nhiều diện tích sử dụngkhông đúng mục đích của dự án. Bên cạnh đó, việc hỗ trợ trồng rừng sản xuấttheo Quyết định 147 ở các doanh nghiệp ký hợp đồng với tỉnh thực hiện dự áncũng gây lãng phí và thất thoát lớn.
Theo ký kết của Hộiđồng thẩm định tỉnh với 8 doanh nghiệp gồm: Công ty TNHH Biển Xanh, Công ty Cổphần Thiên Sơn, Công ty TNHH Đỉnh Nghệ, Công ty Cổ phần địa ốc Ngọc Biển, Côngty TNHH Thiên Nhân II, Công ty Cổ phần đầu tư xây dựng Kiến Trúc Mới, Công tyTNHH Khải Vy và Công ty Lâm nghiệp Đắk N’Tao thì trong 3 năm từ 2010-2012, cácđơn vị cam kết thực hiện trồng mới hơn 1.249 ha, triển khai băng phòng, chốngcháy rừng là 178 ha, với tổng số tiền ngân sách hỗ trợ trên 2,8 tỷ đồng.
Tuy vậy, dự án triểnkhai trên thực tế đạt kết quả rất thấp, gây lãng phí lớn cho ngân sách Nhànước. Bên cạnh đó, hai đơn vị triển khai 2 vườn ươm sản xuất giống cây trồngphục vụ cho dự án là Công ty TNHH MTV Gia Nghĩa và Công ty TNHH MTV Thuận Tân(Đắk Song) làm chủ đầu tư còn làm sai lệch so với hồ sơ thiết kế lên tới hơn5.400 m2 để “rút ruột” tiền củaNhànước.
Từ thực tế của dự áncũng cho thấy, việc khảo sát về điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của ngành Nôngnghiệp còn chưa tốt dẫn đến nhiều loại cây trồng sau khi được trồng xuống đãkhông phù hợp, khiến cây chết hàng loạt. Ngoài ra, công tác kiểm tra, giám sátđối với từng hạng mục của dự án từ việc cấp giống, chi phí vận chuyển, tổ chứctrồng rừng, rồi tiền hỗ trợ chăm sóc cũng làm chưa chặt chẽ khiến ngân sách Nhànước bị thất thoát lớn.
Bình Minh