1 Cây lác cây là gì?
Nguồn gốc và ý nghĩa của cây lác
Nguồn gốc của cây lácCây lác (cây cói) có tên khoa học Cyperus Malaccensic Lamk thuộc họ Cyperaceae. Chúng có ba loại là lác hoa trắng, lác hoa nâu và lác ba cạnh.Chúng có nguồn gốc từ Đông Nam Á, sau đó phân bố rộng ra về các vùng phía Tây như Iraq, Ấn Độ, phía Bắc tới Nam Trung Quốc, phía Nam tới châu Úc và Indonesia.Tại Việt Nam, cây lác được trồng tại 26 tỉnh và thành phố ven biển, với diện tích rất lớn lên đến 12.869 ha.Hai loại lác hoa trắng và lác hoa nâu được trồng chủ yếu ở 3 vùng: Vùng đồng bằng Sông Hồng, Vùng duyên hải Bắc Trung Bộ; Vùng đồng bằng sông Cửu Long.Lác ba cạnh thì ít phổ biến hơn rất nhiều.Đặc điểm của cây lác
Cây lác là loại cây sống lâu năm, thường mọc ở nơi ẩm ướt. Cấu tạo của cây lác gồm 2 phần chính:- Phần dưới mặt đất: gồm rễ và thân ngầm
- Phần trên mặt đất: gồm thân khí sinh, lá, hoa, quả và hạt.
Cây lác thường mọc ở nơi ẩm ướt- Rễ mọc từ các đốt của thân ngầm, có thân rễ mọc bò ngầm dưới đất, ăn sâu khoảng 0,5 - 1m. Rễ cây lúc non có màu trắng, khi già chuyển sang màu nâu hồng, khi chết có màu đen.
- Thân ngầm được hình thành khi các nhánh hút dần già đi. Bộ phận này cũng giữ chức năng sinh sản của cây, vì có mắt có khả năng nảy mầm, vừa giữ chức năng tích lũy và dự trữ năng lượng nuôi sống cơ thể.
- Thân cây mọc đứng, có thể từ 1 - 2m. Tiết diện ngang hình 3 cạnh hoặc tròn. Ruột lác đặc và xốp. Lúc non thân lác có màu xanh đậm bóng, lúc già có màu vàng nhạt. Thân khí sinh của cây lác hoa nâu to hơn cây lác hoa trắng. Thân khí sinh của cây lác ba cạnh thấp hơn nhưng lại cứng và giòn hơn hai loại trên.
- Lá của cây lác có bẹ, ôm lấy thân mọc ra từ gốc đến ngọn thân. Phiến lá hẹp và dài.
Hoa lác thuộc loại hoa lưỡng tính- Hoa lác thuộc loại hoa lưỡng tính, thụ phấn nhờ gió. Mọc thành bông nhỏ ở nách lá. Có màu trắng hoặc nâu.
- Quả lác rất nhỏ. Hạt lác tách rời, thường không dính vào thành quả. Có khả năng nảy mầm nhưng ít được sử dụng để gieo trồng phát triển.
2 Tác dụng của cây lác
Dùng làm chiếu và các hàng thủ công khácLác được sử dụng chủ yếu để dệt chiếu và sản xuất các hàng thủ công mỹ nghệ. Từ cây lác mảnh mai, dưới bàn tay khéo léo của các nghệ nhân cùng với sự sáng tạo không ngừng nghỉ đã tạo ra hàng ngàn sản phẩm mỹ nghệ như túi, làn, dép, mũ,..
Lác dùng làm đồ thủ công mỹ nghệChiếu lác được làm ra bằng cách dùng những sợi lác phơi khô, rồi dệt và liên kết lại bằng sợi đay. Ngoài ra, nhằm tăng thêm tính thẩm mỹ cho những chiếc chiếu, người thợ thường nhuộm màu sợi lác hoặc vẽ lên trên đó những hoa văn đặc trưng.Dùng làm thuốcNgoài công dụng là làm chiếu và các mặt hàng thủ công ra, lát còn được xem là một bài thuốc hay để chữa các bệnh như phù thũng, bụng chướng, chữa ăn không tiêu, tích trệ, chướng bụng, chữa trẻ em chán ăn, người gầy yếu, chữa thông tiểu…Bộ phận được dùng là thân rễ hay thân ngầm. Thân ngầm chứa 3,1% tanin; 0,7% flavonoid; 0,5 % tinh dầu và 0,5% alkaloid.
Cây lác dùng làm thuốc chữa bệnhNgoài các tác dụng trên, trồng lác còn có tác dụng bảo vệ đê điều, cải tạo đất mặn. Lá lác có thể dùng để làm thức ăn cho gia súc.3 Cách trồng và chăm sóc cây lác
Cách trồng cây lác tại nhà
Chuẩn bị giống lácSử dụng ruộng lác đúng giống, lưu gốc từ 3-5 năm để tách mống lác. Mầm lác khi tách có chiều cao từ 15 -30 cm, đường kính từ 3 – 5 mm, là tốt nhất. Nếu bạn chọn cây lác đã trưởng thành để nhân giống, nên cắt ngắn còn 30 cm. Tách mống để trồng, 2 - 3 mầm/khóm. Sau khi tách mầm lác nên trồng ngay.Trong điều kiện chưa kịp chuẩn bị đất, có thể bảo quản trong bóng mát, giữ ẩm gốc từ 3 – 5 ngày. Tỉa mống từ 1 sào có thể cung cấp giống trồng cho 8 sào.Làm đất trồng lácChọn có độ mặn từ 0,1-0,2%; độ pH từ 6-7; độ sâu tầng đất trên 50cm, có độ sâu bùn 30-40cm, lớp cuối cùng không có cát trắng. Chọn chân ruộng có nước vào ra, lên xuống dễ dàng.Làm đất tơi nhuyễn kết hợp diệt cỏ dại theo các bước sau:Bạn cày sâu 18-20cm, tiếp tục bừa vỡ rồi cho nước vào xăm xắp vài hôm để cỏ mọc, sau đó bừa nhuyễn rồi cho nước ngập 20-25cm ngâm 7-10 ngày.Tiếp tục cày lật ở độ sâu 13-15cm, bừa vỡ lại cho nhừ cỏ, tiếp tục cho nước ngập 10-15cm trong 7-10ngày sau đó rút nước bừa lại cho phẳng mặt ruộngLàm cỏ chuẩn bị ruộng cấy- Xử lý thuốc trừ cỏ trước khi tiến hành cấy lác từ 3 - 5 ngày. Làm cỏ bằng tay, vơ sạch cỏ dại lên bờ(không vùi lấp xuống bùn).
- Xử lý thuốc diệt cỏ tiền nảy mầm: Sử dụng thuốc Butanic hoặc Heco với lượng 40 - 50ml/10l nước phun đều cho 1 sào. Sau khi phun nên giữ nước ở mức 3 - 5cm trong 4 - 5 ngày, tránh để mất nước làm nứt nẻ mặt ruộng, giảm hiệu quả của thuốc.
Trong điều kiện sản xuất với qui mô lớn phải trồng lác thành vùng tập trung, gồm nhiều khu nhỏ có hệ thống đê, cống, kênh và mương để chủ động tưới tiêu.
Cách chăm sóc cây lác
Trừ cỏRuộng lác mới trồng, sau cấy 20-30 ngày làm cỏ lần đầu, sau đó tùy theo cỏ nhiều hay ít mà làm cỏ ngay khi có thể, thường là 1 lần/tháng.Dùng trấu che phủ sau khi làm cỏ sạch có tác dụng hạn chế cỏ mọc. Ruộng lác sau khi thu hoạch, phải dọn sạch rác bổi và làm cỏ ngay.Tưới tiêuThời kỳ đâm tiêm, đẻ nhánh, ruộng lác cần được giữ ẩm thường xuyên, đảm bảo lác đẻ nhánh khỏe, gốc trắng, phẩm chất tốt. Mực nước ở ruộng lác thời kỳ này nên để từ 4 - 5cm.Thời kỳ vươn cao, mực nước cần được duy trì ở mức 2 - 3cm. Mặt khác, trong thời kỳ này, cây lác chịu mặn yếu nên nguồn nước tưới cho lác trong thời kỳ này yêu cầu độ mặn từ 0,08 – 0,25% thì lác sinh trưởng tốt.Thời kỳ thu hoạch, nước cần được rút ra khỏi ruộng trước 10 - 15 ngày. Thời kỳ lác chín cần giữ ẩm để tránh bị lác xuống bộ Nếu chưa thu hoạch nên để mực nước 3 - 5cm.
Cách chăm sóc cây lácLưu ý khi trồng và chăm sóc cây lác
- Cây cần được giữ ẩm, nếu không bị ngập nước. Hạt giống cây lác không dễ nảy mầm và có thể mất một tháng hoặc hơn để nảy mầm. Ngay cả trong điều kiện bản địa của chúng, cây không dễ dàng lây lan bằng hạt. Cây lác cần sự chăm sóc thêm để phát triển mạnh với điều kiện nó được giữ ẩm.
- Nếu thân cây bị hỏng thì cần được cắt bỏ. Bạn có thể bón phần cho cây lác vào mùa xuân để hỗ trợ sự phát triển của cây.
- Kẻ thù của cây lác là nấm gỉ sắt, chúng sẽ làm mất màu của thân và tán lá.
Lưu ý khi trồng và chăm sóc cây lác4 5 hình ảnh đẹp về cây lác
Thu hoạch cây lác
Phơi lác
Ruộng lác nhìn từ trên cao
Mùa thu hoạch lác ở làng chiếuChọn mua xịt phòng, sáp thơm bán tại Báo Đắk Nông: