Trụ cột gia đình trong xây dựng môi trường văn hóa

Các chức năng của gia đình

Gia đình là nơi hình thành, nuôi dưỡng nhân cách văn hóa và giáo dục nếp sống văn hóa cho con người. Gia đình là nơi vừa phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp, vừa vun đắp cuộc sống no ấm, hòa thuận, hạnh phúc, văn minh. Các mô hình gia đình văn hóa tiêu biểu, ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu hiếu thảo, yêu thương chăm lo cho nhau và quan tâm đến cộng đồng…đã có tác động tích cực đối với xã hội.

Một trong những chức năng quan trọng không thể thiếu đối với gia đình là giáo dục. Ảnh: Hồ Mai

Gia đình vốn là tế bào của xã hội, bởi vậy khi tham gia vào xã hội thì gia đình cũng mang trong mình nhiều chức năng vốn có của xã hội, trong đó có các chức năng quan trọng không thể thiếu đối với một gia đình là giáo dục, tâm lý tình cảm và bảo vệ, chăm sóc sức khỏe.

Giáo dục gia đình có tác động sâu sắc đến việc hình thành nhân cách con người. Giáo dục gia đình là cơ sở đầu tiên để con người phát triển một cách toàn diện, trở thành người công dân tốt, có ích cho gia đình và cho xã hội. Vai trò của cha mẹ, anh chị em, ông bà và những người thân khác trong gia đình đối với giáo dục là rất quan trọng. Trong thực tiễn con người được giáo dục dưới nhiều hình thức khác nhau, nhưng hình thức giáo dục sâu sắc nhất, ảnh hưởng nhiều nhất đến nhân cách là giáo dục trong gia đình.

Chức năng tâm lý, tình cảm thể hiện ở gia đình là tổ ấm của mỗi con người, là sợi dây tình cảm gắn bó giữa các thành viên trong gia đình thông qua các mối quan hệ: ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con. Đây cũng là nơi an ủi, động viên tốt nhất về mặt tinh thần.

Bên cạnh đó, gia đình là nơi chăm lo, bảo vệ sức khỏe, đảm bảo nhu cầu ăn uống, dinh dưỡng hàng ngày cho mọi thành viên. Gia đình còn là nơi hướng dẫn mọi người biết cách tự chăm sóc thể chất, phòng ngừa bệnh tật, tạo cho con người niềm vui tinh thần, tăng cường sức khỏe.

Và những mối lo

Các mối liên kết trong gia đình như: Quan hệ vợ chồng, quan hệ giữa các thế hệ trong gia đình và họ hàng thân tộc luôn được coi trọng và đề cao trong xã hội Việt Nam. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu xã hội học cho thấy sự suy giảm của mối liên kết này dưới tác động của thay đổi cấu trúc gia đình và quá trình phát triển, đặc biệt, trong bối cảnh đất nước thực hiện chính sách mở cửa, giao lưu kinh tế - văn hóa toàn cầu.

Thực trạng và những mối lo của gia đình như: Tình trạng ly hôn, ly thân, sống thử không đăng ký kết hôn, tệ nạn xã hội xâm nhập vào gia đình, xuất hiện ngày càng nhiều; Tình trạng tảo hôn, bạo lực gia đình vẫn còn xảy ra nhiều nơi; Buôn bán phụ nữ, xâm hại tình dục trẻ em diễn biến phức tạp…Việc xử lý các vấn đề liên quan đến gia đình chưa nghiêm và thiếu sự thống nhất giữa các địa phương, đơn vị.

Nhiều giá trị truyền thống tốt đẹp đang bị mai một và đã tác động đến sự bền vững của gia đình, làm suy giảm mối liên kết giữa các thế hệ. Các tệ nạn ma túy, cờ bạc, mại dâm… đang xâm nhập vào các gia đình, mà nạn nhân chủ yếu là thanh, thiếu niên. HIV/AIDS hiện vẫn đang tấn công vào cộng đồng, gia đình và mỗi cá nhân. Đa số những người nhiễm HIV ở trong độ tuổi sinh sản và tuổi lao động.

Nhiều gia đình vẫn đang phải gánh chịu hậu quả của chiến tranh, những di chứng của chất độc da cam và các chính sách xã hội chưa thể đáp ứng hết nhu cầu bù đắp sự mất mát, hy sinh của các nhóm chính sách xã hội. Chúng ta đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống gia đình, nhất là các gia đình ở vùng núi cao, vùng sâu, vùng xa…

Quan tâm xây dựng trụ cột gia đìnhtrong môi trường văn hóa

Nghị quyết Trung ương 9, Khóa XI nhấn mạnh, một trong những nhiệm vụ trong xây dựng văn hóa, con người Việt Nam là thực hiện chiến lược phát triển gia đình Việt Nam, xây dựng gia đình thực sự là nơi hình thành, nuôi dưỡng nhân cách văn hóa và giáo dục nếp sống cho con người. Phát huy giá trị truyền thống tốt đẹp, xây dựng gia đình ấm no, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh.  

Để giữ được bản sắc văn hóa dân tộc và tạo ra được một môi trường sống lành mạnh, nhằm giúp gia đình và các thành viên tự bảo vệ mình trước những biến đổi của xã hội trong xu thế hội nhập khu vực và thế giới, trong thời gian tới cần đẩy mạnh thực hiện xã hội hóa công tác gia đình. Tăng cường sự tham gia của các tổ chức chính trị - xã hội, nghề nghiệp, gia đình, cộng đồng và mọi người dân thực hiện Chiến lược phát triển gia đình đến năm 2020, tầm nhìn 2030.

Khuyến khích và tạo điều kiện mọi thành phần xã hội tham gia xây dựng và thực hiện các chương trình, dự án, các loại hình dịch vụ gia đình nhằm củng cố, ổn định và phát triển gia đình. Khuyến khích và nhân rộng các mô hình phát triển bền vững như: Gia đình làm kinh tế giỏi, gia đình nhiều thế hệ chung sống mẫu mực, gia đình hiếu học…

Bên cạnh đó, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền để mỗi gia đình thực hiện nghiêm túc các chủ trương, chính sách, quy định của Đảng và Nhà nước; có ý chí tự lực vươn lên; Gìn giữ và phát huy văn hóa gia đình, dòng họ; Tích cực tham gia xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước, quy chế dân chủ cơ sở.
Thực hiện tốt các chức năng gia đình, đồng thời thực hiện tốt nghĩa vụ và trách nhiệm với cộng đồng: Củng cố và phát huy tình làng, nghĩa xóm, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau để đời sống cộng đồng ngày càng văn minh, tiến bộ.

Hồ Văn