Đắk Nông: Gần 10 năm chưa thu hồi được đất vi phạm vì thiếu tiền đo đạc
Nhiều đơn vị được giao quản lý sử dụng đất ở Đắk Nông được thanh tra xác định có nhiều vi phạm nhưng chưa thực hiện thu hồi đất do… thiếu kinh phí đo đạc.
Nhiều kết luận dang dở
Cuối tháng 12/2021, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) Đắk Nông ban hành Kết luận Thanh tra số 3318 về dự án của Viện Khoa học lâm nghiệp Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Kết luận liên quan tới nội dung quản lý, sử dụng đất và quản lý, bảo vệ rừng của dự án.
Kết luận nêu rõ, từ thời điểm được giao đất để thực hiện dự án (năm 2003), chủ dự án đã thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý, để mất hơn 2.050ha rừng.
Đơn vị cũng thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý đất đai, để người dân lấn chiếm với tổng diện tích hơn 2.130ha. Diện tích người dân đã lấn chiếm thuộc trường hợp phải thu hồi đất theo quy định tại Điều 64, Luật Đất đai năm 2013.
Trên cơ sở kết luận thanh tra, UBND tỉnh Đắk Nông đã chỉ đạo Sở TN-MT lập hồ sơ thu hồi hơn 2.130ha đất bị người dân lấn chiếm.
Sở TN-MT phối hợp với Sở NN-PTNT lập hồ sơ thu hồi hơn 960ha rừng và lập hồ sơ xử lý các vi phạm về đất đai của Viện Khoa học lâm nghiệp Nam Trung Bộ và Tây Nguyên theo quy định.
Nhưng tới nay, Sở TN-MT vẫn chưa thể tham mưu UBND tỉnh Đắk Nông thu hồi đất, bàn giao về địa phương quản lý. Nguyên nhân là do kinh phí đo đạc, lập bản đồ địa chính phục vụ công tác thu hồi đất chưa được ngân sách bố trí.
Tổng kinh phí đo đạc để thu hồi hơn 3.090ha rừng và đất rừng của Viện Khoa học lâm nghiệp Nam Trung Bộ và Tây Nguyên hơn 788 triệu đồng.
Việc thu hồi đất tại dự án của Công ty TNHH Thiên Nhân II (đã chuyển nhượng cho Công ty Khoáng sản Sài Gòn - Đắk Nông), ở huyện Đắk R’lấp cũng gặp vướng mắc tương tự.
Từ năm 2017, Sở NN-PTNT Đắk Nông đã thanh tra và kết luận dự án này có gần 48ha trong số hơn 654ha vi phạm, thuộc đối tượng phải thu hồi đất.
Hơn 7 năm sau, Sở TN-MT vẫn chưa tham mưu UBND tỉnh Đắk Nông thu hồi diện tích gần 48ha đất vi phạm tại dự án này. Quá trình thu hồi đất vẫn đang “tắc” ở bước đo đạc, lập thủ tục thu hồi. Kinh phí để đo đạc, thu hồi diện tích vi phạm này khoảng hơn 67 triệu đồng.
Đây chỉ là 2 trong số 12 dự án đã được Sở TN-MT, Sở NN-PTNT và Thanh tra tỉnh Đắk Nông kết luận có sai phạm trong quản lý đất đai nhưng chưa thể tham mưu UBND tỉnh thu hồi đất do thiếu kinh phí đo đạc.
Tổng diện tích đất vi phạm là hơn 5.430ha và kinh phí đo đạc khoảng trên 1,83 tỷ đồng. Trong số này, có tới 7 kết luận thanh tra đã ban hành từ giai đoạn 2015 - 2017, tức là cách đây gần 10 năm.
Tại 3 dự án vi phạm về đất đai của Công ty TNHH Đỉnh Nghệ, Lâm trường Quảng Sơn cũ (cùng huyện Đắk Glong) và Công ty TNHH Vĩnh An (huyện Cư Jút), Sở TN-MT đã thực hiện đo đạc và tham mưu UBND tỉnh thu hồi hơn 2.740ha đất.
Kinh phí đo đạc để phục vụ thu hồi đất của 3 dự án này là hơn 742 triệu đồng. Nhưng tới nay, ngân sách chưa bố trí cho Sở TN-MT để thanh quyết toán cho đơn vị đo đạc.
Bế tắc trong thực thi
Giai đoạn 2015 - 2019, Sở TN-MT đã thực hiện đo đạc và tham mưu UBND tỉnh Đắk Nông thu hồi nhiều diện tích vi phạm của các chủ dự án: Công ty TNHH đầu tư Long Sơn, Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Quảng Tín (cùng huyện Tuy Đức), Công ty cổ phần Thiên Sơn (huyện Đắk Glong)… Kinh phí thực hiện đo đạc sử dụng từ nguồn Sở Tài chính cấp.
Nhưng từ năm 2020 tới nay, ngân sách cấp cho Sở TN-MT đã bị “cắt” kinh phí cho nhiệm vụ này. Bởi lẽ, Sở Tài chính Đắk Nông cho rằng không đủ cơ sở để bố trí theo quy định tại Điểm c, Khoản 1, Điều 8, Nghị định 91 năm 2019 của Chính phủ.
Theo quy định tại Khoản 1, Điều 8, Nghị định 91 năm 2019 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai, người thi hành nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra có trách nhiệm xác định vi phạm, ranh giới đất vi phạm. Nếu diện tích vi phạm lớn, hình thể thửa đất phức tạp, không thể đo đạc bằng phương pháp thủ công thì trưng cầu đơn vị có chức năng đo đạc xác định diện tích vi phạm, ghi vào biên bản vi phạm hành chính.
Nếu trường hợp người vi phạm không đồng ý với kết quả đo đạc do cơ quan thanh tra, kiểm tra xác định thì được quyền thuê đơn vị có chức năng đo đạc để xác định lại diện tích vi phạm. Chi phí trưng cầu đo đạc để xác định diện tích đất vi phạm do người vi phạm chi trả.
Theo Sở Tài chính Đắk Nông, việc trưng cầu đơn vị có chức năng đo đạc được thực hiện trong quá trình thanh tra, kiểm tra đối với trường hợp vi phạm.
Căn cứ vào hành vi vi phạm pháp luật về đất đai được thanh tra xác định và kết luận, Sở TN-MT căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn để trình cơ quan có thẩm quyền (UBND tỉnh) ban hành quyết định thu hồi đất.
Tuy nhiên, phía Sở TN-MT Đắk Nông lại cho rằng, cách hiểu của Sở Tài chính chưa phù hợp. Bởi trong quá trình thanh tra, các đơn vị sử dụng nhiều biện pháp nghiệp vụ để xác định hành vi, khu vực, diện tích vi phạm. Để thực hiện thu hồi đất do vi phạm thì phải tiến hành đo đạc, xác định ranh giới, mốc giới, hiện trạng sử dụng đất do vi phạm.
Để đo đạc thì Sở TN-MT phải trưng cầu đơn vị có chức năng. Việc đo đạc để xác định diện tích vi phạm sẽ được ghi vào biên bản vi phạm hành chính, làm căn cứ xử lý các bước tiếp theo trong quy trình thu hồi đất.
Hiện Sở TN-MT Đắk Nông cần bố trí kinh phí khoảng 2,57 tỷ đồng để phục vụ công tác đo đạc, lập bản đồ địa chính phục vụ công tác thu hồi đất sau kết luận thanh tra. Từ năm 2023 tới nay, Sở TN-MT đã nhiều lần đề xuất UBND tỉnh Đắk Nông xem xét, xử lý nhưng tới nay vẫn chưa được bố trí.
Lãnh đạo Sở TN-MT Đắk Nông cho hay: Việc đo đạc để phục vụ công tác thu hồi đất sau kết luận thanh tra và giúp công tác quản lý Nhà nước về đất đai được tốt hơn.
Nhưng cơ quan tài chính lại không đồng ý bố trí kinh phí. Thiếu tiền, nhiều kết luận thanh tra còn dang dở và hàng ngàn ha đất vi phạm nhiều năm nay vẫn chưa thể thu hồi.