Công ty Thủy điện Buôn Kuốp ứng dụng hiệu quả hệ thống báo lũ thông minh

Sáng kiến từ thực tế

Năm 2010, Nhà máy Thủy điện Buôn Tua Srah, Buôn Kuốp và Srêpốk 3 của Công ty Thủy điện Buôn Kuốp đã chính thức đưa vào vận hành. Các thủy điện này được đặt trên dòng sông Krông Nô và Sêrêpốk (hợp lưu giữa dòng Krông Nô và Krông Ana), giáp ranh giữa 2 tỉnh Đắk Lắk và Đắk Nông.

Hạ lưu bờ sông của 3 nhà máy thủy điện này kéo dài khoảng 60 km, chảy qua địa phận nhiều huyện của 2 tỉnh Đắk Lắk và Đắk Nông. Vùng hạ lưu có nhiều khu vực dân cư tập trung sinh sống và một vùng sản xuất nông nghiệp khá lớn. Ven sông có nhiều khu vực địa chất yếu, dễ sạt lở.

Không chỉ có bờ sông dài, dọc 2 bên bờ có rất nhiều các bến nước, bến đò. Người dân vùng hạ lưu sử dụng các bến này để đánh cá, sinh hoạt, lưu thông qua lại. Vào mùa khô, trẻ em còn thường xuyên xuống sông tắm, chơi đùa. Việc này tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn khi thủy điện vận hành chạy máy hoặc điều tiết xả lũ.

Từ khi tích nước các hồ chứa, Công ty Thủy điện Buôn Kuốp đã sử dụng hệ thống còi để cảnh báo tại các khu vực đông dân cư phía hạ lưu. Ưu điểm của hệ thống còi này là vang xa, bán kính khoảng 5 km. Tuy nhiên, những khu vực thấp, trũng, khuất… hoặc xa hơn thì không thể nghe được còi. Để khắc phục, Công ty Thủy điện Buôn Kuốp đã sử dụng điện thoại để báo đến chính quyền và dùng loa lưu động đi dọc bờ sông để cảnh báo người dân. Nhưng giải pháp này cũng thể hiện nhiều hạn chế, tiềm ẩn nguy cơ khó lường.

Hệ thống cảnh báo lũ thông minh đã góp phần giảm thiểu thiệt hại cho người dân ở khu vực hạ du

Trước thực trạng trên, các kỹ sư, công nhân của Công ty Thủy điện Buôn Kuốp đã tìm tòi, nghiên cứu thiết kế một hệ thống cảnh báo có hiệu quả hơn. Qua khảo sát thực tế, công ty đã nảy ra sáng kiến thử nghiệm xây dựng mô hình cảnh báo lũ tự động dựa trên sóng viễn thông. Chỉ sau một thời gian ngắn, công ty đã từng bước thử nghiệm thành công và đưa vào thiết lập các trạm cảnh báo tự động từ xa vùng hạ lưu các nhà máy thủy điện.

Theo ông Nguyễn Đức, Phó Giám đốc Công ty Thủy điện Buôn Kuốp, thiết bị này khi nhận cuộc gọi đến sẽ tự bắt máy và báo về trung tâm để đầu gọi biết chắc chắn về tình trạng hoạt động. Sau đó, hệ thống sẽ tự động bật nguồn điện để vận hành hệ thống amply và loa phóng thanh. Nhận được tín hiệu cho thấy thiết bị đã vào làm việc tốt, nhân viên sẽ tiến hành đọc thông báo. Ngay lập tức thông báo này sẽ truyền đến thiết bị cảnh báo từ xa và phát ra loa phóng thanh. Trong trường hợp các trạm bị mất điện, thiết bị này cũng sẽ tự động khởi động máy phát điện dự phòng. Và khi nội dung thông báo kết thúc, thiết bị sẽ tự động quay lại trạng thái chờ.

Sau giai đoạn đầu đưa vào vận hành đạt kết quả khá tốt, Công ty Thủy điện Buôn Kuốp đã tổ chức nhiều đợt cải tiến hệ thống cảnh báo lũ thông minh. Đến nay, nhân viên vận hành không phải đọc thông báo như trước đây mà chỉ cần gõ nội dung thông báo trên máy tính thì sẽ có một giọng đọc chuẩn được gửi tới các trạm rồi phát ra loa. Các thông báo này được nhắc lại để bảo đảm toàn bộ người dân đều được nghe thấy.

Một loa cảnh báo lũ của Công ty Thủy điện Buôn Kuốp đặt gần bờ sông Sêrêpốk, đoạn qua xã Đắk Sôr (Krông Nô)

Ông Nguyễn Đức cho biết, hệ thống loa có 2 chế độ: chạy máy thường nhật và thông báo xả lũ. Khi chạy máy, việc cảnh báo được thực hiện thường trước 4 tiếng, 2 tiếng và 30 phút nên người dân có thể chủ động nắm bắt. Khi xả lũ, hệ thống loa sẽ thông báo trước khoảng 30 phút và có còi hú theo mức độ tăng dần lên khi lưu lượng xả tăng để cảnh báo.

An toàn, hiệu quả cao

Theo ông Nguyễn Đức, tất cả các trạm cảnh báo lũ từ xa được công ty phối hợp với các địa phương khảo sát và lựa chọn điểm lắp tại các nhà dân hoặc các điểm đông dân cư dọc theo khu hạ du. Mỗi trạm có tổng kinh phí thiết bị và lắp đặt khoảng 60 triệu đồng, toàn bộ từ nguồn của Công ty Thủy điện Buôn Kuốp.

“Chúng tôi thường xuyên phối hợp với chính quyền địa phương đi kiểm tra tình hình hoạt động của các trạm cảnh báo và khảo sát các điểm có nguy cơ ảnh hưởng để lắp đặt các trạm bổ sung. Hiện chúng tôi đã lắp đặt 21 trạm cảnh báo tại khu vực hạ lưu các nhà máy thủy điện của công ty, thuộc địa phận 2 tỉnh Đắk Nông và Đắk Lắk”, ông Đức thông tin.

Tại xã Đắk Sôr (Krông Nô), có 2 khu vực thuộc hành lang thoát lũ hồ chứa thủy điện được lắp đặt hệ thống cảnh báo. Ông Nguyễn Đức Hữu, Chủ tịch UBND xã Đắk Sôr cho biết, hệ thống loa của Công ty Thủy điện Buôn Kuốp lắp đặt tại các khu vực có nguy cơ đang hoạt động tốt. Từ khi đi vào hoạt động đến nay, người dân đã quen với tiếng thông báo từ loa để nắm bắt hoạt động của nhà máy thủy điện và chủ động ứng phó khi có tình huống bất thường xảy ra.

Người dân chủ động di dời vào bờ sông khi nghe tín hiệu cảnh báo vận hành của Nhà máy thủy điện Buôn Kuốp

Còn tại xã Đức Xuyên, hệ thống loa cảnh báo còn góp phần giảm tình trạng đuối nước của trẻ em trên sông Krông Nô. Theo UBND xã Đức Xuyên, dọc sông Krông Nô có nhiều bến nước, đò ngang hay lối xuống sông. Trẻ em ở địa phương thường hay xuống sông để tắm vào mùa khô hay trời nắng nóng. Nhờ hệ thống loa cảnh báo, các em chủ động lên bờ để tránh nguy cơ đuối nước khi nước sông tăng nhanh.

Theo Ban Chỉ huy PCTT&TKCN huyện Krông Nô và Cư Jút, hệ thống cảnh báo dọc bờ sông của Công ty Thủy điện Buôn Kuốp được vận hành một cách khá hiệu quả. Từ khi đưa vào hoạt động đến nay, các trạm cảnh báo đã phát huy hiệu quả trong công tác PCTT&TKCN tại địa phương.

Ông Doãn Gia Lộc, Trưởng Phòng Nông nghiệp và PTNT, Phó trưởng Ban Chỉ huy PCTT&TKCN huyện Krông Nô cho hay: Hệ thống cảnh báo được vận hành chính xác, kịp thời, phù hợp với điều kiện thực tế đã góp phần giảm thiểu thiệt hại cho khu vực hạ du. Đặc biệt, từ khi đi vào vận hành tới nay, tại địa phương chưa xảy ra thiệt hại do vận hành điều tiết, xả lũ. Chính quyền sẽ tiếp tục rà soát những điểm có nguy cơ và đề nghị công ty lắp đặt thêm để hệ thống cảnh báo ngày càng hoàn thiện hơn.