Đại biểu Quốc hội: Có tình trạng đùn đẩy, đá bóng trách nhiệm trong vụ gần 600 loại sữa giả

Tại tổ TP HCM, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan cho rằng chỉ dựa vào các cuộc kiểm tra trước khi đưa sản phẩm ra thị trường (tiền kiểm), hay tự khai báo sản phẩm là không đủ để đảm bảo chất lượng và an toàn sản phẩm. Theo đại biểu Lan, yếu tố quan trọng là tăng cường kiểm soát sau khi đưa ra thị trường (hậu kiểm).

Dù là yếu tố quan trọng, song theo bà Lan, việc hậu kiểm đang đứng trước nhiều rào cản đáng kể. Thực tế là không thể kiểm tra mọi sản phẩm trên thị trường với số lượng lớn. Tại TP HCM, với 300.000 sản phẩm, nếu muốn kiểm tra hết thì rất khó, không khả thi, không đủ nguồn lực để thực hiện.

"Áp dụng khoa học công nghệ có thể hữu ích trong việc xử lý giấy tờ, đăng ký và xác thực tài liệu, nhưng không thể thay thế được những người bằng xương bằng thịt, cần thiết cho các cuộc thanh tra hoặc điều tra thực tế"- đại biểu Phạm Khánh Phong Lan cho hay.

Vị đại biểu đoàn TP HCM cũng nhấn mạnh các nội dung về kiểm tra chất lượng sản phẩm chưa được quy định rõ ràng trong luật. Nếu có quy định tần suất kiểm tra cụ thể thì phải đi kèm với các điều kiện để thực hiện. Bà Phạm Khánh Phong Lan cũng đặt vấn đề xã hội hóa trong việc kiểm tra, kiểm định chất lượng hàng hoá.

Đồng thời, đề xuất nghiên cứu và định nghĩa rõ ràng về cơ chế bồi thường thiệt hại với những sản phẩm không đảm bảo chất lượng. Theo bà, điều này đặc biệt có liên quan trong trường hợp công dân tiêu thụ các sản phẩm mà nhà nước đã tuyên bố là "an toàn", nhưng cuối cùng lại là hàng giả, hàng kém chất lượng.

Bà Phạm Khánh Phong Lan cho rằng, việc thực hiện cơ chế như trên sẽ giúp người dân tránh được thiệt thòi, tạo động lực cho người dùng tố cáo các vấn đề nếu họ mua phải sản phẩm lỗi, thay vì chỉ ngậm đắng nuốt cay chịu đựng.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Như So (đoàn Bắc Ninh) đề nghị nghiên cứu, xem xét bãi bỏ thủ tục công bố hợp quy, thay vào đó là áp dụng mô hình doanh nghiệp công bố quy chuẩn áp dụng cho sản phẩm và cơ quan quản lý kiểm tra, giám sát theo quản lý rủi ro.

Bởi theo ông So, đây là quy định rất hình thức, nhiêu khê, gây tốn kém thời gian, chi phí cho doanh nghiệp, không mang lại hiệu quả thực chất trong hoạt động quản lý nhà nước.

Về trách nhiệm quản lý nhà nước, theo đại biểu So, dự thảo cần rà soát, điều chỉnh theo hướng tăng tính minh bạch, phân định rõ ràng trách nhiệm quản lý nhà nước của từng bộ, ngành theo lĩnh vực được phân công, tránh chồng chéo, buông lỏng quản lý hoặc bỏ trống trách nhiệm.

Đồng thời, cần thiết lập rõ vai trò chủ trì và cơ chế phối hợp liên ngành một cách hiệu quả giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm về chất lượng sản phẩm hàng hoá.

Từ vụ việc gần 600 nhãn sữa giả được sản xuất và lưu hành công khai trong suốt 4 năm qua, theo ông So, đã phơi bày rõ nét sự buông lỏng và thiếu cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong kiểm soát chất lượng hàng hoá. Ông nhấn mạnh đây không chỉ là vụ việc cá biệt mà còn là dấu hiệu cho thấy những lỗ hổng mang tính hệ thống trong thiết kế chính sách và tổ chức thực thi.

Vị đại biểu Đoàn Bắc Ninh đánh giá cơ chế hậu kiểm là định hướng đúng đắn phù hợp với thông lệ quốc tế và chủ trương cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho sản xuất kinh doanh, nâng cao tính chủ động trách nhiệm của doanh nghiệp. Tuy nhiên, khi thiếu năng lực hậu kiểm, thiếu cơ chế phối hợp, thiếu sự liên thông giữa các cơ quan quản lý nhà nước thì cơ chế này trở thành kẽ hở để lợi dụng, né tránh trách nhiệm pháp lý và kiểm soát chất lượng.

Từ vụ việc nêu trên, đại biểu đánh giá có sự chồng chéo, thiếu thống nhất trong phân công trách nhiệm giữa Bộ Y tế, Bộ Công Thương, chính quyền địa phương. Điều này dẫn đến không có một cơ quan nào thực sự chịu trách nhiệm toàn diện.

"Khi hậu quả xảy ra, việc quy trách nhiệm trở nên mơ hồ vì tất cả đều liên quan nhưng không ai là đầu mối chịu trách nhiệm cuối cùng, dẫn đến tình trạng đùn đẩy, đá bóng trách nhiệm"- đại biểu Nguyễn Như So băn khoăn.