Vì sao xuất khẩu sầu riêng gặp khó?
Nông nghiệp - Nông thôn - Ngày đăng : 12:48, 27/02/2025
Xuất khẩu sang Trung Quốc giảm hơn 83,2% trong tháng 1
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam trong tháng 1 chỉ đạt 9 nghìn tấn, trị giá 31,3 triệu USD, giảm mạnh 58,3% về lượng và giảm 63,2% về trị giá so với tháng 12/2024, đồng thời giảm 66,9% về lượng và 73,2% về trị giá so với cùng kỳ năm ngoái.
Trong đó, sầu riêng tươi chiếm 60,5% tổng kim ngạch xuất khẩu, sầu riêng đông lạnh chiếm 39,2% và 0,3% còn lại là sầu riêng sấy.
Xuất khẩu sầu riêng giảm mạnh và chạm đáy trong 2 năm qua đã ảnh hưởng lớn đến xuất khẩu chung toàn ngành, khiến cho kim ngạch xuất khẩu rau quả của cả nước giảm 23,3% so với cùng kỳ năm 2024, xuống còn 374,5 triệu USD.
Không chỉ giảm về lượng, giá xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam trong tháng 1 cũng giảm tới 11,7% so với tháng trước và giảm 19,1% so với cùng kỳ, đạt bình quân 3.475 USD/tấn.
Tháng đầu năm nay, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng sang Thái Lan, Canada, Hong Kong, Nhật Bản, Australia tăng mạnh từ hai đến ba con số so với cùng kỳ năm trước.
Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc, thị trường tiêu thụ lớn nhất chỉ đạt 18 triệu USD, giảm mạnh 74,1% so với tháng trước và giảm 83,2% so với tháng 1/2024. Thị phần của Trung Quốc trong tổng kim ngạch xuất khẩu sầu riêng của Việt Namgiảm xuống còn 81,7% từ mức 92% của cùng kỳ năm 2024.
Xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc giảm mạnh trong bối cảnh cả hai quốc gia bước vào kỳ nghỉ lễ Tết Nguyên đán vào cuối tháng 1 và đầu tháng 2.
Bên cạnh đó, thời gian qua, Trung Quốc tăng cường kiểm tra chất lượng sản phẩm nhập khẩu, đặc biệt liên quan đến dư lượng của chất vàng O và Cadimi trên sầu riêng, sau khi phát hiện những chất này trên sầu riêng Thái Lan.
Kể từ đầu năm 2025, tất cả lô hàng sầu riêng nhập khẩu vào Trung Quốc đều phải có kết quả phân tích dư lượng Cadimi và chất vàng O, thực hiện tại các phòng thí nghiệm được nước này công nhận. Đây là quy định bắt buộc áp dụng không chỉ với sản phẩm của Việt Nam mà với tất cả các nước xuất khẩu, khiến quy trình xuất khẩu trở nên phức tạp và tốn thời gian.
Các biện pháp kiểm tra này là bước đi cần thiết của Trung Quốc nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, quy định mới đã tạo ra nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu và người trồng sầu riêng.
Cần có giải pháp cấp thiết hỗ trợ doanh nghiệp
Trao đổi với Báo chí, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) cho biết: "Hành động kiểm soát chặt dư lượng hóa chất trên sầu riêng xuất khẩu của Trung Quốc đang gây đình trệ và ảnh hưởng chung cho các nước sản xuất sầu riêng khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên đây là việc làm cần thiết để bảo vệ người tiêu dùng, và người dân Trung Quốc chắc chắn sẽ cảm thấy tức giận nếu biết được sầu riêng không an toàn vì họ đang mua đặc sản này với giá rất cao.
Hiện nay việc xuất khẩu sầu riêng đang bị gián đoạn, Trung Quốc kiểm tra 100% lô hàng xuất khẩu và có thể mất đến 1 tuần để thông quan. Hải quan Trung Quốc nhận định chất BY2 có thể nhiễm vô tới thịt quả nên phải kiểm tra cả bên trong. Cơ quan chức năng của Trung Quốc cũng cảnh báo không được sử dụng sầu riêng trả về để chế biến đông lạnh vì khả năng cũng sẽ gặp phải vấn đề kiểm soát tương tự sầu riêng tươi".
"Hiện nay Vinafruit đang cảnh báo đến doanh nghiệp về các container không xuất khẩu được thì không được bán cho người tiêu dùng hoặc chế biến trước khi mang mẫu đi kiểm tra dư lượng vàng O. Nếu không tìm thấy dư lượng thì có thể bán nhưng nếu có tồn dư hóa chất thì phải tiêu hủy để không làm ảnh hưởng đến uy tín và cũng để bảo vệ an toàn cho người tiêu dùng", ông Đặng Phúc Nguyên nói thêm.
Sầu riêng đang vào những tuần cao điểm tiêu thụ do đúng dịp Tết Nguyên đán. Nếu không nhanh chóng có giải pháp bảo đảm an toàn cho sầu riêng xuất khẩu, giá sầu riêng sẽ rớt mạnh sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán. Do đó, ông Đặng Phúc Nguyên đề nghị cơ quan chức năng Việt Nam cần phải nhanh chóng có nhiều phòng kiểm nghiệm để cấp giấy chứng nhận an toàn, không có dư lượng chất vàng O để không gây gián đoạn hoạt động xuất khẩu sầu riêng.
Sầu riêng là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, năm 2024 đạt kim ngạch kỷ lục khoảng 3,3 tỷ USD, tăng hơn 1 tỷ USD so với năm 2023. Sự tăng trưởng mạnh của sầu riêng giúp ngành rau quả Việt Nam đạt kim ngạch xuất khẩu trên 7 tỷ USD.
Mỗi năm thị trường Trung Quốc nhập khẩu sầu riêng tươi trị giá 7 tỷ USD và dự kiến con số này sẽ vượt mức 10 tỷ USD trong vài năm tới. Ngoài ra, Trung Quốc cũng chi 1 tỷ USD sầu riêng đông lạnh và dự kiến sẽ tăng nhanh qua các năm.
Vàng O là thuốc nhuộm tổng hợp có màu sắc vàng tươi. Rất có thể một số đối tác nhập khẩu đưa chất vàng O sang và yêu cầu phía sản xuất sử dụng để tăng thêm màu sắc cho sầu riêng. Việc tiếp xúc kéo dài với chất này có thể gây hại, một số nghiên cứu cho thấy nó có thể gây ung thư. Việc sử dụng bị hạn chế hoặc bị cấm ở một số quốc gia, đặc biệt là đối với các ứng dụng thực phẩm hoặc mỹ phẩm do lo ngại về an toàn.