Gợi ý giải đề thi môn Ngữ Văn

Phần

Câu

Hướng dẫn giải

I. ĐỌC HIỂU

(4,0 điểm)

Câu 1.

Ngôi kể thứ 3

Câu 2.

Quê hương của Lê và quê hương của Sơn gắn với hai dòng sông: Sông Lam, sông Hồng (Quê hương Lê gắn với sông Lam; Quê hương của Sơn gắn với sông Hồng).

Câu 3.

- Biện pháp so sánh: Đại đội pháo được so sánh với “gốc cây đã lớn”.

- Tác dụng:

+ Giúp câu văn diễn đạt thêm sinh động, hấp dẫn.

+ Thể hiện sự phát triển vững mạnh của đại đội pháo, giống như một gốc cây lớn, đủ sức nuôi dưỡng những nhánh cây vươn xa — tượng trưng cho những người lính nay chia nhau về những mặt trận khác nhau để tiếp tục nhiệm vụ.

+ Qua đó làm nổi bật tình đồng đội sâu nặng, sự gắn kết giữa những người đồng đội với nhau.

+ Thể hiện sự tự hào, trân trọng của tác giả dành cho những người lính.

Câu 4.

Học sinh dựa vào nội dung văn bản, chi tiết được đưa và nêu cách hiểu phù hợp.

Gợi ý:

- Thể hiện tình đồng đội thân thiết, gắn bó của những người lính, họ cùng sống, cùng chiến đấu, chia sẻ mọi khó khăn trong chiến tranh.

- Gợi lên không khí chiến trường khốc liệt nhưng đầy tình người, họ sẻ chia từng tấm áo, từng chỗ nằm với nhau giữa bom đạn chiến tranh. Điều đó càng làm nổi bật mối quan hệ gắn bó mật thiết, chứa tình cảm giữa những người lính.

- Là biểu tượng cho sự chia tay không chỉ về không gian chiến đấu mà còn chia nhau phần trách nhiệm, nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc, mỗi người một vùng trời, nhưng trái tim vẫn chung nhịp đập.

- Chi tiết còn góp phần thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm.

- …

Câu 5.

Sự tương đồng: Cả hai ngữ liệu đều thể hiện tình cảm sâu sắc, gắn bó giữa con người với mảnh đất từng gắn bó hoặc từng đi qua.

- Khi con người đi qua những vùng đất đó, một phần tâm hồn, ký ức và tình cảm của họ gửi lại nơi ấy.

- Đất đai, quê hương không chỉ là không gian sinh tồn mà còn trở thành một phần tâm hồn, kỷ niệm và biểu tượng thiêng liêng với mỗi người.

=> Qua đó, cả hai ngữ liệu thể hiện tình yêu quê hương đất nước.

II. VIẾT

(6,0 điểm)

Câu 1.

(2 điểm)

Câu 2.

(4 điểm)

a. Bảo đảm yêu cầu về hình thức, dung lượng của bài văn 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận.

c. Viết bài văn nghị luận đảm bảo các yêu cầu: Lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ỷ phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. 

Bài làm có thể triển khai theo nhiều cách

1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận.

2. Thân bài

a. Giải thích:

- “Vùng trời quê hương”: Chỉ nơi mỗi người sinh ra, lớn lên, gắn bó.

- “Bầu trời Tổ quốc”: Chỉ đất nước chung, rộng lớn hơn, là nơi hội tụ tất cả vùng quê hương.

→ Câu nói khẳng định: Dù quê hương mỗi người khác nhau, nhưng tất cả đều là một phần không thể tách rời của Tổ quốc. Gắn bó và đóng góp cho quê hương chính là đang xây dựng đất nước.

b. Phân tích:

- Bối cảnh: Đất nước đang có nhiều chuyển mình: 

+ Hội nhập quốc tế sâu rộng, cơ hội và thách thức đan xen.

+ Di cư, đô thị hóa, sự dịch chuyển lao động khiến nhiều người sống xa quê. 

+ Những cải cách bộ máy hành chính.

- Mỗi vùng quê góp phần tạo nên đất nước:

+ Từ miền núi đến đồng bằng, từ hải đảo đến biên giới – mỗi nơi mang nét văn hóa, truyền thống riêng, tất cả góp phần tạo nên hình hài của Tổ quốc.

+ Dù ở đâu, con người Việt Nam vẫn chung một lý tưởng, chung một tình yêu nước, sẵn sàng hi sinh vì tổ quốc trong chiến tranh cũng như trong thời bình.

- Trách nhiệm của công dân trong thời đại mới:

+ Dù đi đâu, làm gì, vẫn luôn mang trong tim hình ảnh quê hương – vì đó là một phần máu thịt của Tổ quốc.

+ Không chỉ yêu quê hương nơi mình sinh ra mà còn cần biết mở lòng với những vùng đất khác.

+ Phát triển quê hương – dù là một thôn nhỏ hay một đô thị – đều góp phần vào sự phát triển chung của quốc gia.

+ Biết tôn trọng, giữ gìn văn hóa địa phương, bảo vệ môi trường, xây dựng nếp sống văn minh.

Học sinh tự lấy dẫn chứng phù hợp

Học sinh tự lấy dẫn chứng phù hợp

c. Bàn luận mở rộng.

- Không nên phân biệt vùng miền, vì mỗi vùng đất đều đáng tự hào và là một phần tạo nên Tổ quốc.

- Phê phán lối sống thực dụng, coi nhẹ nguồn cội, phân biệt vùng miền, chỉ quan tâm đến lợi ích cá nhân.

- Xây dựng tinh thần đoàn kết dân tộc, đặt lợi ích quốc gia, Tổ quốc lên hàng đầu hướng đến một Việt Nam phát triển hùng cường.

- …

3. Kết bài: Tổng kết vấn đề