Huyện Ea H’leo có hơn 78.000 ha đất sản xuất nông nghiệp, trong đó ba xã nằm ở phía bắc của huyện gồm xã Ea H’leo, Ea Ral và Ea Sol chưa được đầu tư công trình hồ đập nào, nên thường xuyên bị khô hạn, người dân chỉ sản xuất được vào mùa mưa.
Vào mùa khô, tình trạng thiếu nước sinh hoạt của người dân ở các xã này diễn ra hết sức gay gắt. Nhiều hộ dân phải đầu tư hàng chục triệu đồng để đào, khoan giếng lấy nước sinh hoạt, tưới cho cây trồng, chăn nuôi gia súc khiến cuộc sống vốn đã khó khăn lại càng khó khăn hơn.
Để khai thác tiềm năng về đất đai, cải thiện khí hậu môi trường, nâng cao đời sống của nhân dân ở vùng đất khô hạn này, sau nhiều năm nghiên cứu, khảo sát, tháng 3/2017, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phê duyệt chủ trương đầu tư hồ Ea H’leo 1.
Ngày 24/2/2019, công trình được khởi công xây dựng trên địa bàn xã Ea H’leo, do Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 8, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm chủ đầu tư, với tổng kinh phí hơn 1.400 tỷ đồng.
Theo thiết kế, hồ có dung tích thiết kế gần 26 triệu mét khối, cung cấp nước tưới cho khoảng 5.000 ha cây trồng và tạo nguồn cấp nước sinh hoạt cho khoảng 10.000 người dân trong vùng dự án; cấp nước công nghiệp với lưu lượng nước 15.000 m3/ngày đêm; cấp nước phục vụ chăn nuôi khoảng 1 triệu mét khối mỗi năm, góp phần phát triển nông nghiệp bền vững và nâng cao đời sống của nhân dân trên địa bàn huyện Ea H’leo...
Sau 27 tháng thi công, đến cuối tháng 3/2021, công trình chính thức được chặn dòng. Tháng 9/2022, cụm đầu mối công trình được bàn giao cho đơn vị quản lý, sử dụng và đến ngày 10/3/2023, hồ chứa nước Ea H’leo 1 giai đoạn 1 được khánh thành, đưa vào sử dụng trong niềm vui của chính quyền và nhân dân địa phương vùng dự án.
Hồ chứa nước Ea H’leo 1 giai đoạn 1 gồm các hạng mục chính: Đập dâng bằng bê-tông trọng lực cao trình đỉnh đập 424m, chiều dài theo đỉnh đập 312m, chiều cao đập lớn nhất 59m; mặt rộng 5m; tràn xả lũ; cống lấy nước và cống dẫn dòng.
Đây là công trình đầu tiên trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk và khu vực Tây Nguyên có đập ngăn sông tạo hồ chứa và đập được xây dựng bằng bê-tông trọng lực cao nhất cả nước với 59m.
Theo Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Ea H’leo Nguyễn Văn Hà, để khai thác lợi thế của hồ chứa nước Ea H’leo 1, ngay từ đầu nhiệm kỳ 2021-2025, Huyện ủy Ea H’leo đã ban hành Nghị quyết số 05-NQ/HU ngày 16/3/2021 về việc phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, đổi mới hình thức sản xuất theo hướng hợp tác, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị trên địa bàn giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030.
Hệ thống kênh dẫn nước hồ chứa nước Ea H’leo 1 đang được thi công và khi hoàn thành đưa vào sử dụng tạo rất nhiều lợi thế cho phát triển nông nghiệp trên địa bàn huyện nói chung, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao nói riêng.
Ngoài ra, hồ Ea H’leo 1 còn cung cấp nước cho khu công nghiệp phía bắc huyện Ea H’leo và khai thác phát triển du lịch sinh thái chung quanh khu vực hồ. “Hiện nay, huyện đang kêu gọi, thu hút các nhà đầu tư phát triển du lịch trên mặt nước và chung quanh khu vực hồ.
Đây là hướng đi đúng nhằm khai thác hết tiềm năng, lợi thế của hồ Ea H’leo 1, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của địa phương, cải thiện môi trường, nâng cao thu nhập, đời sống của người dân địa phương”, đồng chí Hà cho biết thêm.
Ông Hoàng Bình Yên, Phó Giám đốc Ban điều hành dự án hồ chứa nước Ea H’leo 1 cho biết, hồ Ea H’leo 1 được xây dựng với mục tiêu điều tiết nước sông Ea H’leo nhằm cấp nước tưới ổn định cho cây trồng của huyện Ea H’leo; cấp nước phục vụ dân sinh, chăn nuôi, công nghiệp, du lịch…
Dự án giai đoạn 1 đã hoàn thành đúng tiến độ, bảo đảm kỹ thuật, mỹ thuật. Hệ thống kênh chính hồ Ea H’leo 1 đang được đầu tư xây dựng toàn bộ bằng đường ống với chiều dài hơn 8,8 km và các công trình trên kênh gồm 9 nhà van, hố van; 44 hố thăm; 71 mố neo và 20 mố đỡ; 10 cống tiêu; 7 tràn băng; 31 cống qua đường, với tổng kinh phí đầu tư hơn 242 tỷ đồng.
Độ chênh từ điểm đầu mối đến điểm cuối của đường ống khoảng hơn 100m, do đó áp lực nước rất lớn, rất thuận lợi cho việc cấp nước tưới tự động và sinh hoạt cho nhân dân. Hiện nay, hệ thống kênh mương đã được thi công khoảng 60% và các đơn vị đang đẩy nhanh tiến độ thi công để sớm đưa vào sử dụng. Đây là hệ thống thủy lợi lớn đầu tiên của Đắk Lắk sử dụng mô hình kênh tưới này.
Cùng với cán bộ Ban điều hành dự án hồ chứa nước Ea H’leo 1, chúng tôi đến thăm gia đình ông Phan Văn Đức ở Thôn 7, xã Ea H’leo khi ông đang bơm nước từ hồ Ea H’leo 1 tưới cho vườn cà-phê trong mùa khô hạn. Ông Đức cho biết, gia đình ông làm được 1 ha cà-phê, hồ tiêu. Nhiều năm nay, ông sử dụng giếng đào sâu 22m để tưới cho cây trồng nhưng năm nào cũng thiếu nước.
“Từ năm 2022, khi cụm đầu mối công trình hồ chứa nước Ea H’leo 1 được đưa vào sử dụng, gia đình tôi cũng như nhiều hộ dân địa phương bơm nước trực tiếp từ hồ lên tưới cà-phê rất thuận lợi. Nhờ tưới nước đầy đủ nên vườn cà-phê luôn xanh tốt và năng suất cũng cao hơn trước đây”, ông Đức chia sẻ.
Cũng giống như ông Đức, gia đình ông Nguyễn Văn Hùng ở Thôn 2B, xã Ea H’leo có 3 ha đất trồng cà-phê, hồ tiêu, sầu riêng, bơ… Trước đây, dù đã bỏ tiền đào 4 giếng nước, nhưng ông vẫn không đủ nước tưới khi vào mùa khô.
“Toàn bộ diện tích cây trồng của gia đình tôi cũng như người dân địa phương được tưới từ hệ thống kênh mương của hồ chứa nước Ea H’leo 1 rồi, nên ai cũng phấn khởi. Có nước về, cây cối sẽ xanh tươi, năng suất, chất lượng cây trồng, vật nuôi được nâng lên; điều kiện khí hậu, môi trường cũng trong lành, mát mẻ, cuộc sống người dân nơi đây chắc chắn sẽ thay đổi về mọi mặt”, ông Hùng phấn khởi nói.
Giám đốc chi nhánh Công ty Quản lý và Khai thác công trình thủy lợi Ea H’leo Nguyễn Văn Hiếu, đơn vị quản lý, khai thác hồ chứa nước Ea H’leo 1 cho biết: Khi chưa xây dựng hồ chứa nước Ea H’leo 1, vào mùa khô hằng năm, suối Ea H’leo đều cạn kiệt nguồn nước, hàng nghìn héc-ta cây công nghiệp của nhân dân hai bên suối đều bị khô hạn, ảnh hưởng đến năng suất cây trồng và đời sống.
Hồ chứa nước Ea H’leo 1 đưa vào sử dụng từ tháng 9/2022 đến nay đã góp phần điều tiết xả nước theo suối bảo đảm đủ tưới cho hơn 1.000 ha cây trồng các loại.
Về lâu dài, khi hệ thống kênh mương được hoàn thành, hồ chứa nước Ea H’leo 1 sẽ thật sự phát huy hiệu quả, cấp nước tưới ổn định cho hàng nghìn héc-ta cây trồng và cấp nước sinh hoạt cho hàng nghìn hộ dân, biến vùng đất khô hạn của các xã ở phía bắc huyện Ea H’leo thành vùng đất trù phú, góp phần làm thay đổi cuộc sống của người dân.