Lòng hiếu khách của người M’nông

Cũng như nhiều dân tộcanh em khác, trong mối quan hệ giao lưu, ứng xử với cộng đồng, người M’nôngcũng luôn có lòng hiếu khách, nên đã có câu tục ngữ quen thuộc “Khách vào bonnhư con vào bụng”.

Người M’nông quan niệm rằng, mọi ngườiđến thăm gia đình mình đều là anh em thân thiết và mang đến những điều an lành,may mắn cho gia đình. Vì thế, đồng bào luôn mang hết sự nhiệt tình ra để đóntiếp dù đó là người quen hay người lạ, người nội tộc hay ngoại tộc. Đồng bàoM’nông rất kính trọng khách, cho nên ít khi chủ động bắt tay khách trước, ngoạitrừ chủ nhà là người lớn tuổi hoặc có địa vị trong xã hội thì mới đưa tay bắt trước.Do vậy, khách cần chủ động đưa tay bắt trước để gây thiện cảm. Đối với kháchchung của làng, người M’nông luôn tiếp đón tại nhà văn hóa cộng đồng- ngôi nhàchung của bon làng. Trong buổi đón tiếp ấy, già làng, trưởng bon, những ngườicó uy tín sẽ không đi làm nương rẫy nữa mà sẽ tập trung về đó để trò chuyện,tâm sự cùng khách và mang những món ăn ngon như thịt khô, rượu cần, các loạibánh, trái… để chiêu đãi khách. Khách và chủ đều được chung vui một cách thoảimái, trò chuyện vui vẻ, hòa nhã. Khách đến nhà dù có công chuyện quan trọng haychỉ thăm hỏi thì việc trước hết là chủ nhà trịnh trọng mời khách vào nhà ngồivào ghế hoặc ngồi vào chỗ lịch sự nhất. Mỗi khi gia đình có khách thì chủ nhàđích thân đón tiếp, vừa tự tay nhóm bếp, đun nước, sưởi ấm vừa chuyện trò.

NgườiM’nông rất chân thành, không khách sáo, khách đến với mục đích, lí do gì chưacần tìm hiểu thì cũng đã bảo người nhà làm cơm đãi, nếu khách không vội về. Sauđó, trong buổi nói chuyện hay ăn cơm, chủ nhà mới bộc lộ trò chuyện với lời lẽkhéo léo hỏi thăm khách đến có chuyện gì, rồi sẽ đáp ứng theo yêu cầu, nếuchuyện đó nằm trong khả năng của mình. Việc tiếp đãi khách cũng thể hiện đượctấm thịnh tình của chủ nhà, có gì tiếp đãi nấy, không bày vẻ, phô trương. Trongnhà có gà thì làm thịt gà đãi khách, có rượu thì mời khách uống, nếu không rượuthì mời nước… Mặc dù nhiều gia đình còn nghèo khó, tài sản quí giá không có, songluôn vẫn để dành những món ăn ngon do mình làm ra để đón khách, đó có thể làmiếng thịt khô hoặc là mớ cá, mớ rau ngon nhất. Và khi đó, gia chủ còn mời thêmanh em, bà con xóm giềng cùng tới dự bữa cơm thân mật, cùng trò chuyện thăm hỏinhau. Có trường hợp, trong nhà không có gì hoặc không đủ để tiếp khách thì chủnhà lại “nhờ” (không phải trả lại) những gia đình khác trong bon. Điều nàykhông chỉ thể hiện lòng hiếu khách mà còn nói lên tinh thần cố kết cộng đồng,tình yêu thương giữa những người trong dòng tộc, cộng đồng. Khi khách về baogiờ gia chủ cũng bày tỏ sự lưu luyến muốn khách ở lại lâu hơn. Một khi đã quen,hiểu ý nhau, thân thiện thì giữa chủ nhà và khách thường có cái bắt tay xiếtchặt bày tỏ kết tình anh em để gắn bó tình cảm lâu dài, rồi chia tay hẹn ngàygặp lại. Nhà nào khá giả thường còn có quà biếu khách mang về làm quà cho giađình. Khi khách nhận, họ cảm thấy rất vui và mừng thầm vì cho rằng gia đình họcó duyên, được phúc. Việc tặng quà cũng có dụng ý tỏ lòng hiếu khách và muốnkhách nhớ đến mình.

Đồng bào cũng quan niệm rằng, nhà nào cónhiều khách, nhất là khách quý thì được bon làng quý trọng, kính nể và gia đìnhnào có nhiều khách đến thăm đầu năm thì năm đó có nhiều thuận lợi, phát đạttrong chuyện làm ăn. Thậm chí, những ai lỡ gặp xui xẻo vào nhờ giúp thì đồngbào cũng sẵn sàng giúp đỡ vì cho rằng mình giúp người khác thì ngày mai con cháumình sẽ được đối xử tương tự. Do đó, mọi người khách từ lúc mới đặt chân vàonhà đến khi tạm biệt luôn cảm thấy được sống trong một không khí đầm ấm, thắmtình anh em.

Có thể nói, lòng hiếu khách là một nétvăn hóa đặc trưng, tốt đẹp của người dân Việt <_st13a_country-region w:st="on"><_st13a_place w:st="on">Nam nói chung và người M’nông nóiriêng, thể hiện truyền thống gắn bó, đoàn kết cộng đồng trong quá trình sống.Sự giao tiếp và hiếu khách của dân tộc Việt <_st13a_country-region w:st="on"><_st13a_place w:st="on">Nam không những mang nặng nghĩatình, đạo đức mà còn chứa đựng một triết lý nhân sinh sâu sắc.

Mỹ Hằng