Đắk Nông siết quản lý hoạt động khai thác, kinh doanh cát

Thị trường cát xây dựng tại Đắk Nông đã rơi vào tình trạng nguồn cung cạn kiệt và giá cả leo thang chưa từng có. Từ đầu tháng 5/2025, giá cát tại nhiều địa phương trong tỉnh đã tăng gấp đôi hoặc cao hơn. Tại một số nơi, giá cát xây dựng đã vượt mốc 1 triệu đồng/m³.

Sự khan hiếm bất ngờ do các mỏ đồng loạt ngưng hoạt động hoặc chỉ bán nhỏ giọt khiến các công trình xây dựng rơi vào thế bị động. Nhiều nhà thầu buộc phải tạm dừng thi công hoặc phải tiếp tục thi công trong tình trạng thua lỗ khi giá cát vượt ngoài khả năng kiểm soát.

Không chỉ ảnh hưởng đến các dự án đầu tư công trọng điểm, tình trạng này còn khiến chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát gặp khó vì chi phí đội lên quá cao.

Các đại lý vật liệu xây dựng gần như không còn hàng để bán. Trong khi đó, người dân xây nhà phải lặn lội đi xa tìm cát hoặc buộc phải chờ đợi giá hạ.

Khủng hoảng cát đang tác động toàn diện đến ngành xây dựng địa phương. Việc này gây gián đoạn chuỗi cung ứng và đe dọa tiến độ hàng loạt công trình trong bối cảnh tỉnh đang chạy đua với thời gian để hoàn thành mục tiêu phát triển năm 2025.

Sau khi UBND tỉnh Đắk Nông chỉ đạo, các sở, ngành và địa phương đã họp bàn và xác định nhiều yếu tố dẫn đến tình trạng cát tăng giá và khan hiếm.

Trước hết là do công tác quản lý Nhà nước trong lĩnh vực tài nguyên khoáng sản chưa chặt chẽ, còn nhiều bất cập. Việc quản lý về công suất, giá bán, phương tiện khai thác cát, thời gian, vị trí chưa chặt chẽ.

Về mặt chủ quan, các ngành chức năng của Đắk Nông xác định có hiện tượng găm hàng, nâng giá, đầu cơ trục lợi của một số đơn vị, cá nhân.

Một số doanh nghiệp khai thác cát có hành vi trốn tránh sự kiểm soát của Nhà nước (qua hệ thống camera) bằng cách che chắn, mở đường vận chuyển cát mới…

Theo Sở Xây dựng, để quản lý tốt hơn hoạt động khai thác, kinh doanh cát trên địa bàn thì phải đánh giá được tình hình cung - cầu cát xây dựng trên địa bàn tỉnh.

Các cơ quan chức năng Đắk Nông cần xác định được tình trạng chênh lệch sản lượng, giá bán thực tế với việc kê khai nộp thuế.

Sở Xây dựng kiến nghị xử lý nghiêm việc tự ý mở đường vận chuyển cát để tránh giám sát. Bên cạnh đó, tỉnh cần rà soát, tổng hợp số lượng các phương tiện khai thác cát hết đăng kiểm để xin ý kiến cơ quan có thẩm quyền hỗ trợ đăng kiểm.

Sở Xây dựng sẽ phối hợp với Sở Tài chính yêu cầu doanh nghiệp công khai mức giá, tránh tình trạng chênh lệch giữa giá thực tế và giá ghi trên hóa đơn.

UBND tỉnh Đắk Nông đã chỉ đạo cho Sở Nông nghiệp và Môi trường tăng cường kiểm soát hoạt động khai thác trái phép; phối hợp chặt chẽ với doanh nghiệp để xử lý sai phạm; rà soát giấy phép đã cấp để đề xuất điều chỉnh công suất, trữ lượng phù hợp với nhu cầu thực tế.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đắk Nông Lê Trọng Yên, việc quản lý hoạt động khai thác, kinh doanh cát xây dựng cần sự vào cuộc đồng bộ của nhiều đơn vị, địa phương.

UBND tỉnh Đắk Nông đã giao cho Công an tỉnh tập trung kiểm tra tuyến đường thủy, xử lý nghiêm hành vi vận chuyển, kinh doanh không hóa đơn chứng từ. Công an theo dõi, xử lý nghiêm các hành vi khai thác trái phép và nắm bắt tình hình tại các điểm nóng để kịp thời xử lý.

Chi cục Quản lý thị trường (Sở Công thương) được giao kiểm soát hành vi đầu cơ, tăng giá bất hợp lý. Chi cục Thuế khu vực XIV có trách nhiệm tăng cường kiểm tra kê khai thuế tài nguyên. Chính quyền địa phương được yêu cầu vào cuộc để bảo vệ tài nguyên, xử lý vi phạm tại cơ sở.