Bác Hồ với Tết độc lập đầu tiên

Đêm ba mươi Tết, trời rét và mưa lất phất. Ăn cơm tối xong, Bác đi đến chỗ đồng chí Chủ tịch thành phố Hà Nội, Trần Duy Hưng, bảo đưa Bác đi chúc Tết một số gia đình nghèo ở xóm lao động.

Bảy giờ tối hôm ấy, Bác Hồ cùng đồng chí Chủ tịch thành phố, đồng chí giúp việc và đồng chí bảo vệ lên ô tô đi đến đầu ngõ Hàng Đũa phố Sinh Từ (nay là phố Nguyễn Khuyến). Xe tắt đèn, dừng lại. Bốn Bác cháu lần vào trong ngõ hẹp, đường mấp mô, có lúc phải bấm đèn pin để lấy ánh sáng mà đi.

Vào một gia đình làm nghề kéo xe, chủ nhà bị ốm nằm trên chiếc chõng tre, đắp chiếc chiếu mỏng. Một người dịu dàng nói:

- Cụ Hồ đến thăm gia đình đây.

Chủ nhà cựa mình ho sù sụ. Bác ra hiệu để cho chủ nhà nằm nghỉ và bảo chú bảo vệ kéo lại chiếc chiếu che kín người bệnh. Bác cháu im lặng kéo cửa đi ra. Dọc đường nghe tiếng Bác nói khẽ:

- Ba mươi Tết mà không thấy Tết.

Xe đưa Bác đến phố Hàm Long. Bác vào thăm và chúc Tết một gia đình viên chức nghèo. Thấy Bác đến, mọi người mừng quá reo lên kéo vội những quần áo đang phơi trên dây rồi đưa ghế mời Bác ngồi. Bác vui vẻ hỏi thăm và chúc Tết mọi người trong gia đình.

Sau đó, Bác quay về 51 phố Trần Hưng Đạo (lúc đó là phố Ogambetta) chỗ Bảo Đại ở. Nghe người nhà Bảo Đại nói y bị ốm, Bác bảo:

- Thôi, để ngài cố vấn nghỉ?

Bác gửi biếu Bảo Đại một lọ mắm quý rồi lên xe đến phố Hàng Vải thăm một gia đình viên chức làm ngân hàng. Thấy khách đến, chủ nhà ra bật đèn. Những lọ bình, chậu cúc vàng, cành quất đỏ, bộ xa lông mặt đá, tủ chù, đình đồng… sáng bóng. Ông chủ nhà nhận ra Bác vừa sung sướng, vừa tỏ ra lo sợ quỳ xuống giữa nhà nói:

- Lạy Cụ, con có tội gì xin Cụ rủ lòng thương, dạy bảo cho.

Bác lại đỡ chủ nhà dậy, ôn tồn nói:

- Được biết ông là một viên chức thanh liêm tôi đến chúc Tết ông và gia đình. Bây giờ nước nhà đã độc lập rồi, làm việc cho Chính phủ là làm việc cho mình, cần phải thanh liêm hơn.

Ông chủ nhà thưa với Bác:

- Thưa Cụ con làm việc với tây đã hơn 30 năm chưa được một ông “sếp” nào đến thăm nhà bao giờ, thế mà lại được Cụ Chủ tịch…

Chúc Tết gia đình ông viên chức xong, Bác tiếp tục đến thăm một số gia đình buôn bán và quan lại cũ.

Khoảng hơn 10 giờ đêm, Bác chia tay anh Trần Duy Hưng, trở về số 8 phố vua Lê. Đến nhà, Bác bảo chuẩn bị ra phố đón giao thừa với đồng bào.

Đồng chí giúp việc mở gói quần áo sáng nay đồng chí Nguyễn Lương Bằng vừa đưa đến để Bác mặc cải trang. Nhìn Bác mặc áo the, quần trắng, mắt đeo kính trễ xuống trông thật giống một ông đồ nho. Đồng chí giúp việc thì mặc quần dài trắng, áo láng đen, chân đi dép da.

Hai Bác cháu đi bộ ra đền Ngọc Sơn, hòa vào dòng người đang chen chúc trên cầu Thê Húc để vào đền và hái lá lộc. Trong đền khói hương mù mịt. Tiếng xóc thẻ lách cách vang lên không ngớt. Người đông, không còn chỗ len chân. Nhiều người phải đứng từ ngoài vái vọng vào. Bác cũng làm theo số người này rồi vòng ra xem người hái lộc.

Giao thừa đến. Còi thành phố vang lên. Chiêng, trống từ các đình chừa và tiếng chuông nhà thờ lớn đổ dồn, tiếng pháo nổ ran tưởng như không thể dứt.

Một không khí thiêng liêng như hồn đất nước đang dâng lên trong lòng mọi người. Thời gian cũng như dừng lại trong khoảnh khắc. Bác Hồ đứng lặng, nét mặt xúc động. Một giọt nước mắt long lanh bên khóe mắt. Đã bao nhiêu năm, đêm nay Bác mới được hưởng các Tết cổ truyền của dân tộc ở giữa thủ đô đã thoát khỏi ách nô lệ.

Tiếp đó, Bác bảo đi lên dọc phố Hàng Đào rồi hãy quay về. Đêm khuya, tiếng pháo ngớt dần. Dòng ngươi qua lại trên phố cũng bắt đầu thưa, Bác Hồ cùng đồng chí phục vụ trở về nhà.

Lúc bấy giờ không ai biết rằng đêm giao thừa đầu tiên sau ngày cách mạng tháng Tám thành công, Bác Hồ đã cùng đồng bào thủ đô đến giữa hồ Hoàn Kiếm lịch sử để hưởng trọn niềm vui trong cái Tết độc lập đầu tiên của dân tộc.