Cách đây 63 năm, ngày 15/10/1949, Bác Hồ viết bài báo “Dân vận” đăng trên báo Sự Thật, cơ quan ngôn luận của Đảng. Cô đọng trong 573 từ, bài báo hàm chứa quan điểm, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về bản chất dân chủ của Nhà nước ta và về lĩnh vực công tác cực kỳ quan trọng của cách mạng - công tác dân vận.
Các vấn đề: Dân vận là gì? Ai phụ trách dân vận? Dân vận phải như thế nào?..., đều được Người chỉ rõ, và nhấn mạnh: “Việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công”. Tinh thần bài báo “Dân vận” trở thành kim chỉ nam cho công tác vận động quần chúng của Ðảng, Nhà nước và các tổ chức đoàn thể suốt 60 năm qua, để lại bài học vô cùng quý báu cho cách mạng nước ta. Vì thế, ngày 15/10 hằng năm đã được Bộ Chính trị quyết định là Ngày truyền thống công tác dân vận của Ðảng.
Bác Hồ dạy: “Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công”, do làm tốt công tác dân vận mà Ðảng ta luôn tập hợp tuyên truyền, giáo dục, động viên, phát huy mọi tầng lớp nhân dân thành lực lượng cách mạng hùng hậu tạo nên sức mạnh to lớn của dân tộc, làm nên những thành quả vĩ đại của cách mạng. Xuyên suốt quá trình phát triển của cách mạng, quan điểm của Ðảng về cách mạng là sự nghiệp của quần chúng được quán triệt và vận dụng sáng tạo qua mỗi thời kì. Nhờ đường lối, chủ trương, chính sách của Ðảng hợp quy luật, hợp lòng dân tạo thành sức mạnh đại đoàn kết, đưa đất nước vượt qua mọi khó khăn, thử thách giành những thắng lợi vĩ đại trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, kháng chiến cứu nước cũng như trong công cuộc đổi mới đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa ngày nay.
Một trong những bài học chủ yếu thời kì đổi mới đất nước là: “Ðổi mới phải dựa vào dân, vì lợi ích của nhân dân, phù hợp với thực tiễn và luôn luôn sáng tạo”. Lãnh đạo nhân dân làm cách mạng, Ðảng ta không có mục đích nào khác là phục vụ nhân dân, để nhân dân trở thành chủ nhân thực sự của đất nước, làm chủ bản thân và xã hội, phấn đấu vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
Ðể phát huy quyền làm chủ của nhân dân, phải thông qua các tổ chức cơ sở như tổ dân phố, chi bộ Ðảng và các đoàn thể quần chúng góp ý kiến phê bình, xây dựng và chỉnh đốn Ðảng; phê bình ở chi bộ, đảng bộ cơ sở, cán bộ, đảng viên đấu tranh với những hiện tượng tham ô, lãng phí, quan liêu, hống hách, mất đoàn kết và đặc biệt là những vi phạm quyền công dân và quyền làm chủ của nhân dân.
Muốn phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa và quyền làm chủ của nhân dân là phải thu hút đông đảo quần chúng vào các hoạt động xã hội để “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, có nghĩa là động viên quần chúng tham gia góp ý kiến vào công việc cụ thể như xây dựng gia đình, thôn, bon, buôn văn hóa, bê tông hóa đường làng ngõ xóm, xây dựng nông thôn mới…cho đến các qui ước, hương ước, văn bản pháp luật để tranh thủ sự đồng thuận và nghiêm chỉnh thực hiện pháp luật.
Dân chủ và dân làm chủ vừa là công cụ quản lý Nhà nước, vừa là vũ khí làm chủ của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; trong đó, cán bộ, đảng viên, chi bộ, đảng bộ phải gương mẫu, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật, phải coi đó vừa là nghĩa vụ của công dân, vừa là trách nhiệm đối với Ðảng. Mặt khác, cần xây dựng những hình thức, qui chế thích hợp để quần chúng nhân dân trực tiếp tham gia ý kiến thực sự vào công việc của Ðảng và Nhà nước, các hoạt động xã hội, kinh tế, văn hóa. Có làm như thế mới vận dụng sáng tạo những tri thức của quần chúng vào thực tế cuộc sống và phát triển đường lối cách mạng của nước ta trong giai đoạn mới.
Ðảng ta đã hết sức coi trọng công tác dân vận. Ðiều đó đã được thể hiện một cách nhất quán trong đường lối, chủ trương, chính sách của Ðảng, Nhà nước phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ trong từng giai đoạn cách mạng. Thông qua công tác dân vận, Ðảng đã phát huy cao độ sức mạnh của mọi tầng lớp nhân dân, tạo nên động lực to lớn đưa sự nghiệp cách mạng không ngừng phát triển.
Các nghị quyết Ðại hội Ðảng toàn quốc đều thể hiện rõ rệt quan điểm và tư tưởng đó. Ðặc biệt Nghị quyết Hội nghị lần thứ tám Ban chấp hành Trung ương Ðảng khóa VI (mà chúng ta thường gọi là NQ8B) về “Ðổi mới công tác quần chúng của Ðảng tăng cường mối quan hệ giữa Ðảng và nhân dân” có ý nghĩa quan trọng đẩy mạnh sự nghiệp vận động quần chúng nhân dân trong thời kì đổi mới. Nghị quyết đại hội Ðảng toàn quốc lần thứ XI khẳng định: Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân; mọi đường lối, chủ trương của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đều vì lợi ích của nhân dân; cán bộ, công chức phải hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao, tôn trọng nhân dân, tận tụy phục vụ nhân dân. Nâng cao ý thức về quyền và nghĩa vụ công dân, năng lực làm chủ, tham gia quản lý xã hội của nhân dân. Có cơ chế cụ thể để nhân dân thực hiện trên thực tế quyền làm chủ trực tiếp. Thực hiện tốt hơn Quy chế dân chủ ở cơ sở và Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn. Phát huy dân chủ, đề cao trách nhiệm công dân, kỷ luật, kỷ cương xã hội; phê phán và nghiêm trị những hành vi vi phạm quyền làm chủ của nhân dân, những hành vi lợi dụng dân chủ để làm mất an ninh, trật tự, an toàn xã hội; chống tập trung quan liêu, khắc phục dân chủ hình thức. Quan tâm hơn nữa việc chăm lo hạnh phúc và sự phát triển tự do, toàn diện của con người, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của con người, tôn trọng và thực hiện các điều ước quốc tế về quyền con người mà Việt Nam ký kết.