Đắk Nông hướng tới loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con
Lây truyền từ mẹ sang con là một trong ba đường lây truyền của HIV. Nếu được can thiệp, chăm sóc và điều trị dự phòng thích hợp thì trẻ sẽ được cứu thoát khỏi HIV.
Giảm tỷ lệ lây nhiễm HIV trong cộng đồng
Theo báo cáo của CDC Đắk Nông, trong 6 tháng đầu năm 2025, toàn tỉnh đã tổ chức tư vấn xét nghiệm cho 2450 đối tượng, kết quả có 6 trường hợp dương tính với HIV (có 2 trường hợp hộ khẩu nội tỉnh và 4 trường hợp hộ khẩu ngoại tỉnh). Trong đó, tỉnh chỉ điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cho 1 trường hợp.
Hình thái lây truyền qua đường tình dục có xu hướng ngày càng tăng và lây truyền qua đường máu ngày càng giảm. Cụ thể lây truyền qua đường tình dục chiếm 49,2%, lây truyền qua đường máu chiếm 44,7%. Đối tượng nhiễm HIV vẫn tập trung chủ yếu ở đối tượng nghiện chích ma túy chiếm 41,3%.
Lũy tích bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS: 688 trường hợp. Lũy tích bệnh nhân HIV/AIDS tử vong: 241 trường hợp. Trong 688 bệnh nhân HIV/AIDS được ghi nhận phát hiện có 4% bệnh nhân trong nhóm tuổi 0-14; 78% trong nhóm tuổi 15-39; bệnh nhân trên 50 tuổi chiếm 4,5% và bệnh nhân dưới 13 tuổi chiếm 3,5%; nhóm tuổi 40-49 chiếm 13% và ≥ 50 tuổi chiếm 5%. Nam giới nhiễm HIV chiếm 66,6% và nữ giới chiếm 33,4%.
Bác sĩ Đặng Hồng Vũ, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh Đắk Nông cho biết, HIV lây qua đường máu, đường tình dục và mẹ truyền sang con. Lây truyền HIV từ mẹ sang con là thuật ngữ chỉ sự lây truyền HIV từ người phụ nữ đã nhiễm HIV sang con trong quá trình mang thai, sinh con hoặc cho con bú qua đường sữa mẹ, còn được gọi là lây truyền HIV chu sinh. Sự lây HIV từ mẹ sang con có thể ngăn ngừa được, rất nhiều bằng chứng đã cho thấy việc sử dụng thuốc điều trị HIV kết hợp với các chiến lược khác đã giúp giảm nguy cơ lây HIV từ mẹ sang con xuống dưới 1%.
Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con là một biện pháp hiệu quả nhất, có tính nhân văn nhất làm giảm tỷ lệ trẻ bị nhiễm HIV, tiến tới không còn trẻ nhiễm mới. Nếu không có can thiệp nào thì tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con lên tới 40%. Tuy nhiên, nếu được dự phòng tích cực cho mẹ và con thì tỷ lệ này có thể dưới 2%, thậm chí thấp hơn, có nghĩa là cứ 100 phụ nữ nhiễm HIV sinh con thì có 2 trẻ bị lây nhiễm HIV từ mẹ.
Hiện nay phụ nữ nhiễm HIV hoàn toàn có khả năng mang thai, sinh con không bị nhiễm HIV khi tuân thủ các nguyên tắc trong điều trị, dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Thời điểm phụ nữ nhiễm HIV có thể mang thai an toàn giảm nguy cơ nhiễm HIV cho con là khi tải lượng vi rút trong máu dưới ngưỡng phát hiện.
Tại Đắk Nông những năm gần đây, những bà mẹ nhiễm HIV mang thai đều được điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, vì vậy không có trẻ nào sinh ra nhiễm HIV từ mẹ.
Để hướng tới loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2030, những năm qua, ngành Y tế Đắk Nông đã tập trung đẩy mạnh nhiều giải pháp toàn diện, đồng bộ nên đã thu được những kết quả tích cực, góp phần giảm tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con nói riêng và hạn chế tốc độ gia tăng nhiễm HIV mới nói chung.
Đẩy mạnh truyền thông
Kể từ năm 2009, chiến dịch quốc gia về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con lần đầu tiên đã được phát động trên toàn quốc nhằm đẩy mạnh cách tiếp cận toàn diện cho chương trình này. Bộ Y tế chọn tháng 6 hàng năm là Tháng cao điểm Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con để đẩy mạnh hơn nữa công tác truyền thông và cung cấp các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con.
Đến nay, sau 16 năm triển khai, kết quả cho thấy số trẻ em bị nhiễm HIV do lây truyền từ mẹ đã giảm, nhiều phụ nữ nhiễm HIV được phát hiện sớm, điều trị kịp thời, góp phần làm giảm tỷ lệ lây nhiễm HIV trong cộng đồng.
Hưởng ứng Tháng cao điểm dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con năm 2025, các hoạt động truyền thông và phòng, chống HIV/AIDS được Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Đắk Nông đẩy mạnh từ ngày 1/6 đến 30/6/2025.
Trong 6 tháng đầu năm 2025, ngành Y tế Đắk Nông đã thực hiện 1.471 lượt truyền thông với 427.898 lượt người được truyền thông tại các xã, phường, thị trấn về hoạt động phòng, chống HIV/AIDS.
Trong tháng cao điểm, CDC Đắk Nông đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tập trung vào các nội dung như: lợi ích của xét nghiệm sớm HIV cho phụ nữ mang thai; thời điểm phụ nữ nhiễm HIV có thể mang thai an toàn, giảm nguy cơ lây nhiễm HIV cho con; lợi ích của điều trị ARV sớm cho người nhiễm HIV và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ; điều trị ARV sớm để dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con; quảng bá các dịch vụ tư vấn xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai và điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con tại địa phương...
Đối với công tác dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, trong thời gian qua, hầu hết phụ nữ đang mang thai và trong độ tuổi sinh đẻ trên địa bàn tỉnh đều được các bác sĩ tư vấn, sàng lọc và lấy máu xét nghiệm HIV sớm.
Đây được đánh giá là biện pháp hữu ích, không chỉ phòng ngừa HIV, mà còn tạo điều kiện chăm sóc, hỗ trợ cho phụ nữ mang thai và các bé sinh ra có được sức khỏe phát triển bình thường.
Chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đã được ngành Y tế Đắk Nông triển khai rất tích cực, mang lại nhiều hiệu quả cao. Ngành Y tế tỉnh khuyến cáo tất cả phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ và phụ nữ mang thai hãy chủ động đi khám, xét nghiệm HIV. Nếu phát hiện bệnh và được uống thuốc theo phác đồ điều trị sớm, bệnh nhân có thể bảo đảm hiệu quả tối ưu trong việc giảm tỷ lệ lây nhiễm HIV từ mẹ sang con, đây là quyền lợi mà người dân được thụ hưởng.
Bác sĩ Đặng Hồng Vũ, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Nông