Chống tin giả và sứ mệnh của báo chí Đắk Nông
Trong thời đại số, tin giả lan truyền chóng mặt trên mạng xã hội, gây nhiễu loạn thông tin, hoang mang dư luận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin xã hội. Trước thách thức ấy, báo chí không đơn thuần làm nhiệm vụ truyền thông, mà đang thực hiện một sứ mệnh lớn lao – đó là bảo vệ sự thật, gìn giữ lòng tin của công chúng và góp phần xây dựng một xã hội ổn định, lành mạnh.
Trong thời đại số, tin giả lan truyền chóng mặt trên mạng xã hội, gây nhiễu loạn thông tin, hoang mang dư luận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin xã hội. Trước thách thức ấy, báo chí không đơn thuần làm nhiệm vụ truyền thông, mà đang thực hiện một sứ mệnh lớn lao – đó là bảo vệ sự thật, gìn giữ lòng tin của công chúng và góp phần xây dựng một xã hội ổn định, lành mạnh.
Ngược dòng thời gian, vào năm 2008, người dân Đắk Nông nói riêng và khu vực Tây Nguyên nói chung khi đó rất vui mừng khi Bộ Chính trị cho chủ trương thí điểm khai thác bô xít tại xã Nhân Cơ, huyện Đắk R’lấp và Tân Rai tỉnh Lâm Đồng. Tuy nhiên, niềm vui chưa kéo dài được bao lâu thì ngay trong năm 2008 và năm 2009 trước khi khởi công Nhà máy Alumin Nhân Cơ (Nhà máy Alumin Nhân Cơ được khởi công xây dựng tháng 2/2010) đã có rất nhiều ý kiến trái chiều và luận điệu xấu về chủ trương thí điểm này. Nhiều ý kiến mang tính cực đoan khi cho rằng, việc thác, chế biến bô xít ở Nhân Cơ không hiệu quả về kinh tế, không làm chủ được công nghệ, tàn phá môi trường, phá vỡ không gian văn hóa bản địa Tây Nguyên… Lợi dụng tình hình này, các đối tượng phản động đã tạo hàng loạt tin giả xuyên tạc, chống phá rầm rộ trên mạng internet về hệ lụy khai thác tài nguyên, sử dụng lao động người nước ngoài, đe dọa môi trường sinh thái... đã khiến một bộ phận người dân vội vàng tin theo, hoài ghi và bình luận không mang tính xây dựng về dự án này. Hệ quả là chủ trương khai thác thí điểm bô xít ở Nhân Cơ vào thời điểm đó tưởng chừng như không thể triển khai hoặc bị tạm dừng vô thời hạn.
Thế nhưng cùng với sự quyết tâm chính trị cao của Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành, địa phương, các cơ quan báo chí Đắk Nông đã nhanh chóng nhập cuộc, chủ động thể hiện vai trò đi trước trong đấu tranh chống lại các luận điệu xuyên tạc, chống phá và định hình, dẫn dắt dư luận xã hội. Với tinh thần chủ động, nhạy bén và trách nhiệm, Báo Đắk Nông vào thời điểm đó đã nhanh chóng xây dựng kế hoạch truyền thông bài bản, không chỉ nhằm cung cấp thông tin chính xác mà còn chủ động “điểm mặt, chỉ tên” những luận điệu sai trái, phản động. Những bài viết, phóng sự phản ánh đa chiều về thực tiễn tại dự án. Trong đó, Báo Đắk Nông đã lựa chọn cách tiếp cận theo hướng: “Trăm nghe không bằng một thấy – hãy một lần đến Nhân Cơ để hiểu rõ sự thật”.
Không những vậy, Báo Đắk Nông mời gọi các đoàn nhà báo trực tiếp đến Nhân Cơ để có các bài viết khách quan, sát thực tế hơn. Chính những lần “mục sở thị” như vậy đã khiến nhiều người thay đổi hoàn toàn suy nghĩ, từ hoài nghi, nghi ngại chuyển sang tin tưởng và có rất nhiều bài viết ủng hộ dự án. Sau nhiều năm đấu tranh không ngừng nghỉ, những hoài nghi về Dự án Alumin Nhân Cơ đã dần được sáng tỏ. Những thông tin trái chiều sau đó gần như bị vô hiệu hóa. Và điều đáng mừng hơn cả là sau khi xây dựng, đưa vào vận hành, Nhà máy Alumin Nhân Cơ trong nhiều năm qua đã “ăn nên làm ra” đưa lại hiệu quả kinh tế cao.
Tính riêng năm 2024, sản lượng sản xuất alumin quy đổi của Nhà máy Alumin Nhân Cơ đã thực hiện được 692.500 tấn, đạt 106,5% so với kế hoạch; lợi nhuận đạt 112 tỷ đồng, đạt 373% kế hoạch. Dự án đã đóng góp quan trọng cho ngân sách địa phương, với mức thu hàng năm hơn 400 tỷ đồng. Đồng thời, dự án tạo việc làm cho hơn 1.100 lao động, chủ yếu là người dân địa phương, với thu nhập bình quân trên 15 triệu đồng/tháng.
Mục đích của tin giả không còn đơn thuần là sai sự thật, mà là công cụ phục vụ các toan tính chính trị, kích động tâm lý bài xích, phủ nhận chính sách của Đảng và Nhà nước. Tình trạng tranh chấp đất đai giữa người dân xã Nâm Nung, Nâm N’Đir, huyện Krông Nô (Đắk Nông) và Công ty TNHH MTV Nam Nung trong những năm trước 2021 cũng là một ví dụ điển hình khi các đối tượng chống đối dàn dựng clip xuyên tạc, lôi kéo người dân hành xử quá khích, ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự an ninh và sản xuất của doanh nghiệp. Trong vụ tranh chấp đất đai giữa người dân xã Nâm Nung, xã Nâm N’đir, huyện Krông Nô (Đắk Nông) và Công ty TNHH MTV Nam Nung, báo chí tiếp tục khẳng định vai trò dẫn dắt thông tin. Cụ thể, Báo Đắk Nông đã có một loạt bài viết phản ánh thực tế đang diễn ra tại xã Nâm Nung. Các bài viết đã “vạch mặt” những đối tượng xúi giục, "đạo diễn" cho những hoạt động quá khích, đồng thời phản ánh sự nỗ lực giải quyết vấn đề của cơ quan chức năng và chính quyền các cấp. Chính việc đăng tải những thông tin chính thống đó đã thực hiện chức năng định hướng xã hội để người dân nắm chắc, hiểu rõ bản chất vấn đề. Và quan trọng hơn là trật tự xã hội trên địa bàn huyện Krông Nô sau đó được bảo đảm ổn định.
Mới đây nhất là vào tháng 4/2025, trước tin giả về sáp nhập tỉnh giữa tỉnh Đắk Nông và tỉnh Đắk Lắk lây tên tỉnh là Đắk Lắk, đặt trung tâm hành chính tại thành phố Buôn Ma Thuột, các cơ quan báo chí nói chung và báo chí Đắk Nông cũng không đứng ngoài cuộc. Việc chủ động vào cuộc phỏng vấn nhanh các bộ, ngành Trung ương về thông tin này đã được triển khai nhanh chóng. Sau đó, các cơ quan báo chí đã đưa thông tin chính xác nhanh chóng đến người dân và khẳng định thông tin sáp nhập tỉnh giữa tỉnh Đắk Nông và tỉnh Đắk Lắk lây tên tỉnh là Đắk Lắk, đặt trung tâm hành chính tại thành phố Buôn Ma Thuột là tin giả. Sự vào cuộc chủ động của cơ quan báo chí đã góp phần ổn định tâm lý xã hội, bảo đảm an ninh trật tự và an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh Đắk Nông.
Không dừng lại ở phản bác, báo chí Đắk Nông còn tích cực lan tỏa điều tích cực qua các chuyên trang, chuyên mục như “Người tốt – Việc tốt”, “Gương sáng bon làng”… Những câu chuyện nhân văn, truyền cảm hứng khởi nghiệp, phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới được thể hiện sinh động trên nhiều nền tảng, giúp “pha loãng” dòng thông tin tiêu cực vốn đang tràn ngập không gian mạng. Nhiều nội dung hướng đến phản ánh đời sống dân sinh, xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, khơi dậy khát vọng phát triển ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số cũng được thể hiện sống động trên các nền tảng mạng xã hội, thu hút người đọc, người xem bởi sự gần gũi, chân thực và sáng tạo.
Hiện nay, cả nước nói chung và Đắk Nông nói riêng đang chuẩn bị tiến hành hội đảng cấp cơ sở, tiến tới Đại hội toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, tin giả sẽ nhắm vào các cơ quan, tổ chức Đảng, Nhà nước, nhắm vào các đồng chí lãnh đạo nhằm làm lung lạc niềm tin của Nhân dân với Đảng, Nhà nước. Thời gian qua, các cơ quan chức năng đã liên tục cảnh báo tin giả, xử lý các trường hợp tung tin giả, nhưng tình trạng này vẫn diễn ra phức tạp. Do vậy, hơn ai hết, báo chí và người làm báo Đắk Nông đã xác định rõ nhiệm vụ, đó là giữ vai trò xung kích ở tuyến đầu, giữ vai trò chủ lực trong cuộc chiến chống tin giả. Việc ngăn chặn tin giả, tin xấu, độc là trách nhiệm, sứ mệnh của báo chí và người làm báo. Báo chí Đắk Nông ngoài việc đăng tải thông tin, phát hiện, cảnh báo tin giả, còn có hệ thống kiểm duyệt chặt chẽ để đưa thông tin chính xác, khách quan, chân thực, tạo niềm tin đối với công chúng.
Để phát huy hơn nữa vai trò và sứ mệnh cao cả của báo chí trong cuộc chiến chống tin giả thì vấn đề đầu tiên là báo chí phải thận trọng để không trở thành “nguồn phát” tin giả. Thực tế chứng minh rằng, dù được đính chính kịp thời hay không, những thông tin trên báo chí là những “vết đinh” đã đóng lên tường, gỡ đi vẫn còn dấu vết. Thứ hai, với những tin giả, tin sai sự thật tràn lan trên mạng xã hội, báo chí phải là cơ quan phản biện, phủ nhận cái sai của thông tin, đồng thời đưa ra thông tin đúng cho độc giả nhằm định hướng dư luận kịp thời, nhanh chóng. Tiếp nữa là dòng thông tin tích cực của báo chí vẫn phải là dòng thông tin chủ lưu với thông tin chất lượng, chính xác, kịp thời, khách quan, là bộ lọc đáng tin cậy về mọi vấn đề xã hội, dư luận quan tâm. Chúng ta phải thực hiện phương châm “lấy cái đẹp dẹp cái xấu” giúp “pha loãng” dòng thông tin tiêu cực vốn đang tràn ngập không gian mạng.
Thực tế đời sống báo chí thời gian qua cho thấy, báo chí khó có thể cạnh tranh với mạng xã hội về tốc độ đưa tin. Trong hoàn cảnh đó, báo chí không thể bị cuốn vào “cuộc chơi tốc độ” của mạng xã hội. Nhiệm vụ của báo chí không chỉ là đưa tin nhanh, mà còn đưa tin đúng, đủ, có kiểm chứng và có định hướng. Việc chậm hơn mạng xã hội một chút không sao – nếu thông tin đó là chính xác, khách quan và tạo được niềm tin bền vững. Muốn vậy, mỗi cơ quan báo chí cần tăng cường đào tạo nhà báo, phóng viên đủ bản lĩnh, kỹ năng số, khả năng phân tích dữ liệu, truy xuất nguồn tin và phản biện thông tin độc hại. Đồng thời, các cơ quan báo chí cần tiếp tục số hóa mạnh mẽ hơn, tận dụng nền tảng mạng xã hội để “cắm cờ” thông tin chính thống, lấp đầy khoảng trống mà tin giả thường chen chân.
Trong cuộc chiến chống tin giả, báo chí cả nước nói chung và báo chí Đắk Nông nói riêng đã trở thành điểm tựa thông tin đáng tin cậy của công chúng. Đó không chỉ là trách nhiệm nghề nghiệp, mà còn là sứ mệnh lịch sử, là ngọn lửa giữ gìn niềm tin và lý tưởng trong lòng xã hội hôm nay.
Bình Minh
Bài viết có sử dụng một số ảnh tư liệu