Mùa cà phê vương vấn nốt trầm ở vùng hạn Đắk Nông

Đầu vụ vất vả

Những năm qua, Đắk Nông liên tục đối mặt với hạn hán với các mức độ khác nhau, gây ra nhiều hậu quả trong sản xuất nông nghiệp, nhất là đối với những cây trồng cần nhiều nước.

Trong đó, các năm 2014, 2015 và cao điểm là mùa khô năm 2016, 2024, hạn hán xảy ra khốc liệt, gây thiệt hại lớn đối với sản xuất và đời sống người dân Đắk Nông.

Theo Đài Khí tượng - thủy văn Đắk Nông, xu hướng mùa khô diễn ra ngày càng dài, hạn hán khốc liệt. Trong khi mùa mưa những năm gần đây thường kết thúc sớm hơn so với trung bình nhiều năm từ 10 - 15 ngày.

Tổng lượng mưa đo được hàng năm từ khoảng 1.400 - 2.900mm, thấp hơn khá nhiều so với trước. Đặc biệt, khu vực thường bị khô hạn là phía Bắc tỉnh như Krông Nô, Cư Jút, Đắk Mil... lượng mưa chỉ đạt từ 72 - 89% so với trung bình nhiều năm.

Lượng mưa ít, nền nhiệt độ trong các tháng cũng cao hơn trung bình nhiều năm từ 0,3 - 2 độ C. Mưa ít, nền nhiệt độ cao, dẫn đến mùa khô trở nên gay gắt hơn.

Theo Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh Đắk Nông, năm 2024, hạn hán đã gây ra nhiều hậu quả đối với trồng trọt và sinh hoạt của người dân các địa phương như Krông Nô, Đắk Mil, Cư Jút, Đắk R'lấp.

Nhiều gia đình kém vui

Gia đình bà Vũ Thị Họa, thôn 9, xã Đắk Wil, huyện Cư Jút có hơn 1ha cà phê. Vườn cây của gia đình bà chủ yếu được tưới bằng nước từ ao nhỏ dự trữ, nước giếng khoan.

Nhưng năm nay khô hạn nên mực nước nhanh chóng sụt giảm, bà chỉ tưới được 2 đợt cho cà phê thì hết nước. Bà Họa đánh giá, vườn cà phê giảm khoảng 60% năng suất do hạn hán. Dự kiến gia đình chỉ thu về 2 tấn/ha, giảm gần 1 tấn so với năm được mùa.

“Tôi tìm cách để có nguồn nước tưới nhưng cũng không cứu được vườn cây nên đành chịu mất mùa. Cũng may năm nay giá cà phê tăng cao nên có phần động viên cho gia đình chăm sóc vườn cây, hi vọng vụ sau thắng lợi hơn”, bà Họa cho biết.

Theo ông Lê Văn Toản, Chủ tịch Hội Nông dân xã Đắk Wil, xã có 650ha cà phê. Đây là một trong những cây trồng chủ lực của địa phương, đem lại nguồn thu nhập chính cho nông hộ.

Trước những dự báo của khô hạn, ngay từ đầu mùa khô, chính quyền địa phương đã xây dựng phương án, phối hợp với các bên liên quan làm tốt công tác quản lý, vận hành các công trình thủy lợi, hồ đập chứa nước trên địa bàn.

Tuy nhiên, do thời tiết nắng nóng kéo dài, dẫn đến một số khu vực sản xuất của người dân nằm ở cuối nguồn thiếu nước cục bộ. Cùng với đó, nhiệt độ không khí tăng cao, mực nước ngầm sụt giảm nhanh chóng, giếng tưới của người dân sớm hết nước ảnh hưởng đến quá trình phát triển của vườn cây.

"Ảnh hưởng của hạn hán nên năng suất cà phê nhiều hộ trên địa bàn giảm rõ rệt so với mọi năm. Năng suất giảm nhưng nhờ hầu hết diện tích cà phê của xã sản xuất theo các tiêu chuẩn chứng nhận, hữu cơ nên chất lượng cao, giá bán thêm phần cạnh tranh", ông Toản nhấn mạnh.

Tại huyện Đắk R’lấp, nhiều vườn cà phê không đủ nước tưới giảm năng suất so với mọi năm. Theo ông Phạm Quốc Vương, thôn 15, xã Đắk Wer, gia đình ông có 2ha cà phê.

Năm vừa qua, vườn cà phê chịu ảnh hưởng nặng bởi hạn hán làm cây đậu quả ít. Cà phê của ông còn bị rệp sáp tấn công nên giảm năng suất khoảng 30% so với mọi năm. Ước năn suất đạt khoảng 2 tấn/ha.

Ông Vương cho rằng, gia đình thật sự rất tiếc vì năm nay cà phê giá cao chưa từng có trong vòng chục năm qua. Tuy nhiên, giá cao là một sự động viên cho ông trong việc tiếp tục đầu tư cho vườn cây.

Ông Vương tâm sự: “Năng suất vườn cây tuy có giảm nhưng bù lại giá cả lên cao nên tinh thần có sự phấn khởi, vui vẻ bởi có thu thì mới có đầu tư tiếp cho vụ sau, nhất là phân bón, công chăm sóc”

Sản lượng giảm khoảng 15.000 tấn

Đắk Nông hiện có khoảng 143.000ha cà phê, trong đó diện tích cho thu hoạch hơn 131.000ha. Cà phê được phân bổ nhiều ở các địa bàn như Đắk Mil, Krông Nông, Tuy Đức, Đắk Song...

Trên địa bàn tỉnh hiện có khoảng 70.000 hộ dân canh tác cà phê. Về tổng thể, năm 2024, cà phê đem lại niềm vui trọn vẹn cho rất nhiều nông hộ do được giá, năng suất bảo đảm.

Tuy nhiên, tại các vùng hạn hán, nhiều người trồng cà phê khá vất vả và kém vui do đầu vụ thiếu nước tưới, cà phê giảm năng suất, chất lượng.

Cục bộ ở một số huyện như Đắk R’lấp, Cư Jút năng suất cà phê giảm từ 4 - 7 tạ/ha. Nguyên nhân là ảnh hưởng của đợt nắng nóng, thiếu nước tưới kéo dài xảy ra vào những tháng đầu năm 2024.

Thời điểm thiếu nước cao trùng vào giai đoạn cây cà phê ra hoa, đậu quả làm cho vườn cà phê bị héo lá, khô hoa, quả non, gây giảm năng suất, sản lượng. Diện tích bị ảnh hưởng do hạn hán, thiếu nước có thể giảm chất lượng hạt cà phê nhân xô.

Riêng các diện tích vẫn bảo đảm nước tưới, được sản xuất theo quy trình chất lượng và các tiêu chuẩn chứng nhận nhìn chung sản lượng, chất lượng vẫn tốt, đáp ứng yêu cầu của thị trường tiêu thụ.

Lãnh đạo Chi cục Phát triển nông nghiệp Đắk Nông cho biết, để giảm thiểu những ảnh hưởng bởi khô hạn, biến đổi khí hậu gây ra trong những năm tiếp theo, người dân cần đẩy mạnh canh tác cà phê bằng các giống mới.

Những diện tích cà phê già cỗi, sâu bệnh thì bà con mạnh dạn tái canh để tăng hiệu quả kinh tế. Những diện tích xa nguồn nước, không phù hợp để trồng cà phê bà con phải chuyển đổi sang các cây trồng khác có nhu cầu nước tưới ít hơn.

Để phòng chống khô hạn, hàng năm người dân cần đẩy mạnh thực hiện các giải pháp tổng hợp tạo sinh thái vườn ổn định như trồng cây che bóng, chắn gió, nhân rộng tưới tiên tiến, tiết kiệm, bón phân cân đối, hợp lý…

Trần Thoan