Đầu tư công ở Đắk Song “đứng hình” vì bô xít

Khốn khổ bên con đường “hết đát”

Gia đình ông Nguyễn Văn Hùng đến thôn Đắk Kual, xã Đắk N’Drung, huyện Đắk Song sinh sống từ năm 1995. Thời điểm ấy, khu vực nhà ông Hùng chỉ có vài căn nhà lác đác. Nhiều nhà cách nhau cả quả đồi.

Khoảng năm 2005, Nhà nước đầu tư con đường đi qua trước nhà ông Hùng. Con đường này dẫn từ trung tâm xã Nâm N’Jang vào các trường học ở xã Đắk N’Drung. Giao thông thuận lợi nên hàng ngày lưu lượng xe qua lại khá đông.

Khu vực nhà ông Hùng dần dần kín dân. Nhà cửa xung quanh đã được đầu tư khang trang, tạo nên bộ mặt nông thôn mới. Chỉ duy nhất có con đường trước nhà là ngày càng khó đi hơn. Gần 20 năm nay, con đường này vẫn chưa được làm lại.

Trước nhà ông Hùng là đoạn đường thấp trũng. Hiện đoạn đường này không có cống thoát nước. Mỗi lần mưa xuống, nước ngập tạo thành “ao sâu” cả nửa mét. Nước từ đường tràn vào sân, vào nhà kho của ông Hùng.

Các hộ dân xung quanh nhà ông Hùng cũng chịu hoàn cảnh tương tự. Năm nào trong các cuộc tiếp xúc cử tri, các hộ dân cũng phản ánh vấn đề này lên cấp trên. Nhưng chính quyền lắng nghe, tiếp thu xong rồi chưa có động thái sửa chữa nên người dân rất bức xúc.

Kêu mãi không thấu, ông Hùng cùng bà con làm một bờ kè trước cổng. Bờ kè này cao gần nửa mét, nằm chắn ngang cổng vào nhà. Trông có vẻ khá xấu nhưng từ ngày làm bờ kè, nước ngoài đường không tràn vào sân nhà ông Hùng như trước nữa.

Đối diện nhà ông Hùng là nhà chị Võ Thị Tuyết. Năm 2023, gia đình chị đã đổ nhiều xe đá mi vào sân để nâng cao nền. Nhưng cứ khi mưa lớn, nước từ đường vẫn tràn qua sân, thoát theo phần thấp trũng phía sau nhà.

Chị Tuyết chia sẻ: Mình ở đây 5 năm, việc nước tràn mùa mưa quen rồi. Chỉ tội cho mấy cháu học sinh đi học qua đoạn đường này thôi. Không may ngã thì lấm lem bùn đất, ảnh hưởng tới việc học hành.

Lo lắng của chị Tuyết cũng là nỗi lo chung của những người dân địa phương. Trên trục đường liên xã Nâm N’Jang - Đắk N’Drung có Trường THPT Phan Đình Phùng và 1 trường mầm non. Ngoài thời điểm nghỉ hè, đoạn đường này là nơi qua lại hàng ngày của cả ngàn lượt học sinh, phụ huynh đưa con tới trường.

Được biết, tuyến đường "đau khổ" này đã được bố trí nguồn vốn để nâng cấp, cải tạo nhưng do vướng quy hoạch bô xít nên không thể triển khai, phải điều chuyển nguồn cho dự án khác.

Đường hỏng không chỉ tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông mà còn khiến cho hành trình đi tìm con chữ của con em địa phương thêm phần khó khăn.

Ông Phan Văn Hữu, cùng thôn Đắk Kual cho biết: Bản thân đã chứng kiến rất nhiều vụ ngã xe, người bị trầy xước hết. Nhiều lúc nhìn các cháu học sinh ăn mặc sạch sẽ mà phải bì bõm đi qua những hố nước mà rớt nước mắt.

54% diện tích quy hoạch bô xít

Dự án Nâng cấp đường giao thông liên xã Nâm N’Jang và xã Đắk N’Drung, huyện Đắk Song, được UBND tỉnh Đắk Nông phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi cuối năm 2021.

Dự án có quy mô cải tạo, nâng cấp 4,83km đường theo tiêu chuẩn cấp VI miền núi, bề rộng nền đường 6m (gồm 3,5m mặt đường nhựa và 2,5m lề đường 2 bên). Tổng kinh phí thực hiện dự án là 19,8 tỷ đồng.

Năm 2022, dự án này được UBND tỉnh Đắk Nông giao vốn để thực hiện đầu tư xây dựng. Nhưng sau đó, ngành chức năng phát hiện dự án nằm trong vùng quy hoạch thăm dò, khai thác bô xít. UBND tỉnh Đắk Nông đã cho tạm dừng dự án, điều chuyển kinh phí cho các dự án khác.

Cách đó không xa, Dự án đường giao thông liên xã Nâm N’Jang - Trường Xuân - Đắk N’Drung cũng chịu cảnh ngộ tương tự. Dự án này có tổng mức đầu tư 85 tỷ đồng từ ngân sách Trung ương để nâng cấp, mở rộng 18,1km theo tiêu chuẩn đường cấp V miền núi. Mặt đường rộng 3,5m và lề đường mỗi bên rộng 1,5m.

Tuyến đường liên 3 xã này không có lưu lượng phương tiện đông nhưng nhiều km trên đoạn tuyến này vẫn là đường đất. Sau khi nghe tin có dự án nâng cấp đường nhưng mãi không triển khai, người dân địa phương từ cảm giác vui mừng chuyển sang hụt hẫng.

Chị Hoàng Thị Hiền, ở thôn Đắk Kual 5, xã Đắk N’Drung cùng chồng mới bị ngã xe mô tô khi lưu thông trên trục đường này. Chị Hiền bị trầy xước nhiều trên tay còn chồng thì bị nặng hơn.

“Ngày trước đường nhỏ, chúng tôi hiến đất để mở rộng đường và chờ Nhà nước nâng cấp, cải tạo. Nhưng bao nhiêu năm trôi qua chúng tôi vẫn phải đi đường đất. Mùa nắng thì bụi mà mùa mưa thì trơn trượt, bị ngã suốt”, chị Hiền chia sẻ.

Giai đoạn 2021 - 2025, UBND tỉnh Đắk Nông phê duyệt 5 dự án đường giao thông liên xã trên địa bàn huyện Đắk Song. Toàn bộ 5 tuyến đường các dự án được thiết kế trên cơ sở đường dân sinh hiện hữu.

Các dự án này có tổng mức đầu tư hơn 245 tỷ đồng, được kỳ vọng sẽ tạo ra động lực to lớn cho sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Mặc dù được giao vốn từ năm 2022 nhưng do vướng quy hoạch bô xít nên các dự án đã tạm dừng và tới nay vẫn chưa thể triển khai.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Đắk Song Võ Quốc Tuấn, diện tích tự nhiên của huyện là hơn 80.600ha. Theo Quyết định 866 ngày 18/7/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Đắk Song có khoảng 54% diện tích tự nhiên nằm trong vùng quy hoạch bô xít.

Quy hoạch bô xít đang bao trùm lên cơ sở hạ tầng và các công trình đã hiện hữu từ lâu tại Đắk Song. Cùng với quy hoạch 3 loại rừng, huyện Đắk Song cơ bản không còn không gian để phát triển.

“Đại đa số các dự án lớn giai đoạn 2021 - 2025 đều không thể triển khai vì quy hoạch bô xít. Điều này ảnh hưởng rất lớn tới đời sống người dân, trở thành “lực cản” phát triển kinh tế - xã hội địa phương”, ông Tuấn cho hay.