Ngày hè của trẻ em dân tộc Mông huyện Đắk Glong
Khi một năm học kết thúc cũng là lúc những đứa trẻ người Mông huyện Đắk Glong (Đắk Nông) bắt đầu một mùa hè với những công việc phụ giúp gia đình hay những “sân chơi” từ thiên nhiên như đường đất, bờ sông, khe suối…
Ngày hè chưa trọn vẹn
7 giờ sáng, gói cơm sẵn sàng, chị Hàng Thị Páng, dân tộc Mông ở thôn 6, xã Đắk R’măng cùng chồng lên rẫy cách nhà hơn 15km. Đường khó đi, xa xôi nên đôi vợ chồng trẻ ở luôn trên rẫy làm việc đến chiều tối mới trở về nhà.
Ba mẹ đi vắng, cô bé Vàng Thị Bảo Ngọc, 7 tuổi phải ở nhà trông 2 đứa em 6 tuổi và 3 tuổi. Dáng người nhỏ, nụ cười trong trẻo, Ngọc lanh lảnh nói: “Ngày hè ba mẹ đi làm, tụi con tự trông nhau. Ba mẹ dặn con không mở cửa cho người lạ hay ra sông suối tắm. Thường thì ba mẹ 5 giờ tối hay có lúc 6 giờ tối mới về nhà”.
Cũng giống như Ngọc, những ngày hè của em Lý Thị Mai, 10 tuổi ở thôn 6, xã Đắk R’măng bắt đầu bằng việc chăm ẵm đứa em 2 tuổi trên tay.
Hàng ngày, ba mẹ Mai đi làm rẫy thường xuyên về muộn, Mai phải tự lo cơm nước, dọn dẹp nhà cửa và trông nom đứa em trai 2 tuổi. Những năm trước, suốt những tháng hè trôi qua, Mai “làm bạn” với các em mình và vui chơi quanh quẩn trước hiên nhà.
Đến xã vùng sâu Đắk R’măng những ngày đầu tháng sáu, khi các học sinh đã nghỉ hè, chúng tôi dễ dàng bắt gặp hình ảnh những đứa trẻ chân đất, đầu trần ngồi thơ thẩn chơi quanh nhà hoặc đuổi nhau trên đường dưới ánh nắng chói chang. Những đứa trẻ lớn hơn, từ 10 - 12 tuổi đã giúp bố mẹ bẻ ngô, chăn bò, cắt cỏ… hay cùng lên nương rẫy làm việc.
Không chỉ ở Đắk R’măng, trẻ em người Mông vùng dân tộc thiểu số huyện Đắk Glong như xã Đắk Ha, Đắk Som, Quảng Hòa… hầu như đều phải phụ giúp gia đình việc nhà nông. Những năm gần đây, mặc dù nhận thức của người dân về việc chăm sóc con em mình đã có nhiều thay đổi tích cực, nhưng điều kiện kinh tế còn khó khăn nên các em thường phải phụ giúp bố mẹ trong dịp nghỉ hè.
Rình rập nguy cơ tai nạn thương tích
Nghỉ hè, phụ huynh lại bận bịu kiếm cái ăn, nên đành để các con tự chơi với nhau. Không đồ chơi, lũ trẻ hết líu lo chuyện trò bên hông nhà, rồi lại thoăn thoắt ra sau vườn. Cái nắng hè rát bỏng không ngăn được những cậu bé, cô bé đầu trần, quần áo lấm lem, đi chân đất tinh nghịch cười đùa.
Đất trời là sân chơi, còn cỏ cây, vật nuôi là bạn. Những sân chơi ấy có mặt ở khắp nơi, đó là nương rẫy, mảnh đất trước nhà, thậm chí là trên con đường đầy bụi đất. Đường mòn dẫn lối, sông suối quanh vùng trở thành nơi tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông và đặc biệt là tai nạn đuối nước đối với các em vào ngày hè.
Nhớ lại mùa hè năm 2023, anh Giàng A Sì ở thôn 6, xã Đắk R’măng không khỏi đau khổ khi nhắc về đứa con gái lớn G.T.N.H (SN 2015) bị tử vong do đuối nước. Anh Sì rơm rớm nước mắt kể, cô bé được mọi người yêu mến bởi vẻ ngoài xinh đẹp và ngoan ngoãn, chăm chỉ trong học tập, làm việc nhà. Trưa hè ấy, trong lúc đi men theo dòng suối chơi cùng các bạn, không may cháu bị trượt chân xuống suối và bị tử vong do đuối nước.
Trường hợp của G.T.N.H kể trên chỉ là một trong số những vụ việc trẻ em đuối nước thương tâm xảy ra trên địa bàn huyện trong thời gian qua. Dù những hồi chuông cảnh báo đã gióng lên từ lâu, nhưng số vụ đuối nước ở trẻ em mỗi khi hè về vẫn còn xảy ra. Những đứa trẻ ra đi để lại nỗi đau khôn cùng cho các bậc cha mẹ, gia đình và xã hội.
Theo ông Bế Văn Lưu, Phó Bí thư Đảng ủy xã Đắk R’măng, huyện Đắk Glong, tình trạng các em nhỏ chạy nhảy, vui chơi ngoài đường và xung quanh ao hồ, sống suối vẫn vẫn còn khá phổ biến. Vì vậy, lúc tổng kết năm học, Đảng ủy, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo chi bộ, ban giám hiệu nhà trường, đoàn thể tuyên truyền các em học sinh nghỉ hè không tự đi tắm sông suối; trẻ nhỏ không chạy nhảy ngoài đường để phòng tránh tai nạn thương tích.
Chung tay đem niềm vui cho trẻ ngày hè
Từ khi có sân chơi mới tại Trường mẫu giáo Hoa Lan, xã Đắk R’măng trẻ em khắp bản người Mông nô nức đến đây để được chơi xích đu, thú nhún. Công trình là món quà ý nghĩa của Huyện đoàn Đắk Glong cùng các nhà hảo tâm trao tặng vào Ngày Quốc tế thiếu nhi 1/6/2024, cũng là lúc các em nhỏ bước vào kì nghỉ hè. Công trình với những trò chơi đơn giản cùng các phần quà bánh kẹo, dép, thú nhồi bông… là món quà quý với trẻ em Mông nơi đây.
Tại xã Đắk Ha, dư âm của chương trình “Đắk Ha hè về” vẫn còn đọng sâu lại với các em nhỏ. Theo đó, Ban chỉ đạo hoạt động hè huyện Đắk Glong phối hợp với CLB thiện nguyện Lửa Ấm ở TP. Hồ Chí Minh tổ chức chương trình “Đắk Ha hè về” mang nhiều ý nghĩa, niềm vui cho các em học sinh. Không chỉ được nhận tập vở, xe đạp, học bổng, gần 400 em học sinh Trường tiểu học & THCS Trần Quốc Toản và trẻ em thôn 4, thôn 5, xã Đắk Ha thỏa thích vui chơi với gian hàng đồ ăn 0 đồng; trò chơi dân gian; gian hàng cắt tóc; chiếu phim hoạt hình…
Em Lầu Thị Hoa Ly, 11 tuổi, dân tộc Mông ở thôn 5, xã Đắk Ha, huyện Đắk Glong vui vẻ nói: “Bình thường ngày hè chơi vùng các bạn gần nhà và vào rẫy làm việc. Hôm nay em được chơi từ sáng đến tối cùng các anh chị rất vui. Nhiều trò chơi mới lạ và thú vị lắm. Em mong sẽ có thêm nhiều lần như thế này nữa trong hè để cùng các bạn tham gia”.
Vui chơi an toàn, các em nhỏ vô cùng hào hứng tham gia những trò chơi dân gian như ném bóng vào lon, nhảy bao bố, kẹp bóng... Cũng tại chương trình, các em thích thú thưởng thức các tiết mục múa, hát vui nhộn.
Ngày hè, các giáo viên trong trường thường xuyên gọi điện hỏi thăm các em. Mỗi giáo viên đều cài zalo chương trình nhắc nhở phụ huynh, các em học sinh hàng ngày về phòng tránh tai nạn đuối nước, an toàn giao thông và phòng chống xâm hại trẻ em. Cùng với nhà trường, giáo viên tích cực phối hợp với các cấp, ngành, đoàn thể quản lý và tổ chức các hoạt động vui chơi lành mạnh cho các em trong dịp hè.
Cô giáo Nguyễn Thị Thanh Thủy, Trường tiểu học & THCS Trần Quốc Toản, xã Đắk Ha, huyện Đắk Glong
Bù đắp thiếu thốn cho trẻ em vùng đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây, nhiều công trình, phần việc ý nghĩa đã được các cấp, các ngành huyện Đắk Glong triển khai.
“Mùa hè 2024, Huyện Đoàn Đắk Glong chỉ đạo các đoàn cơ sở xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động hè cho thanh, thiếu nhi. Cao điểm từ tháng 6 đến tháng 8 sẽ phối hợp tổ chức lớp dạy bơi, lớp đá bóng, dạy học hè, sinh hoạt hè, văn nghệ, tặng quà và học bổng cho các em học sinh khó khăn…”, anh Giàng Seo Chúng, Bí thư Huyện Đoàn Đắk Glong chia sẻ.
Theo bà Đinh Thị Hằng, Phó Trưởng Phòng GD-ĐT huyện Đắk Glong, kết thúc năm học 2023 - 2024, huyện Đắk Glong có hơn 21.000 học sinh trong độ tuổi mầm non đến THCS; trong đó, bậc mầm non gần 5.000 học sinh, tiểu học hơn 10.000 học sinh. Phòng GD-ĐT huyện chỉ đạo các trường học, phối hợp với các cơ sở đoàn, chi đoàn bàn giao học sinh về sinh hoạt hè tại địa phương và xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động vui chơi trải nghiệm, giáo dục kỹ năng sống, hoạt động văn hóa thể thao, phát triển năng khiếu...