CRUD là gì? Chi tiết chức năng và cách hoạt động của CRUD

CRUD là gì?

CRUD là mô hình gồm bốn thao tác chính: Create, Read, Update và Delete – giúp một ứng dụng có thể vận hành liên tục và đầy đủ chức năng trên hệ thống. Mô hình này áp dụng với ổ cứng vật lý và không khả dụng cho bộ nhớ đệm.

Nếu một trong bốn chức năng CRUD không hoạt động, hệ thống sẽ mất tính liên kết và không thể vận hành một cách đầy đủ. CRUD đóng vai trò như một framework nhắc nhở các lập trình viên đảm bảo hệ thống ổn định và hoàn thiện.

4 chức năng chính của CRUD

CREATE

CREATE là quá trình tạo mới một bản ghi trong hệ thống dữ liệu. Ví dụ:

• Khi bạn đăng bài viết trên website, dữ liệu sẽ được nhập, kiểm tra và lưu vào database.
• Mua hàng online, để lại bình luận hay gửi biểu mẫu cũng là hành động CREATE.

READ

READ cho phép người dùng truy xuất và đọc thông tin đã được lưu trữ. Ví dụ:

• Xem bài viết hoặc newsfeed trên Facebook.
• Nhấp vào một đường dẫn để đọc chi tiết nội dung được lấy từ database.
• Xem sản phẩm, bài viết hoặc tin tức trên website.

UPDATE

UPDATE là thao tác chỉnh sửa, cập nhật dữ liệu hiện có. Không tạo mới bản ghi mà chỉ thay đổi nội dung đã lưu. Ví dụ:

• Chỉnh sửa bài viết, bình luận hoặc thông tin cá nhân.
• Quản trị viên cập nhật lại nội dung của bài đăng cũ.

DELETE

DELETE là thao tác xóa dữ liệu đã tồn tại. Dữ liệu có thể được xóa hoàn toàn hoặc đánh dấu là đã xóa. Ví dụ:

• Xóa bài viết hoặc bình luận đã đăng.
• Người dùng hoặc admin xóa nội dung khỏi hệ thống.

So sánh CRUD và REST

CRUD và REST khác nhau như thế nào?

Mặc dù CRUD thường bị nhầm với REST, nhưng chúng khác nhau:

• CRUD là mô hình thao tác dữ liệu trong database.
• REST là kiến trúc truyền thông qua HTTP, gồm các nguyên lý vận hành API theo tài nguyên.

REST gồm 6 nguyên tắc cơ bản

1. Client-server mandata: Tách biệt giữa client và server
2. Statelessness: Không lưu trạng thái, mỗi yêu cầu độc lập
3. Cache: Lưu tạm dữ liệu để giảm tải server
4. Interface/uniform contract: Thống nhất giao diện giữa client-server
5. Layered system: Hệ thống phân tầng có thể mở rộng
6. Code-on-demand (tuỳ chọn): Tải mã từ server khi cần thiết

Cách hoạt động của CRUD

CRUD không phải là cách tạo API, mà là mô hình mô tả chu trình thao tác với dữ liệu – từ tạo, đọc, cập nhật cho đến xóa.

Ví dụ thực tế trên một trang web thương mại điện tử:

• Bạn tạo đơn hàng (CREATE)
• Cập nhật thông tin đơn hàng (UPDATE)
• Xem lại đơn hàng (READ)
• Xóa đơn hàng hoặc hủy đơn (DELETE)

CRUD là một vòng lặp liên tục giúp hệ thống hoạt động có tổ chức, nhất quán và kiểm soát được dữ liệu từ đầu vào đến đầu ra.

Thực hành sử dụng CRUD

Dưới đây là ví dụ với một đối tượng lớp học (class) trong mô hình lưu trữ:

{ "class": { "id": 1, "name": "Pure Strength", "trainer": "Bicep Bob", "duration": 1.5 } } 

Các thao tác CRUD tương ứng

Create

• Route: POST /classes
• Ảnh hưởng: thêm lớp mới vào cơ sở dữ liệu
• Response Body: { "class": The Newly-Created Class }
• Mã phản hồi: 201

Read (Tất cả lớp học)

• Route: GET /classes
• Ảnh hưởng DB: không
• Response Body: { "classes": [ Array of All Saved Classes ] }
• Mã phản hồi: 200

Read (Một lớp cụ thể)

• Route: GET /classes/:id
• Ảnh hưởng DB: không
• Response Body: { "class": The class with the specified ID }
• Mã phản hồi: 200

Update

• Route: PUT /classes/:id
• Ảnh hưởng: cập nhật bản ghi theo ID
• Response Body: { "class": The updated class now saved in the database }
• Mã phản hồi: 200

Delete

• Route: DELETE /classes/:id
• Ảnh hưởng: xóa bản ghi trong database
• Response Body: không có
• Mã phản hồi: 204

Ứng dụng của CRUD

CRUD được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là quản lý cơ sở dữ liệu.

Ví dụ trong ngành nhân sự (HR)

• CREATE: Thêm nhân viên mới
• READ: Tra cứu thông tin nhân viên
• UPDATE: Cập nhật thông tin nhân viên (thay đổi chức vụ, lương)
• DELETE: Xóa dữ liệu khi nhân viên nghỉ việc

Lĩnh vực khác ứng dụng CRUD

• Quản lý nội dung website
• Diễn đàn và mạng xã hội
• Sàn thương mại điện tử
• Các hệ thống ERP, CRM
• Quản lý lớp học, học viên, bài giảng,...

Lời kết

Qua bài viết, bạn đã hiểu rõ CRUD là gì, cách thức hoạt động cũng như ứng dụng thực tế của mô hình này trong việc quản lý dữ liệu. CRUD không chỉ là nền tảng trong lập trình backend mà còn là xương sống trong hầu hết hệ thống web, ứng dụng, và cơ sở dữ liệu hiện nay.

Hiểu và thực hành thành thạo CRUD sẽ giúp bạn dễ dàng xây dựng các hệ thống có cấu trúc chặt chẽ, dễ bảo trì và mở rộng.

Lương Đàm