Bị kết án oan cách đây 8 năm, đôi vợ chồng ở Đắk Nông phải sống dưới thân phận bị can với nhiều đau khổ, mất mát.
2 lần bị khởi tố oan
Vụ án oan của vợ chồng ông Lê Trường (59 tuổi), bà Tôn Nữ Kim Loan (57 tuổi) trú tại xã Đắk Ha, huyện Đắk Glong (Đắk Nông) xuất phát từ sai lầm nghiêm trọng trong quá trình điều tra, tố tụng.
Theo hồ sơ vụ án, vào tháng 5/2004, Lâm trường Đắk Ha giao khoán khoảng 20ha đất lâm nghiệp tại tiểu khu 1686 cho ông Ngô Trường Giang (thời điểm này là cán bộ Ngân hàng Agribank Đắk Nông).
Năm 2010, ông Giang chuyển nhượng diện tích đất này cho ông Trần Văn Sơn, Giám đốc Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Đại Gia Thuận, với số tiền gần 1,5 tỷ đồng.
Năm 2011, ông Sơn tiếp tục bán 20ha đất này cho vợ chồng ông Trường, với giá 2 tỷ đồng. Thời điểm này, việc mua bán đất giữa các bên đều diễn ra bằng giấy viết tay, chưa có chứng từ hợp pháp.
Tháng 12/2014, vợ chồng ông Trường bán 5,2ha/20ha đất cho ông Vũ Văn Lợi và ông Đinh Hải Đăng, cùng trú xã Đắk Ha, với tổng số tiền 700 triệu đồng.
Đôi bên mua bán với nhau bằng giấy viết tay và thống nhất khi bàn giao đất sẽ mời cán bộ địa chính đến phân ranh giới đất. Thế nhưng, việc này đã không thực hiện được.
Sau đó, ông Lợi và ông Đăng đưa máy móc vào cải tạo đất thì xảy ra tranh chấp đất với bà Nguyễn Thị Hoàng Lan, trú tại TP. Gia Nghĩa (Đắk Nông).
Sau khi xảy ra tranh chấp, ông Lợi và ông Đăng yêu cầu vợ chồng ông Trường bàn giao đất như đã cam kết. Thế nhưng, vợ chồng ông Trường chưa thực hiện được vì cán bộ địa chính xã Đắk Ha từ chối đo đạc, phân ranh giới đất.
Cùng thời điểm này, UBND xã Đắk Glong và Lâm trường Đắk Ha phối hợp xem xét vụ việc liên quan đất rừng trên diện tích đất ông Lợi và ông Đăng mua của vợ chồng ông Trường.
Lo sợ bị mất đất nên tháng 1/2016, ông Lợi và ông Đăng gửi đơn đến công an tố cáo vợ chồng ông Trường có hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Sau thời gian điều tra, ngày 10/5/2016, Cơ quan CSĐT Công an huyện Đắk Glong ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt tạm giam 4 tháng đối với ông Trường, bà Loan để điều tra về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Các quyết định của Công an huyện Đắk Glong đều được Viện Kiểm sát nhân dân (KSND) huyện Đắk Glong phê chuẩn. Sau đó, Công an huyện Đắk Glong chuyển vụ án lên Công an tỉnh Đắk Nông tiếp tục điều tra, xử lý.
Công an tỉnh Đắk Nông xác định, hành vi của vợ chồng ông Trường không có dấu hiệu tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản" mà có dấu hiệu phạm tội "Vi phạm về quy định sử dụng đất đai".
Công an tỉnh Đắk Nông sau đó chuyển hồ sơ về Công an huyện Đắk Glong tiếp tục điều tra vụ án. Ngày 15/9/2016, vợ chồng ông Trường được Viện KSND huyện Đắk Glong ra quyết định hủy bỏ biện pháp tạm giam. Viện KSND huyện Đắk Glong yêu cầu Công an huyện Đắk Glong trả tự do cho vợ chồng ông Trường.
Đến tháng 6/2018, cơ quan CSĐT Công an huyện Đắk Glong tiếp tục khởi tố vợ chồng ông Trường với tội danh "Vi phạm về quy định sử dụng đất đai".
Ngoài ra, Công an huyện Đắk Glong còn áp dụng biện pháp ngăn chặn, cấm đi khỏi nơi cư trú, tạm hoãn xuất cảnh đối với vợ chồng ông Trường.
Thế nhưng sau đó, quá trình điều tra, thu thập chứng cứ, tài liệu, cơ quan CSĐT Công an huyện Đắk Glong xác định hành vi của vợ chồng ông Trường không đủ yếu tố cấu thành tội "Vi phạm về quy định sử dụng đất đai".
Do đó, ngày 10/4/2024, Cơ quan CSĐT Công an huyện Đắk Glong ra quyết định đình chỉ điều tra vụ án hình sự đối với vợ chồng ông Lê Trường.
Cơ quan CSĐT cũng ra quyết định đình chỉ điều tra bị can và quyết định hủy bỏ biện pháp ngăn chặn cấm đi khỏi nơi cư trú đối với ông Trường và bà Loan, kết thúc 8 năm oan nghiệt của đôi vợ chồng này.
Tận cùng của khổ nhục
Ông Trường cho biết, từ khi dính vào lao lý, cuộc đời vợ chồng ông như chạm đáy của sự khổ nhục. 8 năm qua, hai vợ chồng bị hàng xóm, người thân xa lánh, cuộc sống trở nên côi cút.
Kinh tế gia đình cũng trở nên khánh kiệt. Trước khi bị oan, vợ chồng ông ngoài làm nương rẫy còn kinh doanh phân bón, đời sống tương đối đủ đầy.
Tuy nhiên, kể từ khi bị bắt giam, công việc tiêu tan, giấy tờ, sổ sách kinh doanh mất hết nên thiệt hại rất lớn, trong đó có khoảng 300 triệu đồng người khác nợ không thể đòi được.
Rẫy vườn của ông bỏ hoang nhiều năm, cây trồng chết vì không có người chăm sóc. Giờ đây, hầu như vợ chồng ông không còn nguồn thu nhập nào để phục vụ cuộc sống.
"8 năm qua là chuỗi tháng ngày khốn khổ. Chúng tôi chịu sự dè bỉu, khinh bỉ, gia đình kiệt quệ. Đó là sự mất mát vô cùng kể cả tinh thần lẫn vật chất", ông Trường nói trong nước mắt.
Ngày 21/6/2024, Viện KSND huyện Đắk Glong đã chủ trì buổi xin lỗi và cải chính công khai vụ án đối với vợ chồng ông Lê Trường, bà Tôn Nữ Kim Loan.
Liên quan đến vụ án oan này, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Đắk Nông vừa thi hành kỷ luật nhiều cán bộ, đảng viên có vi phạm trong quá trình thực thi công vụ.
Cụ thể, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Đắk Nông kỷ luật cảnh cáo các ông: Nguyễn Du, Trưởng Công an huyện Đắk R’lấp, nguyên Phó Trưởng Công an huyện Đắk Glong; Nguyễn Văn Tám, Phó Chánh Thanh tra Phòng Thanh tra - Khiếu tố, Viện KSND tỉnh, nguyên Phó Viện trưởng Viện KSND huyện Đắk Glong; Phạm Văn Sơn, kiểm sát viên Phòng Kiểm sát tạm giữ, tạm giam và Thi hành án, Viện KSND tỉnh, nguyên Phó Viện trưởng Viện KSND huyện Đắk Glong.
Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Đắk Nông cũng kỷ luật khiển trách đối với ông Phan Văn Chiến, Viện trưởng Viện KSND huyện Đắk Mil, nguyên Viện trưởng Viện KSND huyện Đắk Glong.
Vợ chồng ông Trường đã có đơn yêu cầu Viện KSND huyện Đắk Glong và Công an huyện Đắk Glong bồi thường các tổn thất tinh thần, vật chất với tổng số tiền trên 4,2 tỷ đồng.