Bồi thường thiệt hại vì để mất rừng: Khi nào “chủ rừng” đền được?

Vừaqua, Sở Nông nghiệp và PTNT đã hoàn tất thống kê hiện trạng rừng bị mất nằmtrong 36 dự án nông, lâm nghiệp với tổng diện tích hơn 4.300 ha, trong đó phầnquản lý, bảo vệ là hơn 3.300 ha và số còn lại thuộc rừng nghèo, diện chuyển đổitrồng cao su, cải tạo trồng mới rừng... Ngoài đề xuất thu hồi lại toàn bộ nhữngdự án không hiệu quả, hay xử lý hình sự “chủ rừng” thiếu trách nhiệm thì Sởcũng đã kiến nghị tỉnh buộc 9 doanh nghiệp phải trồng mới và bồi thường thiệthại giá trị rừng với tổng diện tích trên 1.500 ha. Đây được xem là biện pháp“mạnh tay” đối với các doanh nghiệp triển khai dự án đầu tư, sản xuất nông, lâmnghiệp kém hiệu quả.

Rừng để mất nhiều, nhưng đến nay vẫn chưa có “chủ rừng” nào hoàn trảlại được giá trị rừng

Có thể khẳng định, cách làm này của ngànhNông nghiệp nhằm từng bước lập lại trật tự trong công tác quản lý, bảo vệ rừng(QLBVR), nhất là đối với các dự án sản xuất nông, lâm nghiệp. Tuy nhiên, quatìm hiểu thì để “bắt” được các “chủ rừng” trên hoàn trả lại những giá trị rừngđã mất quả là không dễ chút nào. Trao đổi về vấn đề này, ông Đỗ Ngọc Duyên,Quyền Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT cho biết: “Việc ngành Nông nghiệp kiếnnghị với tỉnh ra quyết định xử phạt doanh nghiệp bằng cách bồi thường thiệt hạivà trồng mới lại rừng nhằm nâng cao trách nhiệm QLBVR của các “chủ rừng”. Trướcmắt, trong khi chờ UBND tỉnh xác lập giá rừng cụ thể thì Sở sẽ tạm thời áp dụngphương thức tính trên khối lượng gỗ còn trong rừng, khi doanh nghiệp nhận dựán. Thực tế, trước khi giao rừng cho doanh nghiệp quản lý, bảo vệ thì đơn vị tưvấn cũng đã điều tra, xác định khá kỹ hiện trạng rừng rồi. Vì vậy, căn cứ theohiện trạng rừng, Sở và các ngành liên quan cũng dễ dàng áp dụng phương thứctính trên đầu trữ lượng gỗ/ha, sau đó áp dụng vào với giá từng nhóm gỗ mà tỉnhđã quy định giá”. Tuy nhiên, cũng theo ông Duyên, việc áp dụng cách tính trênvẫn chưa đánh giá hết được những giá trị khác mà rừng mang lại. Đó là ảnh hưởngkhí hậu, vấn đề xói mòn đất, tác động do mưa, lũ… Vì vậy, trong khi chờ tỉnhxác lập giá rừng cụ thể thì Sở nhận thấy đây là phương thức cần thiết nhấttrong thời điểm hiện nay. Đối với các “chủ rừng”, khi trao đổi với chúng tôi vềnhững vấn đề trên, hầu hết họ đều đồng tình vì nó sẽ dễ dàng phân loại được đâulà doanh nghiệp làm ăn thật, đâu là những đơn vị… “chơi bời”. Mặc dù đồng tình,nhưng chính các “chủ rừng” cũng băn khoăn, trường hợp rừng bị mất do yếu tố“lịch sử” để lại như: tranh chấp, “lâm tặc” xâm chiếm rừng với số lượng lớn,vượt quá sức của “chủ rừng”; các cấp địa phương buông lỏng quản lý nhân, hộkhẩu, để dân thường xuyên tràn vào rừng chiếm đất sản xuất sẽ được tính toánbồi thường ra sao. Vì chẳng lẽ cứ mất rừng mà bắt “chủ rừng” chịu hết tráchnhiệm?

Thực tế, thời gian trước đây, ngành Nôngnghiệp đã từng nhiều lần kiến nghị cấp có thẩm quyền buộc “chủ rừng” phải hoàntrả lại giá trị rừng nếu để mất. Tuy nhiên, qua tìm hiểu của chúng tôi, đến nayvẫn chưa có doanh nghiệp nào hoàn trả lại kinh phí đã để mất rừng cả. Có chăng,với sự vào cuộc quyết liệt của ngành chức năng thì cũng chỉ bắt được vài “chủrừng” trồng mới lại được rừng... Nói vậy để thấy, ngoài tính “lì”, chây ì, hoặcthiếu kinh phí của các “chủ rừng” thì những vướng mắc, hay “lỗ hổng” của cơ chếđể lại khiến các cơ quan chức năng khó buộc được doanh nghiệp trả lại những giátrị của rừng do chính họ đã để mất. Và chính vì việc chưa có tiền lệ “chủ rừng”trả lại giá trị rừng, nên hiện giờ, chúng ta chỉ có thể hi vọng vào chính sáchtrên mà thôi.

Bài, ảnh:Công Tính