Danh Y Tuệ Tĩnh, sinhnăm 1330, (chưa biết chính xác năm mất) có tên là Nguyễn Bá Tĩnh (Tuệ Tĩnh làpháp hiệu). Ông sinh ra ở làng Nghĩa Phú, thuộc tổng Văn Thai, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương - nay là thôn Nghĩa Phú, xã Cẩm Vũ, huyện Cẩm Giàng, tỉnh HảiDương.
 |
Mồ côi cha mẹ từ lúc 6tuổi, Nguyễn Bá Tĩnh được các nhà sư chùa Hải Triều và chùa Giao Thủy nuôi choăn học. Năm 22 tuổi, ông đậu Thái học sinh dưới triều vua Trần Dụ Tông, nhưngkhông ra làm quan mà ở lại chùa đi tu lấy pháp hiệu là Tuệ Tĩnh. Những ngày đitu cũng là những ngày ông chuyên học thuốc, làm thuốc, chữa bệnh cứu người.
Năm 55 tuổi (1385),Tuệ Tĩnh bị đưa đi cống cho triều đình nhà Minh. Sang Trung Quốc, ông vẫn làmthuốc, nổi tiếng, được vua Minh phong là Ðại y Thiền sư, mất ở đó, không rõ nămnào. Những năm ở trong nước, Tuệ Tĩnh đã chăm chú nghề thuốc: trồng cây thuốc, sưutầm kinh nghiệm chữa bệnh trong dân gian, huấn luyện y học cho các tăng đồ. Ôngđã tổng hợp y dược dân tộc cổ truyền trong bộ sách giá trị là bộ Namdược thần hiệu chia làm 10 khoa.
Ðặc biệt, ông có bộHồng Nghĩa giác tư y thư (2 quyển) biên soạn bằng quốc âm, trong đó có bản thảo500 vị thuốc nam, viết bằng thơ Nôm Ðường luật, và bài “Phú thuốc Nam”630 vị cũng bằng chữ Nôm.
Từ bao đời nay, giới yhọc Việt Nam và nhân dân đềucông nhận Tuệ Tĩnh có công lao to lớn trong việc xây dựng một quan điểm y họcđộc lập, tự chủ, sát với thực tế Việt Nam. Câu nói của ông: “Nam dược trị Nam nhân” thể hiện quan điểm đầybiện chứng về mối quan hệ mật thiết giữa con người với môi trường sống xungquanh. Quan điểm ấy dẫn dắt ông lên ngôi vị cao nhất của nền y học cổ truyềnViệt Nam: Ông Thánh thuốc Nam! Trongtrước tác của mình, ông không rập khuôn theo các trước tác của các đời trước,ông không đưa kim, mộc, thủy, hỏa, thổ lên đầu mà xếp các cây cỏ trước tiên!Ông cũng phê phán tư tưởng dị đoan của những người chỉ tin vào phù chú mà khôngtin thuốc. Ông đã nêu ra nhiều phương pháp khác nhau để chữa bệnh như: châm,chích, chườm, bóp, xoa, ăn, uống, hơ, xông, v.v.
Ông tập hợp nhiều yán: 182 chứng bệnh được chữa bằng 3.873 phương thuốc. Ông cũng luôn luôn nhắcnhở mọi người chú ý nguyên nhân gây bệnh, tìm biện pháp phòng bệnh tích cực.Tuệ Tĩnh nhấn mạnh tác dụng việc rèn luyện thân thể và sinh hoạt điều độ.
Tuệ Tĩnh còn tập hợpnhững bài thuốc chữa bệnh cho gia súc. Có thể nói, ông đã góp phần đặt cơ sởcho ngành thú y dân tộc của Việt Nam.
T.B (t.h)