Soạn bài Bảo kính cảnh giới Ngữ Văn 10 tập 2 trang 22 - Kết nối tri thức

Soạn bài Bảo kính cảnh giới trước khi đọc văn bản

Câu 1 ở trang 22 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

"Hãy kể tên một vài bài thơ viết theo thể Đường luật mà bạn đã học hoặc đã đọc."

Phương pháp trả lời

Hãy nhớ lại một số bài thơ nổi bật mà bạn đã học theo thể Đường luật, những tác phẩm không chỉ mang âm hưởng sâu sắc mà còn phản ánh tinh tế tâm tư của tác giả. Bạn cũng nên tìm đọc thêm một số bài thơ khác để mở rộng hiểu biết về thể loại này, từ đó có thể khám phá những sắc thái mới trong nghệ thuật thơ ca.

Chi tiết lời giải

Một số bài thơ nổi bật viết theo thể Đường luật bao gồm:

Thể thất ngôn tứ tuyệt với các tác phẩm như "Nam quốc sơn hà," "Cảnh khuya," và "Bánh trôi nước."

Thể thất ngôn bát cú, tiêu biểu có "Bạch Đằng hải khẩu" và "Độc Tiểu Thanh ký."

Những tác phẩm này không chỉ thể hiện tài năng của tác giả mà còn mang đậm giá trị văn hóa và lịch sử.

Câu 2 ở trang 22 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

"Chỉ ra một số đặc điểm hình thức giúp bạn nhận diện được thể loại của các bài thơ đó."

Phương pháp trả lời

Khi đọc lại những bài thơ viết theo thể Đường luật đã nêu, ta có thể nhận thấy rõ các đặc điểm hình thức của thể loại này. Những bài thơ này thường tuân theo quy tắc chặt chẽ về số lượng chữ, cách bố cục và âm điệu. Chẳng hạn, thể thất ngôn tứ tuyệt gồm bốn câu, mỗi câu bảy chữ, trong khi thể thất ngôn bát cú gồm tám câu, mỗi câu cũng bảy chữ. Đặc biệt, âm điệu hài hòa và sự cân đối trong các vần điệu chính là yếu tố giúp nhận diện dễ dàng thể loại thơ này. Những đặc điểm này không chỉ khẳng định tính nghệ thuật mà còn thể hiện chiều sâu tư tưởng trong từng tác phẩm.

Chi tiết lời giải

Để nhận diện thể loại của các bài thơ, ta có thể dựa vào những đặc điểm hình thức cụ thể. Với thể thất ngôn tứ tuyệt, bài thơ được cấu thành từ bốn câu, mỗi câu có bảy chữ. Các câu 1, 2, và 4, hoặc chỉ các câu 2 và 4, sẽ hiệp vần với nhau ở chữ cuối. Ngược lại, thể thất ngôn bát cú có tám câu, mỗi câu cũng bảy chữ, nhưng đặc điểm nổi bật là nếu tiếng thứ hai của câu một là vần bằng thì sẽ gọi là thể bằng, còn nếu là vần trắc thì sẽ gọi là thể trắc. Những quy tắc này không chỉ xác định rõ ràng thể loại thơ mà còn tạo nên âm hưởng riêng biệt cho mỗi tác phẩm.

Soạn bài Bảo kính cảnh giới sau khi đọc văn bản

Câu 1 ở trang 23 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

"Xác định thể loại và nêu bố cục của bài thơ."

Phương pháp trả lời

Để xác định thể loại và bố cục của bài thơ "Bảo kính cảnh giới," bạn cần đọc kỹ nội dung của tác phẩm. Qua việc phân tích, bạn sẽ nhận ra rằng bài thơ thuộc thể loại thơ Đường luật, với cấu trúc chặt chẽ và quy luật về âm luật rõ ràng. Bố cục của bài thơ được chia thành các phần, mỗi phần đều có những ý tưởng riêng nhưng lại liên kết với nhau, tạo nên một mạch cảm xúc thống nhất, thể hiện những suy tư sâu sắc của tác giả.

Chi tiết lời giải

Bài thơ được xác định thuộc thể loại thất ngôn xen lục ngôn. Bố cục của tác phẩm được chia thành hai phần rõ ràng: phần đầu gồm bốn câu, miêu tả vẻ đẹp của cảnh ngày hè, trong khi phần cuối cũng bốn câu, thể hiện tâm trạng của nhà thơ. Sự phân chia này giúp làm nổi bật cả cảnh sắc thiên nhiên và những suy tư nội tâm của tác giả.

Câu 2 ở trang 23 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

"Câu thơ mở đầu cho biết điều gì về cuộc sống và tâm trạng của nhân vật trữ tình."

Phương pháp trả lời

Hãy đọc bài thơ "Bảo kính cảnh giới" và dựa vào phần khái quát về hoàn cảnh ra đời của tác phẩm để nắm bắt thông tin về cuộc sống cũng như tâm trạng của nhân vật trữ tình mà bài thơ truyền tải.

Chi tiết lời giải

Câu thơ mở đầu: “Rồi hóng mát thuở ngày trường” thể hiện tâm trạng của nhân vật trữ tình trong trạng thái thư thái, không còn lo âu hay buồn bã. Họ hòa mình vào thiên nhiên, tận hưởng những khoảnh khắc mát mẻ trong những ngày dài.

Câu 3 ở trang 23 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

"Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh được tác giả sử dụng để miêu tả cảnh sắc mùa hè. Từ đó, chỉ ra những nét đặc sắc trong cách cảm nhận thiên nhiên và bút pháp tả cảnh của tác giả."

Phương pháp trả lời

Đọc kỹ bài thơ "Bảo kính cảnh giới".

Chú trọng vào những hình ảnh miêu tả vẻ đẹp của mùa hè.

Phân tích các hình ảnh để làm nổi bật nét đặc sắc trong cảm nhận về thiên nhiên và bút pháp tả cảnh của tác giả.

Chi tiết lời giải

Bức tranh thiên nhiên trong bài thơ thật sự tràn đầy sức sống với cảnh vật tươi tắn, rực rỡ. Hình ảnh các loài cây như hoa hòe, thạch lựu và hồng liên không chỉ đặc trưng cho mùa hè mà còn gần gũi, quen thuộc với cuộc sống. Màu sắc xanh của cây hòe, đỏ của thạch lựu và hồng của hồng liên tạo nên bức tranh sinh động, căng tràn sức sống.

Nguyễn Trãi sử dụng những động từ mạnh như “đùn đùn”, “giương”, “phun” để thể hiện sức sống mãnh liệt của cảnh vật. Âm thanh cũng rất sôi động với tiếng ve kêu, tiếng lao xao ở chợ cá, tạo nên không khí nhộn nhịp. Việc sử dụng từ láy có giá trị tượng thanh như “lao xao” cùng với nghệ thuật đảo ngữ đã góp phần làm nổi bật vẻ tươi vui, sung túc của mùa hè và cuộc sống.

Nét đặc sắc trong cách cảm nhận thiên nhiên của tác giả nằm ở việc ông sử dụng toàn bộ các giác quan: thị giác, thính giác và khứu giác. Thay vì những hình ảnh ước lệ, kỳ vĩ như trong thơ Đường, Nguyễn Trãi chọn những hình ảnh giản dị, gần gũi để miêu tả cảnh sắc. Tấm lòng yêu đời, ham sống của ông đã mang đến cho bức tranh mùa hè sự đa dạng, sinh động và tràn đầy nhựa sống.

Câu 4 ở trang 23 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

"Cuộc sống của con người được nhà thơ tái hiện qua những âm thanh, hình ảnh nào? Phân tích mối liên hệ giữa khung cảnh ấy với ước nguyện của nhân vật trữ tình trong hai câu thơ cuối."

Phương pháp trả lời

Đọc kĩ lại bài thơ Bảo kính cảnh giới.

Chú ý tới những chi tiết về âm thanh, hình ảnh được sử dụng trong bài.

Phân tích tới các mối liên hệ giữa khung cảnh và ước nguyện của nhân vật trữ tình.

Chi tiết lời giải

Cuộc sống con người trong bài thơ được khắc họa qua hình ảnh làng chợ cá sôi động với âm thanh “lao xao” của những người lao động, cùng với bức tranh “lầu tịch dương” và tiếng ve kêu rắn rỏi. Khung cảnh này thể hiện một cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Ước nguyện của nhân vật trữ tình là sở hữu cây đàn của vua Nghiêu Thuấn để ca ngợi cuộc sống hiện tại. Khát vọng này không chỉ gói gọn trong một vùng miền mà mở rộng đến mọi con người, mọi nơi, thể hiện mong muốn lớn lao của Nguyễn Trãi: ước ao cho muôn dân được sống trong no đủ và thanh bình.

Câu 5 ở trang 23 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

"Nhận xét về vị trí và giá trị của các câu lục ngôn trong bài thơ?"

Phương pháp trả lời

Đọc kỹ lại bài thơ Bảo kính cảnh giới.

Chú ý những chi tiết trong các câu thơ lục ngôn xuất hiện trong bài.

Nhận xét về vị trí và giá trị của câu thơ này.

Chi tiết lời giải

Trong bài thơ "Bảo kính cảnh giới," các câu lục ngôn xuất hiện ở vị trí đầu tiên và cuối cùng, tạo nên một khung bao bọc cho toàn bộ tác phẩm. Vị trí này không chỉ giúp thu hút sự chú ý ngay từ đầu mà còn để lại ấn tượng sâu sắc khi kết thúc.

Về giá trị, những câu lục ngôn này gây ấn tượng mạnh mẽ với người đọc qua cả hình thức lẫn nội dung. Chúng không chỉ phản ánh tư tưởng của tác giả mà còn thể hiện sự sáng tạo độc đáo và mới lạ trong cách biểu đạt. Sự phá cách này góp phần làm nổi bật nét đặc sắc trong bút pháp của nhà thơ, khẳng định phong cách và cảm hứng sáng tạo của ông.

Câu 6 ở trang 23 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức

"Đọc bài thơ, bạn cảm nhận được điều gì về vẻ đẹp tâm hồn, tư tưởng của tác giả?"

Phương pháp trả lời

Đọc kĩ lại bài thơ Bảo kính cảnh giới.

Dựa vào tiểu sử của tác giả Nguyễn Trãi và hoàn cảnh ra đời của bài thơ để nêu ra cảm nhận về vẻ đẹp tâm hồn, tư tưởng của nhà thơ.

Chi tiết lời giải

Vẻ đẹp tâm hồn và tư tưởng của Nguyễn Trãi thể hiện rõ nét qua mối quan hệ sâu sắc với thiên nhiên. Ông có tâm hồn gần gũi với cảnh vật xung quanh, luôn khát khao hòa mình vào thiên nhiên tươi đẹp, song không quên thực tại cuộc sống.

Là người văn võ toàn tài, Nguyễn Trãi sống với tâm hồn cao thượng và phẩm cách trung thực. Ông đã dành cả cuộc đời mình cho lý tưởng lớn lao: quan tâm đến hạnh phúc của nhân dân. Khát vọng của ông chính là mong muốn nhân dân được ấm no, hạnh phúc, thể hiện một tấm lòng bao la và trách nhiệm với đất nước.

Phần kết nối - đọc viết

"Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích yếu tố “phá cách” trong Bảo kính cảnh giới (bài 43)"

Phương pháp trả lời

Đọc kỹ lại bài thơ, để nắm vững nội dung tác phẩm.

Chỉ ra các yếu tố phá cách có trong bài thơ.

Phân tích yếu tố phá cách đó.

Chi tiết lời giải

Khác với những nhà thơ trung đại thường sử dụng các thể thơ truyền thống, Nguyễn Trãi trong tác phẩm "Bảo kính cảnh giới" đã thể hiện sự sáng tạo độc đáo khi Việt hóa thơ Đường luật. Ông đã chuyển đổi cấu trúc của thể thơ, từ việc mỗi câu có đủ bảy chữ thành một bài thơ có độ dài âm sắc phong phú hơn. Cách ngắt nhịp một, hai, ba, cùng với thanh bằng ở cuối câu tạo nên âm hưởng đặc biệt, khiến câu thơ vừa như tiếng thở dài, vừa mang một vẻ mới lạ.

Thể thơ độc đáo này không chỉ giúp bài thơ trở nên dễ nhớ, dễ thuộc mà còn thể hiện rõ phong cách nghệ thuật của Nguyễn Trãi. Chính sự phá cách này, kết hợp với thành công của tác phẩm, đã góp phần khẳng định vị thế của ông trong việc đặt nền móng cho sự phát triển của thơ ca tiếng Việt.

Trung Kiên