Diện tích cà phê, hồ tiêu khó kiểm soát: Do thiếu các giải pháp quy hoạch cụ thể

Trong thời gian qua, do giá nông sản trên thị trường liên tục tăng,nhất là giá tiêu có thời điểm lên đến 130.000 đồng/kg đã khiến cho nhiều nôngdân trên địa bàn đổ xô đi trồng. Việc nông dân ồ ạt “đua nhau” trồng cà phê, hồtiêu không chỉ làm phá vỡ quy hoạch cây trồng của địa phương mà còn nảy sinhnhiều hệ lụy trước mắt cũng như về lâu dài. Vì thế, để phát triển bền vững hailoại cây trồng này thì các ngành, địa phương cần phải có các giải pháp quyhoạch cụ thể.

Nhiều hộ dân Chư K’nia (Chư Jút) đã có thunhập cao từ trồng tiêu

Trồng theo phongtrào và những hệ lụy

Mùa mưa năm nay, gia đình ông Ngô ThanhLâm ở thôn 3, xã Chư K’nia (Chư Jút) đã phá bỏ các loại cây trồng khác để trồnghơn 1 ha tiêu. Theo ông Lâm thì do thấy mọi người ồ ạt trồng tiêu nên gia đìnhcũng trồng theo, vì tin rằng vài năm nữa sẽ có thu nhập cao. Theo ông Lê VănCông, Trưởng phòng Nông nghiệp-PTNT huyện thì từ đầu năm 2012 đến nay, ngườidân trên địa bàn huyện đã tự phát trồng thêm gần 100 ha tiêu.

Cũng tương tự như cây tiêu, năm nay, câycà phê cũng được người dân ở các huyện Tuy Đức, Đắk Glong, Krông Nô… trồng kháphổ biến. Đơn cử như huyện Đắk Glong, theo chỉ tiêu thì năm 2012, toàn huyệnchỉ trồng mới 110 ha cà phê, nhưng qua tìm hiểu số lượng bán ra tại các cơ sởgiống thì diện tích cà phê trồng mới của huyện có thể lên đến 350 ha.

Gia đình ông K’Chiêng ở bon Sê Rê B, xãĐắk Som (Đắk Glong) cũng có trên 1,5 ha cà phê đang cho kinh doanh. Tuy nhiên,cà phê của gia đình ông vì trồng trên đất dốc lại thiếu nước tưới nên năng suấtrất kém.

Ông K’Chiêng cho biết: “Mấy năm trước tôithấy mọi người đua nhau trồng cà phê tôi cũng làm theo. Giờ vườn cây còi cọc,năng suất không được là bao, nhưng phá bỏ thì tiếc công sức quá. Đất đai ở ĐắkGlong không phải chỗ nào cũng trồng cà phê được, vậy mà năm nào mọi người cũngđổ xô đi trồng. Có người trồng được 5-6 năm, sau đó theo không nổi lại chặt bỏ.Tôi chỉ mong các ngành chuyên môn cần khảo sát tiềm năng, thế mạnh đất đai củatừng thôn, xã, sau đó chỉ định cho từng loại cây trồng, vật nuôi chứ để bà consản xuất manh mún như thế này thì thiếu bền vững lắm”.

Còn tại huyện Chư Jút, nhiều diện tíchcây tiêu trên địa bàn huyện đang có nguy cơ nhiễm các loại nấm bệnh làmvườn tiêu suy giảm năng suất và chết rải rác đến nay vẫn chưa được khắc phụctriệt để. Nguyên nhân là do nông dân chỉ thấy cái lợi trước mắt mà không nhậnbiết được mức độ rủi ro đối với loại cây trồng “khó tính” này.

Trong khi đó, hầu hết các hộ trồng tiêuđều chưa am hiểu lắm về các biện pháp thâm canh, phòng trừ dịch bệnh nên khôngtránh khỏi những hệ lụy khi đưa vườn cây vào kinh doanh. Không những thế, cũngvì cái lợi trước mắt, nhiều hộ gia đình đã “thản nhiên” mua giống các cơ sởkhông có giấy phép nên cây giống không có nguồn gốc rõ ràng. Vì vậy, việc giốngkém chất lượng, ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng sau này là điều mà nông dânphải gánh chịu là khó có thể tránh khỏi.

Người dân xã Đắk Som (Đắk Glong) phải muagiống cà phê không rõ nguồn gốc tại các điểm bán theo thời vụ

Cần có giải pháp quy hoạch cụ thể

Trước thực tế tình hình diện tích cà phê,hồ tiêu phát triển không theo quy hoạch, Sở Nông nghiệp-PTNT đã khuyến cáo nôngdân nên thận trọng khi chọn đất để trồng mới và chuyển đổi một số diện tích càphê trồng nơi điều kiện sinh thái không phù hợp sang trồng các loại cây nôngnghiệp khác.

Bên cạnh đó, các cấp, ngành, địa phươngcũng đã tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật về canh tác cà phê, hồ tiêu và hướngdẫn những vùng đất trên địa bàn tỉnh không phù hợp với cây cà phê, hồ tiêu… chobà con biết.

Được biết, trong thời gian qua, ngành Nôngnghiệp đã điều chỉnh công tác quy hoạch, kế hoạch bố trí cơ cấu cây trồng đểtạo nền tảng cho các cơ sở chế biến nguyên liệu của từng địa phương gắn với cáckhu công nghiệp sau này. Việc bố trí này được tuân thủ theo hướng ưu tiên bảovệ môi trường, giải quyết hài hòa, hợp lý mối quan hệ giữa các loại cây trồngdài ngày - trung bình và ngắn ngày.

Thế nhưng hiện nay, đa số nông dân đềuchưa nắm bắt được trọng tâm của công tác quy hoạch này ra sao đối với phạm vi,giới hạn về mặt diện tích có thể chấp nhận được của cây cà phê, cây hồ tiêu… Dođó, trong thời điểm giá cao như hiện nay, việc giữ được diện tích từ10.000-16.000 ha như định hướng quy hoạch đến năm 2015 là rất khó.

Bởi vậy, cách duy nhất muốn phát triểnbền vững thì các ngành, địa phương cần có giải pháp cụ thể trong quy hoạch vùngnguyên liệu, quy hoạch cây trồng và đầu tư các cơ sở chuyên nghiên cứu về câycà phê, cây tiêu để nâng cao chất lượng sản phẩm và giúp nông dân thâm canh bềnvững hơn.

Trong đó, việc quy hoạch cơ cấu cây trồngchi tiết hóa đến từng vùng, thậm chí đến từng thửa đất, kèm theo những qui địnhvề áp dụng chế độ thâm canh, luân canh; chống xói mòn, bảo vệ đất hiện nay làrất cấp bách.

Mặt khác, các địa phương cũng cần tăngcường giải pháp về tuyên truyền, giáo dục cho nông dân về công tác quản lý quyhoạch, bố trí cơ cấu cây trồng, bảo vệ tài nguyên môi trường… Để khắc phụcnhững tồn tại này, trước mắt, ngành Nông nghiệp tỉnh cũng sẽ tập trung giảiquyết những yếu kém, bất cập của việc phát triển quá nhanh, nhưng thiếu tínhbền vững của một số loại cây trồng và từng bước sắp xếp lại cơ cấu cây trồng ởtừng địa phương.

Theo đó, ngành Nông nghiệp tiếp tục triểnkhai các chương trình, dự án về nông nghiệp; đẩy mạnh chuyển giao kỹ thuật sảnxuất cà phê theo quy chuẩn, sản xuất hồ tiêu sạch, tạo mối liên kết giữa “4nhà” (nhà nông, nhà doanh nghiệp, nhà nước và nhà khoa học) nhằm xây dựngthương hiệu và tạo thị trường đầu ra cho sản phẩm của nông dân.

Có thể nói, đã đến lúc ngành Nông nghiệpcần đẩy mạnh việc thực hiện các giải pháp quy hoạch cụ thể để phối hợp với cácđịa phương, người nông dân hướng hoạt động sản xuất của những cây trồng nàyphát triển một cách bền vững hơn. Vì thực tế, hiệu quả sản xuất của cây trồngcòn phụ thuộc vào khá nhiều yếu tố về đất đai, độ cao, khí hậu… nên công tácquy hoạch cụ thể ở từng địa phương sẽ có vai trò rất quan trọng.

Bài, ảnh:Văn Tâm