Kinh tế

Bô xít Đắk Nông - Kỳ vọng và tâm tư (kỳ 2): Quy hoạch bô xít đang “níu chân” Đắk Nông

Lê Phước • 16/08/2023 06:50

Quy hoạch bô xít đang chồng lên hơn 1.000 dự án xây dựng của Đắk Nông. Sự bất hợp lý này đang kìm hãm phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Quy hoạch bô xít đang chồng lên 1.062 dự án xây dựng của Đắk Nông. Thực trạng này đang kìm hãm phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Đắk Nông.

Chỗ nào cũng "dính" bô xít

Đắk R’lấp là một trong những địa bàn giàu khoáng sản bô xít ở Đắk Nông. Việc khai thác, chế biến bô xít đã được triển khai tại Đắk R’lấp hơn 10 năm qua.

Với nhiều lợi thế trong phát triển kinh tế, Đắk R’lấp đặt mục tiêu trở thành thị xã trước năm 2025. Nhưng mục tiêu này đang gặp không ít khó khăn vì vướng quy hoạch bô xít.

Theo ông Phan Anh Tuấn, Bí thư Huyện ủy Đắk R’lấp, huyện có khoảng 40.000 ha đất quy hoạch tham dò, khai thác bô xít, chiếm khoảng 2/3 diện tích tự nhiên.

Ông Tuấn chia sẻ: "Quy hoạch bô xít bao trùm hầu hết không gian của huyện Đắk R’lấp. Đại đa số các dự án phát triển kinh tế - xã hội của chúng tôi đều vướng quy hoạch. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến việc kêu gọi đầu tư và mục tiêu phấn đấu lên thị xã".

Không chỉ các dự án phát triển kinh tế - xã hội, ngay cả việc xây dựng các dự án tái định cư phục vụ thu hồi đất, giải phóng mặt bằng để khai thác bô xít hiện cũng đang vướng quy hoạch.

Theo ông Nguyễn Tiến Mạnh, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV), hiện cả 6 khu tái định cư của tập đoàn đầu tư tại Đắk R’lấp đều nằm trong vùng quy hoạch bô xít.

Ông Mạnh chia sẻ: Chúng tôi đã đề nghị UBND tỉnh Đắk Nông kiến nghị Bộ TN-MT xem xét cho phép không thu hồi bô xít tại các khu vực xây dựng tái định cư. Nhưng nhiều tháng nay, Bộ TN-MT vẫn chưa có phản hồi.

Tại huyện Đắk Song, quy hoạch khai thác bô xít chiếm gần 40% diện tích tự nhiên, với 30.000 ha. Quy hoạch bô xít ở Đắk Song thậm chí còn bao trùm lên cả quy hoạch 3 loại rừng và nhiều không gian khác.

Theo Chủ tịch UBND huyện Đắk Song Ngô Đức Trọng, nếu đi đường Hồ Chí Minh theo hướng Đắk Lắk - Đắk Nông, toàn bộ diện tích phía bên phải tuyến đều nằm trong quy hoạch bô xít. Tất cả trụ sở các cơ quan của huyện, các khu đô thị, khu dân cư… đều nằm trong vùng quy hoạch.

“Đắk Song không có không gian để phát triển. Gần như tất cả các dự án phát triển kinh tế - xã hội đều nằm trong vùng quy hoạch bô xít”, ông Trọng thông tin.

1062 dự án “đứng hình”

Tuyến đường liên xã Đắk N’Drung - Nâm N’jang kết nối 2 xã của huyện Đắk Song. Nơi đây có lưu lượng phương tiện qua lại đông, trong đó đáng lưu ý là đường đi học của các học sinh THCS và THPT.

Tuyến đường này đã xây dựng từ lâu, nên xuống cấp. Vào mùa mưa, đường thường xuyên ngập sâu trong nước, xuất hiện rất nhiều “ao” sâu.

Năm 2022, người dân địa phương vui mừng khi nghe tin Nhà nước sắp nâng cấp, cải tạo tuyến đường. Nhưng sau đó, dự án lại ngừng triển khai, chuyển vốn sang công trình khác vì vướng quy hoạch bô xít.

Đây chỉ là một trong số nhiều dự án nâng cấp đường giao thông tại Đắk Song bị tạm dừng đầu tư vì vướng quy hoạch bô xít. Tổng kinh phí thực hiện các dự án này là hơn 230 tỷ đồng.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Đắk Song Võ Quốc Tuấn, quan điểm của huyện Đắk Song là những tuyến đường này không ảnh hưởng tới quy hoạch bô xít. Tuy nhiên, các cấp có thẩm quyền yêu cầu phải dừng thực hiện, nên huyện phải chấp hành.

Ngoài các dự án giao thông, Đắk Song còn “vướng” quy hoạch một loạt các dự án phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội, tôn giáo… Tất cả các dự án này hiện đang dừng triển khai.

Tỉnh Đắk Nông đang có 1.062 dự án xây dựng có nhu cầu sử dụng đất bị chồng lấn với quy hoạch bô xít (chiếm khoảng 6.692 ha). Ngoài ra, tỉnh còn có các công trình đầu tư công, dự án điện gió, các trụ sở sinh hoạt tôn giáo cũng đang bị quy hoạch bô xít chồng lên.

Giám đốc Sở KHĐT tỉnh Đắk Nông Trần Đình Ninh cho biết, giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh được đầu tư khoảng 8.000 tỷ đồng. Chỉ tính riêng 1.062 dự án "vướng" quy hoạch bô xít đã có tổng vốn khoảng 5.000 tỷ đồng.

Các công trình giao thông, các công trình thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia cơ bản đang bị “vướng” quy hoạch bô xít. Nếu dự án không vướng toàn bộ thì cũng vướng 1 phần, nên cơ bản không thể triển khai được.

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông Lê Trọng Yên, Khoản 1, Điều 65, Luật Khoáng sản năm 2010 quy định rõ về thẩm quyền cấp phép.

Trong đó, khu vực có dự án đầu tư xây dựng công trình mà có phát hiện khoáng sản là bô xít, thẩm quyền cấp phép thăm dò, khai thác trước khi dự án phê duyệt thuộc về Bộ TN-MT.

Ông Yên chia sẻ: "Các dự án nằm trong quy hoạch bô xít đều phải xin ý kiến của Trung ương trước khi xem xét, quyết định chủ trương đầu tư. Như vậy, cả ngàn dự án của Đắk Nông đều phải xin ý kiến của Trung ương".

Điều này làm phát sinh thêm việc cho Trung ương và ảnh hưởng tới khả năng cạnh tranh, thu hút đầu tư của tỉnh, chậm tiến độ triển khai các dự án đầu tư công...

Còn Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đắk Nông Lê Văn Chiến cho biết, năm 2023 tỉnh ra quân sớm và quyết tâm hoàn thành thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Từ đầu năm tới nay, tỉnh đã tổ chức rất nhiều cuộc họp để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc phát sinh. Nhưng kết quả đạt được là rất thấp vì vấn đề vướng quy hoạch bô xít.

Ông Chiến thẳng thắn thừa nhận, hiện Đắk Nông đang vô cùng lúng túng, hoang mang và không biết đi theo hướng nào. Bởi quy hoạch bô xít đang bao trùm phần lớn không gian phát triển của tỉnh.

Hầu hết các dự án phát triển kinh tế - xã hội năm 2023 và giai đoạn đến 2025 hiện đang dừng lại vì vướng quy hoạch. Đắk Nông đang đứng trước nguy cơ thất bại trong thực hiện các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

(Còn nữa)