 |
Bước vào một quán bún cua thối, bạn sẽ phải nhăn mặt khi thấy những nồi nước lèo đen sánh nổi đặc một lớp gạch cua, bốc khói nghi ngút tỏa ra mùi hương “đặc trưng”. Điều gì khiến cho món ăn “bốc mùi” này trở thành một món mà bạn nhất định sẽ phải nếm thử khi đến Gia Lai?
Bún cua thối (hay còn gọi là bún mắm cua, bún thối) là một món ăn có nguồn gốc từ người Bình Định di cư đến Gia Lai. Tuy nhiên khi ở phố núi Pleiku, tỉnh Gia Lai thì món bún cua thối mới trở nên nổi tiếng và trở thành một nét đặc trưng, độc đáo.
Đúng như tên gọi, bún cua thối gồm 2 nguyên liệu chính là bún và cua. Thế nhưng khác hoàn toàn với các món bún hay món cua khác, món ăn này khiến thực khách chỉ nghe tên cũng đã dè chừng vì có mùi khó ngửi, bốc lên từ thứ nước dùng màu đen đặc sệt.
 |
Món bún này có mùi hương độc lạ như vậy là do quá trình ủ cho nước cua lên men chua. Cua đồng khi mua về được rửa sạch, nhúng qua nước sôi cho ngất đi (không để chết) để cua không kẹp vào tay, người làm dễ dàng lột bỏ mai. Phần thịt được lọc ra được đem xay nhuyễn và ủ từ 1-2 ngày đến khi chuyển màu đen và bốc mùi nồng, hơi thum thủm thì đem ra chế biến.
Khi ủ nước cua phải đảm bảo đủ và đúng thời gian để có mùi thơm đạt chuẩn. Nếu nước cua nặng mùi quá hoặc ít mùi thì khi nấu bún cũng không ngon.
Phần nước cua đã lên men tiếp tục được đun sôi liu riu trên bếp lửa rồi cho thêm thịt ba chỉ đã xào cho săn lại cùng một nguyên liệu đặc biệt nữa là măng tre thái mỏng. Đun càng lâu, măng càng tiết ra vị ngọt khiến nồi nước dùng càng đậm đà. Người ta cho thêm cả trứng vịt chín vào nồi nước, khi khách gọi đồ thì mới múc ra, chan kèm vào bát bún.
 |
Bởi cách chế biến đặc biệt như thế nên bún cua thối khiến thực khách "toát mồ hôi" không chỉ vì vẻ ngoài kém hấp dẫn mà còn vì có mùi nặng đến mức dù cách tiệm vài nhà nữa mới đến nơi bạn cũng dễ dàng ngửi thấy. Đây cũng là một món ăn thách thức nhất khi du khách đến với vùng đất này, nếu không hợp bạn sẽ phải bỏ đi cả bát bún, nhưng nếu may mắn, có thể bạn sẽ đâm ra nghiện cái mùi khó ngửi nhưng hương vị đậm đà của món ăn này.
Với nhiều người lần đầu thưởng thức không khỏi dè chừng trước món bún cua thối nhưng nếu ai đã ăn quen thì sẽ thấy vị ngon đặc trưng. Vị hăng nồng, nặng mùi của nước dùng cùng vị chua cay, mằn mặn nơi đầu lưỡi là cảm nhận của thực khách khi nếm đặc sản phố núi.
Chính vì kén người ăn như vậy nên với những người mới ăn lần đầu, mỗi chiếc tô đựng được sử dụng là loại tô nhỏ, chỉ to bằng một vốc tay. Nước mắm cua dùng với lượng rất ít (như lượng nước dùng cho mì quảng).
 |
Khi được bưng ra, một tô bún cua thối đơn giản chỉ là một nắm bún nhỏ, ít măng rồi thêm vài miếng da heo chiên giòn với tóp mỡ, hành phi, đậu phộng kèm theo phần nước dùng đen ngòm, đặc sánh, bốc mùi thum thủm. Tuy nhiên, khi thưởng thức quen rồi, sẽ cảm nhận được vị ngon, thơm đặc trưng của món ăn "trứ danh" này.
Ngoài ra chủ tiệm cũng thường dọn thêm rau sống, bánh phồng tôm, chả ram, chả, nem chua...để thực khách có thể ăn thêm. Để món ăn có độ bùi béo, thơm ngon, bạn nên thưởng thức kèm trứng vịt luộc được nấu cùng nước dùng. Quả trứng "nhuộm" màu đen ngòm, thoang thoảng vị cua lên men khá lạ.
Khi ăn bún cua thối cần nêm ớt, chanh rồi trộn rau sống thưởng thức. Nếu ăn kèm nhiều rau sống thấy nhạt, bạn có thể thêm mắm nêm luôn để sẵn trên bàn.
 |
Bún cua thối có mùi rất nặng, đặc biệt khi ngửi ở gần. Thậm chí khi ăn xong, mùi cua vẫn còn lưu lại trong khoang miệng. Thế nên bún cua thối chính là món ăn gây nhiều tranh cãi, người không chịu được mùi sẽ khó mà ăn được. Nhưng nếu ăn được, bạn sẽ cảm nhận được vị đậm đà, cay cay rất riêng. Thậm chí chính thứ nước dùng nặng mùi, đậm đà đó đã gây nghiện cho nhiều người.
Nhiều người cho rằng nên thưởng thức bún cua thối vào mùa mưa. Lý do là bởi khi đó thịt cua sẽ chắc và dậy mùi hơn. Thêm nữa cũng vì mùa mưa ở Gia Lai kéo dài nên mỗi chiều trời chuyển lạnh, thưởng thức tô bún đậm đà, cay nồng đã trở thành thói quen của rất nhiều người dân Gia Lai yêu thích hương vị đặc biệt của bún mắm cua.