Mẹo vặt

Soạn bài Củng cố, mở rộng Ngữ Văn 10 tập 2 trang 68 - Kết nối tri thức

Trung Kiên • 02/11/2024 14:18

Dựa vào những thông tin trong soạn bài Củng cố, mở rộng sẽ giúp học sinh trả lời câu hỏi từ đó dễ dàng soạn văn 10.

Mục lục

Câu 1 ở trang 68 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

Nội dung câu hỏi

Căn cứ vào ba văn bản đã đọc, lập bảng tổng hợp hoặc vẽ sơ đồ theo gợi ý sau:

Nội dung
Tác phẩm

Ngôi của người kể chuyện
Nhân vật chính
Điểm nhìn

Phương pháp trả lời

Hãy xem lại ba văn bản đã đề cập.

Sử dụng kiến thức về ngôi kể, nhân vật, điểm nhìn và chủ đề để phân tích và trả lời câu hỏi.

Chi tiết lời giải

Nội dung
Tác phẩm

Người cầm quyền khôi phục uy quyền
Dưới bóng hoàng lan
Một chuyện đùa nho nhỏ
Ngôi của người kể chuyện
Ngôi thứ ba
Ngôi thứ ba
Ngôi thứ nhất
Nhân vật chính
gvg, Gia-ve, Phăng-tin
Thanh, bà, Nga
“tôi”, Na-đi-a
Điểm nhìn
Tương đồng với thời gian diễn ra câu chuyện
Hiện tại, theo mạch thời gian
Từ điểm nhìn “lúc đó” chuyển đến điểm nhìn “bây giờ”

Câu 2 ở trang 69 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

Nội dung câu hỏi

Từ các văn bản đã học trong bài, lập bảng tổng hợp về đặc điểm của các ngôi kể theo gợi ý sau:

Nội dung
Người kể chuyện ngôi thứ nhất
Người kể chuyện ngôi thứ ba
Dấu hiệu để nhận biết
Chức năng của lời kể
Khả năng bao quát của điểm nhìn
Quan hệ với các nhân vật trong truyện
Khả năng tác động đến người đọc

Phương pháp trả lời

Ôn lại các văn bản đã học để tổng hợp kiến thức.

Sử dụng hiểu biết về người kể chuyện ở ngôi thứ nhất và ngôi thứ ba để điền đầy đủ thông tin vào bảng trên.

Chi tiết lời giải

Nội dung
Người kể chuyện ngôi thứ nhất
Người kể chuyện ngôi thứ ba
Dấu hiệu để nhận biết
Người kể chuyện xưng “tôi” hoặc hình thức tự xưng tương đương
Người kể chuyện ẩn danh, chỉ được nhận biết qua lời kể
Chức năng của lời kể
Kể, tả, bình luận, khắc họa bối cảnh, thời gian, không gian, miêu tả sự việc, nhân vật, thể hiện cách nhìn nhận, đánh giá trực tiếp đối với sự việc, nhân vật.
Kể, tả, bình luận, khắc họa bối cảnh, thời gian, không gian, miêu tả sự việc, nhân vật, thể hiện cách nhìn nhận, đánh giá gián tiếp đối với sự việc, nhân vật.
Khả năng bao quát của điểm nhìn
Thường không thể biết hết mọi chuyện (người kể chuyện hạn tri)
Thường biết hết mọi chuyện (người kể chuyện toàn tri)
Quan hệ với các nhân vật trong truyện
Nhân vật chính, nhân vật phụ, người chứng kiến, người kể lại câu chuyện được nghe từ người khác…
Không trực tiếp xuất hiện trong truyện như một nhân vật, không tham gia vào mạch vận động của cốt truyện
Khả năng tác động đến người đọc
Tác động tới cả lý trí và tình cảm người đọc, cùng lúc khơi dậy nơi họ nhiều xúc cảm và suy ngẫm.
Tác động đến lý trí của người đọc, có thể định hướng người đọc trong việc cắt nghĩa, đánh giá sự kiện, nhân vật

Câu 3 ở trang 69 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

Nội dung câu hỏi

Nêu những dấu hiệu có thể giúp ta nhận biết lời nhân vật trong tác phẩm truyện. Lời nhân vật trong truyện thường tổn tại ở những dạng nào?

Phương pháp trả lời

Nghiên cứu kỹ lý thuyết về lời nhân vật.

Áp dụng kiến thức đã học để xác định các dấu hiệu nhận diện lời nhân vật và các hình thức khác nhau mà lời nhân vật có thể xuất hiện.

Chi tiết lời giải

Lời nhân vật có thể được phân loại thành hai hình thức:

Lời trực tiếp: Nhân vật tự mình bày tỏ ý kiến hoặc cảm xúc.

Lời gián tiếp: Lời của nhân vật được truyền tải qua một yếu tố khác, chẳng hạn như tường thuật hay mô tả của người kể chuyện.

Câu 4 ở trang 69 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

Nội dung câu hỏi

Cho đề bài: Phân tích tâm trạng của nhân vật Thanh để làm nổi bật chủ đề truyện Dưới bóng hoàng lan.

a) Tìm ý và lập dàn ý cho đề bài trên.

b) Viết đoạn văn mở bài và một đoạn văn thuộc phần thân bài.

Phương pháp trả lời

Hãy đọc thật kỹ tác phẩm "Dưới bóng hoàng lan."

Lưu ý những chi tiết liên quan đến nhân vật Thanh để xây dựng dàn ý và thực hành viết theo yêu cầu của đề bài.

Chi tiết lời giải

a) Tìm ý và lập dàn ý:

Tìm ý: Xây dựng luận điểm một cách rõ ràng và logic:

Thanh, mồ côi cha mẹ từ thuở nhỏ, chỉ có người bà làm chỗ dựa tinh thần. Dù cuộc sống đầy gian nan, nhưng bà luôn mang lại cho Thanh sự ấm áp và tình yêu vô bờ, trở thành cả cha lẫn mẹ trong lòng anh.

Là nhân vật trung tâm, Thanh thể hiện tình yêu quê hương sâu sắc và lòng kính trọng dành cho ngôi nhà cùng người bà yêu quý. Tình cảm này trở thành sợi dây kết nối mạnh mẽ giữa anh và nơi mình lớn lên.

Theo dõi hành trình của Thanh, độc giả dễ dàng đồng cảm và trải nghiệm cùng anh, từ những phút bồi hồi cho đến niềm hạnh phúc tột độ khi gặp lại bà. Chỉ một câu nói giản dị như “Đi vào trong nhà không nắng cháu” cũng đủ để chạm đến trái tim người đọc, thể hiện tình yêu thương lớn lao từ bà.

Mối tình ngọt ngào giữa Thanh và Nga cũng mang đến những cảm xúc ấm áp. Từ những cuộc trò chuyện chưa trọn vẹn đến khoảnh khắc đi bên nhau, sự ngại ngùng và tình cảm sâu sắc giữa họ khiến người đọc cảm nhận rõ nét vẻ đẹp của tình yêu trong sáng và chân thành.

b) Đoạn văn mở bài và một đoạn văn thuộc phần thân bài.

1. Mở bài:

Giữa guồng quay vội vã của cuộc sống hiện đại, những trang văn của Thạch Lam như một làn gió mát lành đưa ta trở về với vẻ đẹp trong trẻo của thiên nhiên và tâm hồn con người. Là một trong những tác giả tiêu biểu của văn xuôi Việt Nam, Thạch Lam để lại dấu ấn sâu đậm qua nhiều tác phẩm giá trị, trong đó có truyện ngắn Dưới bóng hoàng lan. Tác phẩm không chỉ đơn thuần kể một câu chuyện mà còn mở ra những suy tư sâu sắc về cuộc sống và con người. Không gian tĩnh lặng, thời gian dừng lại giúp độc giả cảm nhận rõ nét bi kịch thầm lặng trong cuộc đời nhân vật, tạo nên sức hấp dẫn riêng biệt cho tác phẩm.

2. Đoạn văn thân bài:

Câu chuyện xoay quanh nhân vật Thanh, chàng trai mồ côi cha mẹ, sống bên người bà hiền từ. Sau một thời gian dài làm việc ở thành phố, Thanh quyết định trở về quê thăm bà, điều này đã diễn ra sau hai năm xa cách. Cuộc sống nơi thị thành đôi khi khiến Thanh quên đi hình bóng của bà, người đang mỏi mòn đợi chờ anh trong những ngày cuối cùng của đời mình. Khi bước vào ngôi nhà quen thuộc, Thanh chợt nhận ra một con mèo lông vàng lấp ló, khiến anh mỉm cười và gọi bà. Dù đã nhiều lần trở về, nhưng lần này, tâm trạng của anh lại đặc biệt bồi hồi, như thể mọi thứ xung quanh đều mang lại cảm xúc mới lạ. Không gian quen thuộc giờ đây như trở thành miền ký ức, nơi thời gian ngưng đọng. Ngôi nhà cũ kĩ, khu vườn rêu phong, cùng với hình ảnh bà tóc bạc phơ hiện lên đầy tình thương. Hương thơm của lá non, ánh sáng xuyên qua những tán cây, tất cả tạo nên bức tranh thanh bình, khiến lòng Thanh trào dâng những cảm xúc tươi đẹp. Những cô gái trong tà áo trắng bên cạnh mái tóc trắng của bà càng khiến lòng anh thêm xao xuyến, như nhắc nhở về những điều giản dị mà quý giá trong cuộc sống.

Câu 5 ở trang 69 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

Nội dung câu hỏi

Trên cơ sở dàn ý bài viết đã lập ở câu 4, hãy chuẩn bị dàn ý cho bài nói và tập luyện cách trình bày.

Phương pháp trả lời

Soạn thảo một kế hoạch chi tiết cho bài thuyết trình.

Thực hành diễn đạt để bài nói trở nên lưu loát và rõ ràng.

Chi tiết lời giải

Đề cương bài thuyết trình:

Chọn đề tài: Phân tích tâm trạng nhân vật Thanh nhằm làm nổi bật chủ đề của tác phẩm "Dưới bóng hoàng lan."

Tìm kiếm và sắp xếp nội dung:

Giới thiệu tổng quan về nhân vật Thanh: Một chàng trai mồ côi, sống cùng bà. Dù trải qua tuổi thơ khó khăn, nhưng Thanh luôn cảm nhận được tình yêu thương và sự che chở từ người bà.

Phân tích diễn biến tâm trạng của Thanh qua các tình huống trong câu chuyện: Khi gặp bà, lòng Thanh tràn ngập niềm vui và nỗi nhớ; nhìn thấy cây hoa hoàng lan, anh cảm thấy nhẹ nhõm và thoải mái khi trở về nơi từng gắn bó; khi gặp Nga, trái tim Thanh dâng trào bồi hồi và thương nhớ về tình yêu trong sáng; cuối cùng, nỗi buồn khi phải rời xa quê hương.

Từ việc phân tích tâm trạng của nhân vật Thanh, rút ra chủ đề của tác phẩm: Đó là những cảm xúc sâu sắc về tình cảm gia đình, tình yêu đôi lứa, và những giá trị nhân văn được thể hiện qua vẻ đẹp của thiên nhiên làng quê yên bình.

Luyện tập trình bày: Nên luyện tập thường xuyên để nâng cao kỹ năng nói trước đám đông, giúp bạn tự tin, mạch lạc và thu hút hơn khi giao tiếp.

Câu 6 ở trang 69 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

Nội dung câu hỏi

Tìm đọc thêm một số tác phẩm truyện được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ nhất, khái quát ngắn gọn chủ đề của tác phẩm đã đọc.

Phương pháp trả lời

Khám phá những tác phẩm văn học được viết từ góc nhìn của nhân vật chính.

Tóm tắt ngắn gọn các chủ đề chính của những câu chuyện đó.

Chi tiết lời giải

Dưới đây là một số tác phẩm nổi bật được kể theo ngôi thứ nhất:

"Con khướu sổ lồng" của Nguyễn Quang Sáng: Tác phẩm khai thác chủ đề về khát khao tự do trong cuộc sống.

"Những ngôi sao xa xôi" của Lê Minh Khuê: Câu chuyện vinh danh những nữ chiến sĩ xung phong trên tuyến đường Trường Sơn, thể hiện tâm hồn ngây thơ và lòng dũng cảm của họ trong cuộc chiến bảo vệ tổ quốc.

"Bài học đường đời đầu tiên" của Tô Hoài: Tác phẩm truyền tải thông điệp rằng những bài học cuộc sống sẽ luôn in sâu trong tâm trí con người.

Trung Kiên