Doanh nghiệp vẫn trăn trở vì khó tiếp cận vốn ngân hàng
Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, ông Đào Minh Tú, nhấn mạnh rằng để tín dụng ngân hàng đóng vai trò tích cực trong thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, dòng vốn sẽ được ưu tiên cho các lĩnh vực trọng điểm như đầu tư, sản xuất kinh doanh, xuất khẩu… Đặc biệt, ngân hàng sẽ chú trọng phát triển tín dụng tiêu dùng, bao gồm hỗ trợ mua nhà ở xã hội.
Các gói vay ưu đãi dành cho một số lĩnh vực như xuất khẩu, lương thực, cà phê nhận được nhiều ưu đãi với lãi suất thấp, do đây là những ngành có hiệu quả cao và đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế.
Tuy nhiên, theo phản ánh từ các doanh nghiệp, ngay cả trong những lĩnh vực được ưu đãi, việc tiếp cận nguồn vốn ngân hàng vẫn là thách thức lớn. Các doanh nghiệp luôn tìm kiếm các khoản vay có lãi suất thấp, đặc biệt là trong ngành lương thực, mà điển hình là xuất khẩu gạo.
Hiện nay, ngành này đang đối mặt với khó khăn khi thị trường gạo thế giới biến động mạnh. Sau khi Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu, nguồn cung tăng lên đáng kể, kéo giá gạo giảm sâu.
Giá gạo Việt Nam, vốn dao động từ 8.000-9.000 đồng/kg trong năm 2024, nay giảm xuống chỉ còn 6.000 đồng/kg nhưng vẫn khó tiêu thụ. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp và nông dân trồng lúa gặp khó khăn. Trong bối cảnh này, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) cùng nông dân không đủ khả năng trữ gạo do hạn chế trong việc tiếp cận vốn vay, dẫn đến tình trạng giá gạo tiếp tục giảm.
Tại Hội nghị Thường trực Chính phủ với các DNNVV Việt Nam mới đây, ông Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội DNNVV Việt Nam, cho biết chỉ khoảng 30-35% DNNVV có thể vay vốn ngân hàng với tài sản thế chấp sẵn có.
Tương tự, các doanh nghiệp cơ khí cũng gặp nhiều trở ngại trong việc vay vốn, gây cản trở cho sự phát triển của ngành. Một giám đốc doanh nghiệp cơ khí chia sẻ rằng, so với doanh nghiệp nước ngoài, các công ty cơ khí trong nước yếu thế hơn về nhiều mặt. Để nâng cao năng lực cạnh tranh, họ cần giảm chi phí vốn thông qua các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước.
Tuy nhiên, các gói cho vay hỗ trợ lãi suất đã bị gián đoạn trong thời gian dài, và dù sau đó được khôi phục, nhiều dự án cũ vẫn chưa nhận được hỗ trợ. Hiện nay, hầu hết doanh nghiệp chọn vay ngắn hạn để hưởng lãi suất thấp, sau đó dùng nguồn vốn này cho đầu tư trung và dài hạn.
Ông Nguyễn Đặng Hiến, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Thực phẩm TP.HCM, nhấn mạnh rằng ngành lương thực, thực phẩm có vai trò thiết yếu. Tuy nhiên, phần lớn các doanh nghiệp trong lĩnh vực này là DNNVV, thậm chí siêu nhỏ, nên khả năng tiếp cận vốn còn nhiều hạn chế.
Theo thống kê từ Ngân hàng Nhà nước, tăng trưởng tín dụng đối với DNNVV chỉ đạt khoảng 10-11%, thấp hơn mức tăng trưởng tín dụng chung toàn quốc (hơn 15%).
Bà Phạm Thị Nhung, Phó Tổng Giám đốc VPBank, cũng cho biết ngân hàng này đang giao dịch với 74.000 DNNVV. Tuy nhiên, các doanh nghiệp này thường có tài sản hạn chế, trong khi hệ thống quản trị tài chính còn đơn giản, dẫn đến khó khăn trong việc vay vốn.
Tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiệp
Các doanh nghiệp cho rằng Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cần tăng cường các giải pháp hỗ trợ về lãi suất, điều kiện tiếp cận vốn và có chính sách đặc biệt dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV). Theo họ, sự linh hoạt của ngân hàng trong việc cấp vốn sẽ tạo điều kiện thúc đẩy DNNVV phát triển, đặc biệt là đối với nông dân và các doanh nghiệp trong lĩnh vực nông sản.
Ông Thân cho biết hiện nay chỉ có một số ít ngân hàng triển khai cho vay dựa trên tài sản hình thành trong tương lai, nhưng quy mô còn rất hạn chế. Vì vậy, ông kiến nghị Chính phủ khuyến khích các tổ chức tín dụng mở rộng hình thức cho vay thế chấp dựa trên loại tài sản này.
Đồng quan điểm, ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) kiêm Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam, nhấn mạnh rằng ngân hàng cần tạo điều kiện để người dân và doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn. Điều này giúp họ có khả năng trữ hàng, chủ động hơn trong quản lý giá cả hàng hóa thông qua các chính sách cho vay tín chấp, thế chấp bằng tiền, hàng hóa, hợp đồng hoặc tài sản hình thành trong tương lai, miễn là có cơ sở đánh giá uy tín của bên vay.
Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp cũng đề xuất ngân hàng sớm ban hành quy định về định danh và phương pháp định giá tài sản số. Điều này sẽ giúp họ tiếp cận nguồn vốn từ ngân hàng thương mại, tạo điều kiện đầu tư vào các kế hoạch ngắn, trung và dài hạn.
Về phía ngân hàng, ông Đỗ Quang Hiển, Chủ tịch HĐQT SHB, chỉ ra rằng DNNVV đang rất cần vốn nhưng lại gặp hạn chế trong quản lý, thiếu tài sản bảo đảm, dù có ý tưởng kinh doanh tốt nhưng chưa đủ năng lực lập kế hoạch cụ thể. Vì vậy, vai trò của ngân hàng không chỉ là cấp tín dụng mà còn phải hỗ trợ tư vấn.
“Cho vay DNNVV luôn tiềm ẩn rủi ro. Chúng tôi đề nghị Chính phủ và NHNN đưa ra cơ chế phù hợp để xác định phạm vi và mức độ rủi ro khi cho vay DNNVV, miễn là đảm bảo tính minh bạch, tránh tiêu cực, đồng thời tạo điều kiện để cán bộ ngân hàng có thể triển khai cho vay một cách hiệu quả,” ông Hiển nhấn mạnh.
Lãnh đạo NHNN khẳng định sẽ tiếp tục tháo gỡ những khó khăn mà doanh nghiệp gặp phải. Tuy nhiên, doanh nghiệp cũng cần chia sẻ trách nhiệm. Nếu việc xử lý hồ sơ bị chậm trễ, ngân hàng có thể giải quyết. Nhưng nếu vướng mắc liên quan đến quy định và nguyên tắc tín dụng, ngân hàng buộc phải tuân thủ để đảm bảo an toàn tài chính, tránh phát sinh nợ xấu.