Đắk Nông - Lâm Đồng - Bình Thuận: Tạo không gian và nguồn lực phát triển cho kỷ nguyên vươn mình

Chủ trương đúng đắn, xu thế tất yếu

Trong tiến trình thống nhất và phát triển đất nước, việc điều chỉnh, sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp tỉnh luôn gắn liền với những chuyển biến lớn về thể chế, chính sách và nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội qua từng thời kỳ.

Nhà nước đã nhiều lần thay đổi về địa giới hành chính, phù hợp với điều kiện lịch sử, địa lý và yêu cầu quản lý mỗi giai đoạn.

Những điều chỉnh này góp phần phát huy hiệu quả nguồn lực địa phương, bảo đảm an ninh, trật tự và tạo nền tảng cho phát triển bền vững.

Tuy nhiên, sau nhiều năm thực hiện việc chia tách địa giới hành chính, thực tế đã bộc lộ những bất cập nhất định. Sự gia tăng số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh dẫn đến bộ máy Nhà nước cồng kềnh, khó khăn trong điều hành và quản lý đồng bộ.

Điều này không chỉ làm gia tăng chi phí ngân sách cho bộ máy, thu hẹp không gian phát triển, phân tán nguồn lực, ảnh hưởng đến tính liên kết vùng và hiệu quả khai thác tiềm năng của từng địa phương.

Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh quá trình đổi mới và hội nhập, việc xây dựng một nền hành chính tinh gọn, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả là yêu cầu cấp thiết.

Chủ trương sắp xếp, hợp nhất các đơn vị hành chính cấp tỉnh, thành phố - được xác định rõ trong Kết luận số 126-KL/TW của Bộ Chính trị - chính là bước đi chiến lược để hiện thực hóa mục tiêu này.

Kết luận nêu rõ yêu cầu rà soát, sắp xếp lại các địa phương không còn phù hợp về quy mô diện tích, dân số. Các đơn vị hành chính cấp tỉnh được sắp xếp lại để tạo nền tảng cho tổ chức bộ máy tinh gọn và cải thiện chất lượng phục vụ Nhân dân.

Theo Bộ Nội vụ, việc sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã và thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp theo chủ trương của Đảng hiện nay là một cuộc cải cách hành chính có quy mô lớn nhất, toàn diện và triệt để nhất từ trước đến nay.

Quá trình này có tác động sâu rộng đến mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội, ảnh hưởng đến tất cả các cấp, ngành, địa phương và trực tiếp đến từng người dân.

Đây là bước đi quan trọng nhằm tiếp tục đổi mới tư duy quản trị quốc gia và địa phương, sắp xếp lại không gian phát triển theo tầm nhìn dài hạn.

Việc tổ chức lại mô hình chính quyền địa phương từ ba cấp xuống còn hai cấp hướng đến bộ máy tinh gọn, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, phục vụ tốt nhất cho người dân và doanh nghiệp.

Quá trình hợp nhất không đơn thuần là việc gộp địa giới hành chính một cách máy móc, mà là tái cấu trúc toàn diện không gian phát triển, hệ thống quản trị và mô hình vận hành của chính quyền các cấp.

Việc này gắn chặt với chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và nâng cao năng lực tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương.

Mục tiêu cốt lõi là giảm số lượng đơn vị hành chính nhưng nâng cao chất lượng tổ chức. Tinh giản bộ máy nhưng nâng cao hiệu quả quản lý, bảo đảm chính quyền gần dân, sát dân và đáp ứng tốt hơn nhu cầu thực tiễn, hướng đến nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.

Mở rộng không gian phát triển

Cuối tháng 2/2025, Bộ Chính trị ban hành Kết luận 127-KL/TW về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp bộ máy của hệ thống chính trị.

Kết luận nêu rõ, việc sắp xếp lần này không đơn thuần căn cứ vào các tiêu chí như dân số, diện tích mà chú trọng tới quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch địa phương, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội cả nước.

Điều này khắc phục được tình trạng đầu tư dàn trải, kém hiệu quả, thậm chí xung đột lợi ích lẫn nhau giữa các tỉnh, thành phố có điều kiện tự nhiên, kinh tế tương đồng nhau.

Việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh nhằm mục đích mở rộng không gian, dư địa và hướng tới việc nâng đỡ nhau cùng phát triển. Những địa phương liền kề nhau, có văn hóa, phong tục tập quán tương đồng thay vì cạnh tranh sẽ liên kết để phát huy lợi thế.

Ngày 12/4/2025, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 60-NQ/TW, chính thức thông qua chủ trương sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp tỉnh trên cả nước. Theo đó, cả nước sẽ giảm từ 63 tỉnh, thành phố xuống còn 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Ngày 9/5/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 125/NQ-CP thông qua Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh. Sau sắp xếp, cả nước có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, bao gồm 6 thành phố và 28 tỉnh. Số lượng tỉnh, thành phố sau khi sắp xếp giảm từ 63 xuống còn 34 đơn vị.

Theo đề án, Lâm Đồng hợp nhất với Bình Thuận và Đắk Nông để thành lập tỉnh Lâm Đồng mới. Trung tâm hành chính - chính trị của Lâm Đồng mới sẽ đặt tại TP. Đà Lạt (Lâm Đồng).

Tại buổi làm việc tại Bình Thuận cuối tháng 4/2025, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đã nhấn mạnh về tầm quan trọng, đúng đắn của chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính. Việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy còn rất nhiều nhiệm vụ nên phải thực hiện theo tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng”.

Sau khi hợp nhất, tỉnh Lâm Đồng mới sẽ có không gian phát triển rất rộng. Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ yêu cầu ba tỉnh Lâm Đồng, Đắk Nông và Bình Thuận cần thống nhất, phối hợp chặt chẽ để thực hiện nhiệm vụ hợp nhất, bảo đảm tiến độ và không gián đoạn công việc.

Sau hợp nhất, tỉnh Lâm Đồng mới có diện tích tự nhiên hơn 24.233km² và dân số thường trú trên 3,85 triệu người. Lâm Đồng sẽ trở thành đơn vị hành chính cấp tỉnh có diện tích lớn nhất cả nước. Tỉnh Lâm Đồng mới có địa hình trải dài từ biển Đông lên biên giới Campuchia. Việc hợp nhất 3 tỉnh Lâm Đồng, Bình Thuận và Đắk Nông được người dân ủng hộ với tỷ lệ cử tri trên 98%.

Theo Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Đắk Nông Lưu Văn Trung, việc sắp xếp đơn vị hành chính của Đảng được người dân đồng tình ủng hộ. Người dân rất kỳ vọng sau khi hợp nhất, tỉnh Lâm Đồng mới sẽ phát huy được tiềm năng, lợi thế và triển vọng phát triển.

Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Trần Hồng Thái cho rằng, Đắk Nông là tỉnh miền núi và Bình Thuận có bờ biển dài, còn Lâm Đồng với nhiều lợi thế đã được khẳng định.

Việc hợp nhất Lâm Đồng, Bình Thuận và Đắk Nông là sự kết hợp hài hòa, hợp lý các đơn vị hành chính có vị trí liền kề gắn với yêu cầu định hướng phát triển để hỗ trợ lẫn nhau, cùng thúc đẩy phát triển kinh tế của tỉnh sau hợp nhất.

Đơn vị hành chính cấp tỉnh sau sắp xếp sẽ giải quyết được bài toán về quy hoạch tầm nhìn dài hạn và quy hoạch vùng, giúp tập trung nguồn lực.

Khi không gian phát triển của đơn vị hành chính được mở rộng, sắp xếp lại, có ít đầu mối hơn thì sẽ thuận lợi cho việc quản lý, chỉ đạo, điều hành, quy hoạch, phân bổ nguồn lực của Trung ương.

Nguồn lực trở nên vững mạnh

Theo UBND tỉnh Lâm Đồng, việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh có rất nhiều tác động tích cực về mặt kinh tế - xã hội. Các đơn vị hành chính mới sau sắp xếp như Lâm Đồng sẽ có quy mô rộng hơn, dân cư đông hơn, điều kiện phát triển mạnh hơn.

Đây là điều kiện thuận lợi cho cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp tăng cường giao lưu, hợp tác, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Trước hết, sau khi hợp nhất, tỉnh Lâm Đồng mới sẽ có hệ thống giao thông đa dạng, đồng bộ. Về hàng không, Lâm Đồng sẽ có sân bay quốc tế Liên Khương và sân bay Phan Thiết (đang được đầu tư và dự kiến hoàn thành trong năm 2026). Lâm Đồng có 160km cao tốc Bắc - Nam ở phía Đông cùng nhiều dự án cao tốc đang được đầu tư ở giữa và phía Tây.

Hệ thống đường sắt và các trục quốc lộ chạy dọc Bắc - Nam tiếp tục được khai thác hiệu quả. Các cảng biển lớn phía Đông (trong đó có Cảng biển quốc tế Vĩnh Tân) sẽ nhộn nhịp hơn với lượng hàng hóa gia tăng từ hướng Lâm Đồng và Đắk Nông.

Sau hợp nhất, TP. Đà Lạt sẽ giữ vai trò trung tâm dẫn dắt phát triển của vùng kinh tế động lực mới. Với hệ thống hạ tầng đồng bộ, lợi thế về nông nghiệp công nghệ cao và du lịch xanh, Đà Lạt hội đủ điều kiện trở thành đầu tàu phát triển kinh tế - xã hội, mở rộng không gian đô thị và phát triển bền vững toàn vùng.

Lâm Đồng tương lai sẽ củng cố thêm thế mạnh tuyệt đối của ngành công nghiệp không khói du lịch. Với khoảng 10 triệu lượt khách du lịch mỗi năm hiện tại và lượng tương đương (Bình Thuận khoảng 9,6 triệu lượt và Đắk Nông hơn 0,6 triệu lượt), Lâm Đồng có thể trở thành “thiên đường” nghỉ dưỡng của cả nước.

Đắk Nông và Lâm Đồng hiện có thế mạnh tuyệt đối về bô xít và đang hướng tới trung tâm công nghiệp nhôm quốc gia. Bình Thuận hiện có nhiều loại khoáng sản trữ lượng lớn như: nước khoáng, cát thủy tinh, sét, dầu khí… Trong tương lai gần, Lâm Đồng sẽ có rất nhiều lợi thế về khoáng sản.

Tỉnh Lâm Đồng mới có diện tích lớn nhất cả nước và có tiềm năng lớn về tài nguyên đất đai và không gian. Với nền móng nông nghiệp công nghệ cao mang lại nhiều giá trị như hiện tại, thế mạnh này được kỳ vọng sẽ được phát huy trong tương lai gần.

Ngoài ra, Lâm Đồng mới có thêm nhiều lợi thế về năng lượng tái tạo, công nghệ thông tin và chính quyền số. Lợi thế về nguồn nước và biển khi có bờ biển dài 192km cùng nhiều vịnh, đảo lớn nhỏ. Cùng với đó là lợi thế về vị trí chiến lược, bảo đảm quốc phòng - an ninh…

Theo Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Trần Hồng Thái, sau khi hợp nhất, Lâm Đồng có diện tích lớn, đồng bào dân tộc thiểu số nhiều, có tiềm năng lớn về đất đai, khoáng sản… nhưng nguồn thu ngân sách còn hạn chế.

UBND tỉnh Lâm Đồng đề nghị Trung ương xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù về thu hút, kêu gọi đầu tư. Tỉnh cũng kiến nghị có cơ chế cho phép giữ lại 50% nguồn thu từ tài nguyên khoáng sản và năng lượng để tái đầu tư hạ tầng…

Phó Bí thư Tỉnh ủy,, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Trần Hồng Thái kỳ vọng, sau khi hợp nhất, các địa phương nhỏ có nguồn thu hạn chế như Lâm Đồng, Bình Thuận và Đắk Nông sẽ có điều kiện tự cân đối ngân sách tốt hơn.

Việc này thúc đẩy liên kết vùng, hình thành các trung tâm kinh tế lớn, nâng cao sức cạnh tranh và thu hút đầu tư, phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế.