Soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học Ngữ Văn 10 tập 2 trang 61 - Kết nối tri thức

Đánh giá và phân tích bài viết tham khảo

Câu 1 ở trang 63 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

Nội dung câu hỏi: "Chủ đề của Chữ người tử tù đã được tác giả bài viết khái quát qua những câu nào?"

Phương pháp trả lời

Hãy dành thời gian đọc thật kỹ bài viết "Lại đọc Chữ người tử tù" của Nguyễn Tuân.

Lưu ý những câu văn liên quan đến nội dung để có thể trả lời câu hỏi một cách chính xác.

Chi tiết lời giải

Tác phẩm mở ra một bức tranh u ám của thế giới ngục tù, nơi quyền lực nằm trong tay những kẻ tiểu nhân và ác độc. Tuy nhiên, giữa bóng tối ấy, ba ánh sáng lẻ loi hiện lên: Huấn Cao, viên quản ngục và viên thơ lại—những con người tài năng, có nhân cách và biết trân trọng giá trị của tài năng và nghĩa khí.

Ba ánh sáng ấy cuối cùng hội tụ, tạo nên một ngọn lửa rực rỡ chưa từng thấy giữa chốn ngục tù—một hình ảnh đầy tính biểu tượng.

Sự tinh khiết, tài năng và vẻ đẹp tâm hồn đã kết nối họ lại, mang lại ánh sáng giữa nơi chỉ có sự gian ác, thô bỉ và u ám.

Câu 2 ở trang 63 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

Nội dung câu hỏi: "Để tô đậm ý tưởng của bài viết, tác giả đã chọn cách dẫn dắt như thế nào?"

Phương pháp trả lời

Hãy nghiên cứu thật kỹ bài viết tham khảo.

Nhận diện các phương pháp dẫn dắt mà tác giả đã áp dụng trong bài.

Chi tiết lời giải

Để làm nổi bật ý tưởng của bài viết, tác giả đã khéo léo sử dụng cách dẫn dắt gián tiếp.

Tác giả bắt đầu bằng việc khái quát về thế giới nhân vật trong các tác phẩm của Nguyễn Tuân, qua đó giúp độc giả định hướng cách nhìn nhận vai trò của nhân vật trong việc thể hiện chủ đề, trước khi đi vào tóm tắt chủ đề của câu chuyện.

Người viết đã nhấn mạnh sự ảnh hưởng của chủ đề đối với nhân vật và cuối cùng rút ra kết luận khẳng định lại ý nghĩa sâu sắc của chủ đề.

Câu 3 ở trang 63 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

Nội dung câu hỏi: "Ý nghĩa của chủ đề và nhân vật được khẳng định như thế nào qua bài viết?"

Phương pháp trả lời

Hãy nghiên cứu thật kỹ bài viết tham khảo.

Xác định ý nghĩa của chủ đề cũng như sự khẳng định về nhân vật được thể hiện trong bài.

Chi tiết lời giải

Ý nghĩa của chủ đề và nhân vật được tác giả khẳng định là rất quan trọng, chúng có mối liên hệ chặt chẽ và tạo nên sức hấp dẫn của tác phẩm, được thể hiện qua câu văn:

“Có những cái cúi đầu khiến con người trở nên hèn hạ, có những cái vái lạy làm cho con người trở nên đê tiện. Nhưng cũng có những cái cúi đầu làm con người bỗng chốc trở nên cao cả, vĩ đại, lẫm liệt và trong sáng hơn; đó là cái cúi đầu trước tài năng, vẻ đẹp và lương tri.”

Thực hành lập dàn ý và viết bài nghị luận đánh giá tác phẩm truyện

Phương pháp làm

Ôn tập lại những kiến thức cần thiết về văn nghị luận.

Giới thiệu về tác giả Nguyễn Quang Sáng và tác phẩm mà bạn đã chọn: "Chiếc lược ngà."

Triển khai các luận điểm và luận cứ một cách rõ ràng, mạch lạc và logic.

Lưu ý sử dụng ngôn ngữ, giọng điệu và cách diễn đạt để tạo sự liên kết chặt chẽ trong bài viết.

Gợi ý dàn ý chi tiết

1. Mở bài

Giới thiệu ngắn gọn về tác giả Nguyễn Quang Sáng, một cây bút nổi bật trong nền văn học Việt Nam với những tác phẩm sâu sắc về con người và cuộc sống.

Khái quát nội dung truyện ngắn "Chiếc lược ngà," một tác phẩm cảm động về tình cha con và nỗi nhớ quê hương trong bối cảnh chiến tranh.

2. Thân bài

Tóm tắt nội dung tác phẩm một cách ngắn gọn:

Ông Sáu, sau 8 năm xa cách, nóng lòng muốn gặp lại con gái bé nhỏ của mình. Tuy nhiên, bé Thu không nhận ông là cha chỉ vì vết thẹo trên má. Chỉ khi mọi người chuẩn bị lên đường trở lại chiến trường miền Đông, bé Thu mới chịu gọi ông là ba.

Tại chiến trường, nỗi nhớ con thôi thúc ông Sáu làm một chiếc lược ngà. Đáng tiếc, ông chưa kịp trao chiếc lược cho con thì đã hy sinh.

Phân tích đặc điểm tình huống trong "Chiếc lược ngà":

Tình huống truyện rất kịch tính, tạo ra sự bất ngờ và sự tò mò cho độc giả.

Đồng thời, tác phẩm mang đậm chất thơ, chạm đến cảm xúc và lay động lòng người.

Kịch tính trong tình huống truyện:

Cuộc gặp gỡ giữa ông Sáu và bé Thu diễn ra với nhiều cảm xúc. Ông không ngừng nỗ lực để được bé Thu công nhận là ba, và cuối cùng, trước khi ông rời đi, bé Thu đã hô lớn “Ba…a…a…ba!” khiến mọi nỗ lực của ông được đền đáp.

Khi trở lại chiến khu miền Đông, ông Sáu dồn tất cả tình yêu thương vào chiếc lược ngà, nhưng chưa kịp trao tặng cho con, ông đã hy sinh. Trước khi ra đi, ông đã gửi lại chiếc lược cho bác Ba, người đồng đội thân thiết, người chứng kiến tình cảm cha con sâu sắc này.

Tình huống cuộc gặp gỡ giữa cha con ông Sáu toát lên chất thơ, thể hiện tình cảm mãnh liệt và xúc động.

Tình huống ông Sáu làm chiếc lược ngà và trao lại trước khi hy sinh là điểm nhấn, thể hiện tình cha con trong hoàn cảnh chiến tranh, mang đến những cảm xúc sâu sắc và tinh tế, tạo nên chất thơ cho tác phẩm.

3. Kết bài

Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm "Chiếc lược ngà," từ đó làm nổi bật thông điệp về tình cha con và nỗi nhớ quê hương trong bối cảnh chiến tranh.

Văn mẫu tham khảo

Nguyễn Quang Sáng, một nhà văn xuất sắc, đã trưởng thành qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Các tác phẩm của ông chủ yếu tập trung vào cuộc sống và con người Nam Bộ trong bối cảnh chiến tranh cũng như trong thời bình. "Chiếc lược ngà," một trong những tác phẩm nổi bật của ông, được viết vào năm 1966. Tác phẩm này đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc, đặc biệt là về tình cảm cha con thiêng liêng giữa những giông bão của chiến tranh.

Tác phẩm xây dựng một tình huống truyện đầy éo le: Ông Sáu trở về thăm nhà sau tám năm xa cách để tìm lại con gái yêu quý. Trong sự xúc động dâng trào, ông không ngờ rằng bé Thu – cô con gái nhỏ – lại không nhận ra ông, chỉ vì một vết thẹo trên má. Ngày ông chuẩn bị trở lại đơn vị cũng chính là lúc bé Thu thừa nhận ông là ba. Ở chiến trường, ông Sáu dồn hết tình yêu và nỗi nhớ vào việc làm chiếc lược ngà để tặng con. Thế nhưng, chưa kịp trao quà, ông đã hy sinh trong một trận càn lớn. Từ tình huống éo le ấy, tác phẩm không chỉ ngợi ca tình cha con sâu nặng mà còn tố cáo những tội ác của chiến tranh.

Truyện xoay quanh hai nhân vật chính: bé Thu và ông Sáu. Thông qua tình huống éo le, mỗi nhân vật đều bộc lộ rõ nét tính cách và phẩm chất của mình. Bé Thu, dù là con của ông Sáu, nhưng do phải xa cha từ nhỏ nên khi gặp lại, cô bé không nhận ra ông. Hành động từ chối của bé Thu, mặc cho ông Sáu hết lòng chăm sóc, thể hiện sự ngây thơ và bướng bỉnh của tuổi thơ. Những lúc cần giúp đỡ, cô bé chỉ biết tự mình xoay xở mà không kêu gọi ông Sáu, phản ánh sự bối rối trong tâm hồn trẻ nhỏ khi phải đối diện với hoàn cảnh khắc nghiệt.

Trong bữa cơm, khi ông Sáu gắp cho bé Thu miếng trứng cá, cô bé đã gạt ra và bỏ về nhà bà ngoại sau khi ông mắng. Nguyễn Quang Sáng đã khắc họa rõ nét những hành động và thái độ của bé Thu. Trong bối cảnh chiến tranh, em không hiểu hết những khó khăn mà cha mình đã trải qua. Vết thẹo trên mặt ông Sáu đã khiến em từ chối tình cảm của người cha. Điều đó cho thấy bé Thu là một đứa trẻ bướng bỉnh nhưng vẫn tràn đầy yêu thương dành cho cha.

Thế nhưng, sự cứng đầu ấy lại biến thành những giây phút đầy xúc động khi bé Thu nhận ra tình cha. Sau khi nghe lời giải thích từ bà ngoại, cô bé trở về nhà vào sáng ngày ông Sáu lên đường. Sự thay đổi đột ngột của Thu đã khiến ông Sáu và mọi người bất ngờ. Tiếng gọi "ba" đầy mãnh liệt của bé Thu chính là tiếng gọi từ sâu thẳm trái tim, là sự chờ đợi suốt tám năm dài. Cô bé lao vào vòng tay cha, hôn khắp nơi trên khuôn mặt ông, cả vết thẹo mà trước đây khiến em phải từ chối. Khoảnh khắc ấy khiến mọi người như lặng đi trong sự xúc động.

Về phần ông Sáu, trong ba ngày phép, ông dành trọn vẹn tình cảm cho con gái bé nhỏ. Vừa xuống thuyền, ông đã vội vàng chạy về phía bé Thu với đôi tay rộng mở, mong chờ một cái ôm từ con. Tuy nhiên, sự cự tuyệt của Thu khiến ông đau lòng, tay ông buông thõng như mất hết sức lực. Ông không biết làm thế nào để xóa nhòa khoảng cách giữa hai cha con. Trong ba ngày, ông không đi đâu mà chỉ ở bên Thu, yêu thương và chăm sóc, hy vọng em sẽ thay đổi. Khi ông lỡ tay đánh con trong lúc giận dữ, cảm giác hối hận đeo bám ông suốt thời gian ở chiến trường.

Khoảnh khắc hạnh phúc nhất cũng là đau lòng nhất của ông Sáu chính là khi nghe được tiếng gọi "ba." Những giọt nước mắt không thể ngăn lại, chảy dài trên khuôn mặt. Dù ở chiến trường, ông vẫn dồn hết tâm huyết vào việc làm chiếc lược ngà, chờ ngày tặng con. Cái chết không thể xóa nhòa tình yêu của ông dành cho bé Thu. Trong giây phút cuối, dù bị thương nặng, ông vẫn kiên quyết trao lại cây lược cho đồng đội để gửi gắm tình yêu thương.

Tác phẩm "Chiếc lược ngà" không chỉ khắc họa tình cảm cha con thiêng liêng mà còn thể hiện sự tàn bạo của chiến tranh. Qua cách xây dựng tình huống truyện độc đáo và nghệ thuật phân tích tâm lý nhân vật tinh tế, tác giả đã mang đến cho người đọc một bức tranh sinh động về tình cảm gia đình trong bối cảnh khắc nghiệt của chiến tranh. Cùng với lối kể chuyện chân thực, giàu cảm xúc, tác phẩm đã tái hiện thành công những bi kịch và tình cảm đẹp đẽ trong thời kỳ này, khẳng định tình phụ tử bất diệt giữa những gian khổ.

Trung Kiên