Căng thẳng Israel-Iran: Lãnh đạo G7 thúc giục giải quyết khủng hoảng

Tuyên bố chung đã nhận được sự ủng hộ của Tổng thống Mỹ Donald Trump sau khi ngôn từ trong dự thảo được điều chỉnh.

Thông tin được công bố khi ông Trump rời hội nghị thượng đỉnh sớm để trở về Washington, nơi ông cho biết ông cần theo dõi cuộc xung đột đang diễn ra giữa Israel và Iran.

Từ trái sang: Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa, Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba, Thủ tướng Italy Giorgia Meloni, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Canada Mark Carney, Tổng thống Mỹ Donald Trump, Thủ tướng Anh Keir Starmer, Thủ tướng Đức Friedrich Merz và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen chụp ảnh chung tại Kananaskis, Alberta, Canada ngày 16-6. Ảnh: Reuters

Trong tuyên bố chung, G7 khẳng định rằng Israel có quyền tự vệ và tái khẳng định sự ủng hộ đối với an ninh của Israel, đồng thời khẳng định tầm quan trọng của việc bảo vệ thường dân. G7 cho biết luôn khẳng định rõ ràng rằng Iran không được sở hữu vũ khí hạt nhân và kêu gọi giải quyết cuộc khủng hoảng, giảm leo thang thù địch rộng rãi hơn ở Trung Đông, bao gồm cả lệnh ngừng bắn ở Gaza.

Châu Âu thúc giục Iran nối lại đàm phán hạt nhân, tránh leo thang

Ngày 16-6, các bộ trưởng ngoại giao châu Âu đã gọi điện cho người đồng cấp Iran, kêu gọi quay lại đàm phán hạt nhân với Mỹ và kiềm chế leo thang xung đột với Israel. Theo một nguồn tin ngoại giao của Pháp, Bộ trưởng ngoại giao Iran Abbas Araqchi cho biết ưu tiên của Tehran hiện tại là đối đầu với Israel.

"Các bộ trưởng thúc giục Iran quay lại bàn đàm phán càng sớm càng tốt, mà không cần điều kiện tiên quyết", đồng thời kêu gọi Iran tránh mọi hành động vội vã chống lại lợi ích của phương Tây.

Pháp, Anh và Đức, được gọi là E3, là bên tham gia thỏa thuận hạt nhân năm 2015 với Iran, nhằm mục đích hạn chế chương trình hạt nhân của Iran để đổi lấy việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt. E3 đã chuyển riêng các thông điệp tới Israel kêu gọi nước này không tấn công vào chính quyền, cơ sở hạ tầng hoặc dân thường Iran.

Thỏa thuận hạt nhân năm 2015 nhằm mục đích hạn chế chương trình hạt nhân của Iran. Ảnh: Reuters

Tuần trước, E3 đã đưa ra một nghị quyết đã được hội đồng quản trị Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), cơ quan giám sát của Liên hợp quốc, chấp thuận, tuyên bố Iran chưa đáp ứng nghĩa vụ không phổ biến vũ khí hạt nhân.

Theo nghị quyết của IAEA, các quan chức châu Âu có thể đưa vấn đề Iran lên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc vào cuối mùa hè để gây thêm áp lực lên Iran nếu các cuộc đàm phán hạt nhân không đạt được tiến triển. Điều đó sẽ tách biệt với việc họ áp đặt lại các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc, được gọi là cơ chế phục hồi, trước ngày 18-10 khi thỏa thuận năm 2015 hết hạn.

Châu Âu là bên duy nhất có thể khởi động cơ chế phục hồi kinh tế, khi các nhà ngoại giao cho biết E3 đã tìm cách ấn định thời hạn cuối cùng là cuối tháng 8 để khởi động cơ chế này. Hiện chưa rõ chính sách của họ sẽ ra sao. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết, E3 sẽ là nhân vật chủ chốt nếu các cuộc đàm phán hạt nhân được nối lại. 

Kỳ vọng thỏa thuận về chấm dứt xung đột

Liên quan đến việc hạ nhiệt xung đột Israel - Iran, Mỹ có vai trò lớn nhất.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã rời hội nghị thượng đỉnh G7 tại Canada sớm sau khi gợi ý rằng ông có thể sớm đạt được thỏa thuận với Iran để chấm dứt xung đột hiện tại. 

Ông Trump cũng cảnh báo người dân Iran cần sơ tán khỏi Tehran, nhấn mạnh mối nguy hiểm đối với 10 triệu cư dân của thành phố này. Lực lượng Israel cũng đã thông báo lệnh sơ tán tới cư dân ở Tehran, cảnh báo họ về vụ đánh bom sắp xảy ra vào "cơ sở hạ tầng quân sự" trong khu vực trong một bài đăng trên mạng xã hội rất giống với những bài đăng thường xuyên nhắm vào người Palestine ở Gaza trong 20 tháng qua. Theo hãng thông tấn nhà nước Iran IRNA, sáng sớm ngày 17-6 (giờ địa phương), nhiều tiếng nổ đã được nghe thấy tại thủ đô Tehran của Iran. 

Trong khi đó, tờ New York Times dẫn lời một quan chức Mỹ đưa tin, ông Trump đã khuyến khích Phó tổng thống JD Vance và đặc phái viên Trung Đông của ông, Steve Witkoff, đề nghị gặp gỡ phía Iran trong tuần này.

Bộ trưởng ngoại giao Iran Abbas Araghchi trước đó đã ám chỉ rằng Tehran sẵn sàng đàm phán, đồng thời cho rằng ông Trump có thể chấm dứt chiến tranh chỉ bằng "một cuộc điện thoại" với nhà lãnh đạo Israel Benjamin Netanyahu.

Đại sứ quán Mỹ tại Jerusalem đóng cửa ngày 17-6

Đại sứ quán Mỹ tại Jerusalem cho biết họ không có khả năng "di tản hoặc hỗ trợ trực tiếp" cho người Mỹ rời khỏi Israel. Đại sứ quán sẽ đóng cửa trong ngày 17-6 và khuyến cáo tất cả nhân viên chính phủ Mỹ và các thành viên gia đình của họ nên tiếp tục trú ẩn tại chỗ, trong và gần nơi cư trú của mình cho đến khi có thông báo mới.

Sân bay quốc tế chính của Israel và tất cả các cảng biển vẫn đóng cửa, không có chuyến bay thương mại hoặc thuê chuyến nào khởi hành từ Sân bay Ben Gurion. Đại sứ quán Mỹ đề xuất những người muốn rời khỏi Israel nên sử dụng đường bộ đến Jordan và Ai Cập, nơi các chuyến bay vẫn đang hoạt động.

UAV của Israel bị bắn hạ gần cơ sở hạt nhân Natanz

Hãng thông tấn nhà nước FARS dẫn lời Phó thống đốc tỉnh Isfahan ở miền Trung Iran cho biết, Iran đã bắn hạ một UAV của Israel gần cơ sở hạt nhân Natanz.

Thông báo được đăng trên Telegram cùng với hình ảnh mảnh vỡ và máy móc bị hỏng trên mặt đất.

Theo IAEA, Natanz được coi là một địa điểm hạt nhân quan trọng, nơi Iran đã làm giàu uranium lên đến độ tinh khiết 60%. Uranium cấp vũ khí được làm giàu đến 90%.

Trong những ngày gần đây, nơi này đã trở thành mục tiêu không kích của Israel, với hình ảnh vệ tinh cho thấy thiệt hại đáng kể, bao gồm cả tòa nhà cung cấp điện chính của Natanz, máy phát điện dự phòng và khẩn cấp.

Hai nhân viên của kênh truyền hình nhà nước Iran thiệt mạng

Israel đã tấn công trường quay của kênh truyền hình nhà nước Iran – IRINN - ngày 16-6, làm gián đoạn chương trình phát sóng trực tiếp của người dẫn chương trình Sahar Imami. Đài Phát thanh Cộng hòa Hồi giáo Iran (IRIB), đơn vị sở hữu IRINN, cho biết biên tập viên tin tức Nima Rajabpour và nhân viên hành chính Masoumeh Azimi đã thiệt mạng.

Israel đã tấn công trường quay của kênh truyền hình nhà nước Iran. Ảnh cắt từ kênh truyền hình Al Jazeera

Bộ trưởng Ngoại giao Iran đã lên án cuộc tấn công. Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) xác nhận lực lượng không quân của họ đã nhắm vào một "trung tâm liên lạc đang được Lực lượng vũ trang Iran sử dụng cho mục đích quân sự". IDF cho biết họ đã cảnh báo trước hậu quả cho dân thường trước khi tiến hành tấn công.

MAI HƯƠNG (tổng hợp)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.