Truyền tải điện Đắk Nông: Robot thay người "chăm sóc" lưới điện 500kV

Công nghệ giúp xử lý sự cố bất ngờ trên tuyến 500kV

Chiều muộn đầu tháng 1/2025, điện thoại của trực ban Truyền tải điện Đắk Nông (Công ty Truyền tải điện 3) đổ chuông liên hồi. Ở đầu dây bên kia, giọng người dân địa phương gấp gáp báo có một tấm bạt lớn mắc trên dây điện cao thế.

Ngay sau khi nhận tin báo, Truyền tải điện Đắk Nông triển khai ngay nhóm kỹ sư, công nhân đến hiện trường. Địa điểm tấm bạt mắc trên đường dây thuộc khu vực thị trấn Kiến Đức, huyện Đắk R’lấp. Nhóm xác định vị trí chính xác: tấm bạt dài khoảng 7-8m bị gió thổi bay lên, quấn chặt quanh dây dẫn pha C, thuộc khoảng cột 2984-2985 trên đường dây 500kV Đắk Nông – Cầu Bông.

Với những người công nhân truyền tải điện, họ đã từng chứng kiến không ít trường hợp diều, tấm lưới do người dân canh tác hoa màu, tấm bạt phơi nông sản,... bị gió cuốn lên lưới điện. Nhưng lần này, tấm bạt quá lớn, quấn chặt quanh dây dẫn, tạo thành một "cái bẫy" nguy hiểm ngay giữa không trung. Nhóm kỹ thuật tập hợp nhanh chóng, bàn bạc phương án. Vì đường dây 500kV Đắk Nông - Cầu Bông đang mang tải cao, không dễ cắt điện để xử lý. Giải pháp tối ưu nhất lúc này là sử dụng máy bay không người lái (UAV) kết hợp bộ phun lửa chuyên dụng để xử lý.

Chỉ vài phút, chiếc UAV được vận hành bởi nhóm kỹ thuật viên cất cánh, lặng lẽ tiến về phía mục tiêu. Người điều khiển UAV điều chỉnh robot, kích hoạt bộ phun lửa ở cự ly an toàn. Một luồng lửa xanh lóe lên, quét qua mép tấm bạt, làm nó từ từ co lại. Trong khoảng 5 phút, tấm bạt bị thiêu rụi, phần còn lại nhẹ nhàng rơi xuống khu vực an toàn dưới mặt đất. Cả đội thở phào nhẹ nhõm. Hệ thống điện vẫn vận hành bình thường. Một sự cố có thể làm gián đoạn cung cấp điện cho các phụ tải quan trọng vì đây là đường dây huyết mạch cung cấp điện cho miền Nam được xử lý gọn gàng trong thời gian ngắn.

Ông Phan Đình Thiện, Giám đốc Truyền tải điện Đắk Nông (Công ty Truyền tải điện 3) cho biết, trước đây, khi gặp các tình huống này, đơn vị phải đăng ký cắt điện để công nhân trèo lên tháo gỡ, ảnh hưởng không nhỏ đến an ninh năng lượng quốc gia.

Giờ đây, với thiết bị UAV tích hợp bộ phun lửa chuyên dụng, các vật thể lạ mắc trên dây dẫn có thể được xử lý ngay lập tức mà không cần cắt điện. UAV có thể tiếp cận chính xác vị trí sự cố, đốt cháy hoặc loại bỏ các vật bay mà vẫn bảo đảm lưới điện truyền tải vận hành an toàn. Giải pháp này không chỉ giúp xử lý nhanh chóng mà còn giảm thiểu tối đa nguy cơ mất điện gây rã lưới do sự cố từ các vật thể lạ.

Không chỉ là "vũ khí" đặc biệt giúp xử lý nhanh các sự cố do vật thể lạ mắc trên đường dây, UAV còn đóng vai trò quan trọng trong công tác kiểm tra, soi phát hiện thiết bị, giúp nâng cao hiệu quả quản lý vận hành lưới điện 220kV, 500kV.

Trước đây, việc kiểm tra lưới điện chủ yếu dựa vào phương pháp thủ công, đòi hỏi công nhân trèo lên cột hoặc di chuyển dọc tuyến đường dây để quan sát bằng mắt thường. Tuy nhiên, phương pháp này không chỉ tốn nhiều thời gian, công sức mà còn có những hạn chế nhất định, đặc biệt khi kiểm tra tại các vị trí hiểm trở như đồi núi, thung lũng hay khu vực sông suối.

Với sự hỗ trợ của UAV, công tác kiểm tra lưới điện giờ đây trở nên nhanh chóng, hiệu quả hơn rất nhiều. UAV có thể tiếp cận linh hoạt mọi vị trí trên tuyến, ghi lại hình ảnh chi tiết từ nhiều góc độ khác nhau, giúp kỹ sư đánh giá chính xác tình trạng thiết bị điện mà không cần trèo cao hay di chuyển nhiều.

Ứng dụng UAV không chỉ là giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý vận hành mà còn là một phần trong chiến lược chuyển đổi số của ngành truyền tải điện. Việc tích hợp Flycam với các công nghệ số như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) sẽ giúp xây dựng hệ thống giám sát lưới điện thông minh, tự động phát hiện sự cố và đề xuất phương án xử lý tối ưu...

Sử dụng robot để nâng cao an toàn

Theo Truyền tải điện Đắk Nông, trong quản lý vận hành việc sét đánh vào dây chống sét, dây cáp quang kết hợp chống sét là rất nhiều. Tại những điểm sét đánh vào thường bị tổn thương, đứt tưa và kèm gió dẫn đến rung lắc làm cho dây tại điểm tổn thương bị bung ra khỏi dây chống sét và có nguy cơ vi phạm khoảng cách pha đất (dây dẫn ở phía bên dưới) dẫn đến sự cố.

Tùy thuộc vào tình trạng dây bị tưa, đơn vị sẽ đăng ký cắt điện có kế hoạch hoặc cắt điện đột xuất để xử lý. Trong một số trường hợp việc đăng ký cắt điện đột xuất là rất khó khăn, bởi điều này có thể làm gián đoạn cung cấp điện, ảnh hưởng đến phương thức kết lưới và tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn hệ thống điện. Khi thực hiện quấn tưa dây chống sét, công nhân phải tiếp cận trực tiếp bằng xe ra dây hoặc hạ dây chống sét xuống mặt đất để xử lý. Quy trình này không chỉ tiêu tốn nhiều thời gian, công sức mà còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn lao động, đặc biệt khi làm việc ở độ cao lớn.

Trước thực tế đó, Truyền tải điện Đắk Nông đã chủ động nghiên cứu, chế tạo robot quấn tưa dây chống sét trên đường dây truyền tải đang mang điện. Đây là giải pháp mang tính đột phá, giúp xử lý các sự cố nhanh chóng, kịp thời mà không cần cắt điện đường dây. Robot có khả năng di chuyển linh hoạt trên dây chống sét, thực hiện nhiệm vụ quấn tưa chính xác và bảo đảm chất lượng mối quấn. Nhờ đó, không chỉ giảm thiểu nguy cơ sự cố mà còn giúp tối ưu hóa nhân lực, tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả quản lý vận hành.

Qua thực tế triển khai, robot đã hoạt động ổn định trên dây chống sét, dây cáp quang kết hợp chống sét mà không cần cắt điện. Mối quấn tưa do robot thực hiện bảo đảm chắc chắn, có độ bền cao, giúp tăng tuổi thọ của dây chống sét, đồng thời hạn chế tối đa nguy cơ sự cố do đứt tưa gây ra. Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ robot giúp nâng cao mức độ an toàn lao động, giảm thiểu rủi ro cho công nhân khi làm việc trên cao, trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

Không dừng lại ở việc quấn tưa dây chống sét, Truyền tải điện Đắk Nông còn ứng dụng robot vào kiểm tra thiết bị trong trạm biến áp. Hiện tại, trong trạm biến áp 500kV Đắk Nông có nhiều khu vực hạn chế do cường độ điện từ trường cao. Điều này đặt ra thách thức lớn trong công tác kiểm tra, bảo dưỡng thiết bị.

Để giải quyết vấn đề này, đơn vị đã nghiên cứu, lắp ráp và ứng dụng robot kiểm tra thiết bị từ xa. Robot có thể mang camera thường hoặc camera nhiệt để giám sát thiết bị trong khu vực có điện trường cao, hạn chế rủi ro cho nhân viên. Được lập trình điều khiển từ xa, robot có thể di chuyển linh hoạt, nâng hạ cần mang camera, quay camera theo nhiều hướng, thậm chí tránh vật cản nhờ cảm biến dò đường. Ngoài ra, robot còn có thể mang tải trọng lên đến 100kg, hỗ trợ vận chuyển vật tư, dụng cụ trong trạm biến áp khi cần thiết.

Khi sử dụng robot, nhân viên không cần tiếp xúc trực tiếp với các khu vực nguy hiểm, giảm thiểu rủi ro trong quá trình kiểm tra, bảo trì. Hình ảnh nhiệt và dữ liệu từ robot giúp phân tích, đánh giá tình trạng thiết bị nhanh chóng, tối ưu hóa kế hoạch bảo trì, nâng cao độ tin cậy của hệ thống.

Việc ứng dụng robot trong vận hành lưới điện của Truyền tải điện Đắk Nông là bước tiến quan trọng trong công tác hiện đại hóa, giúp bảo đảm hệ thống điện vận hành an toàn, ổn định và bền vững trong thời đại công nghệ số.

P.V