Quê hương thứ hai yêu dấu Đắk Nông

Quả thật những cuốn sách quý như “Rừng người Thượng” của Henri Maitre, “Cao nguyên miền Thượng” của Toan Ánh và Cửu Long Giang cùng những bài giảng của thầy đã dưỡng nuôi và thôi thúc bản thân tìm đến với cao nguyên điệp trùng. Tỉnh Đắk Nông được tái lập đã mở rộng ước mơ để bản thân mau chóng có mặt nơi cao nguyên M’nông.

Sang mùa, gió bắt đầu vi vút và hơi lạnh đã chùng chình trong những tàng cây. Tôi nhanh chóng tìm được địa chỉ nhà của một gia đình vốn cùng thôn ở quê đã chuyển cư vào thị trấn Gia Nghĩa cuối những năm 80 của thế kỷ trước. Ngôi nhà bình yên trong lũng vắng cạnh con suối nhỏ. Vợ chồng bác Anh (ở quê gọi Xứ Anh) vẫn giữ cái chân chất, mộc mạc như hồi còn ở chốn quê nhà đã nhường một gian buồng có chiếc giường mới còn thơm mùi gỗ cho tôi tá túc. Tuổi đã ngoài 60 nhưng hai bác vẫn tất tả sớm hôm với công việc nương rẫy. Mùa nối mùa, khi vét hố bón phân, tưới chăm sóc cà phê, lúc chăn đàn bò lên đồi Nâm Rah, vậy mà vẫn lo lắng từng bữa cơm tươm tất cho tôi. Nụ cười giòn tan trên gương mặt còn đẫm mồ hôi của ngày nắng gắt. Bác trai bây giờ đã thành người thiên cổ, bác gái lưng đã còng và đi lại khó khăn.

Tôi vẫn một vài tháng đến thăm nhà một lần và nhiều lúc bần thần nghĩ, nếu ngày đó, gã thanh niên ưa lãng du và kiếm tìm vẻ đẹp văn hóa tộc người không được gia đình bác Xứ Anh cưu mang một cách nặng nghĩa tình đồng hương thì chắc gã đã không thể vượt qua được những khó khăn, thử thách những ngày đầu tái lập tỉnh bộn bề. Đó là điểm tựa để bây giờ đã là 20 năm, bản thân vẫn gắn bó yêu thương nơi này.

...Như một mối lương duyên, từ một công chức hành chính, tôi trở thành phóng viên mảng văn hóa – văn nghệ của Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh. Nghề phóng viên đã cho tôi đến với mọi buôn, bon… trên cao nguyên M’nông. Mỗi chuyến đi thực tế, tác nghiệp, mỗi lần gặp gỡ là một dịp được đắm chìm vào cái không gian văn hóa vừa đặc sắc, lạ quen quấn quyện và sâu hơn thế là những bài học, những triết lý về cuộc sống, ứng xử giữa từng cá thể với thiên nhiên, với cộng đồng và xã hội.

Từ những trải nghiệm của hơn chục năm làm phóng viên văn hóa, bản thân mới nhận ra rằng: Cao nguyên M’nông hùng vĩ và khoáng đạt ẩn chứa biết bao tầng văn hóa các dân tộc thiểu số tại chỗ và cả các dân tộc anh em từ mọi miền Tổ quốc hội tụ về đây. Ân nghĩa là thế, dẫu không còn thường xuyên được xuống với bon làng, buôn bản nhưng mối liên hệ, kết nối với bà con, với các nghệ nhân cồng chiêng, dân ca M’nông, Ê đê, Mạ hay nghệ nhân hát sli người Nùng; đàn tính, hát then người Tày thì vẫn bền chặt. Lòng thấy ấm áp và niềm vui trào dâng khi bà con sẻ chia rằng đời sống kinh tế đã khấm khá lên nhiều và vẫn không quên lưu giữ những nét văn hóa, phong tục tốt đẹp của dân tộc mình.

Đắk Nông – “bầu nước bên trời” có sức hút kỳ lạ. Vùng đất này đã là miền nhớ thương với biết bao người từng một lần “hò hẹn”, nhất là với các văn nghệ sĩ. Ông Cao Duy Sơn, Phó Chủ tịch Hội VHNT các dân tộc thiểu số Việt Nam, một tên tuổi của nền văn học Việt Nam đương đại mỗi lần gặp gỡ đều nhắc đến miền đất ân tình. Ông nhắc đến Buôn Choáh (Krông Nô) với cái nét văn hóa riêng của người Ê đê Bih hay vùng Ea Pô (Cư Jút) đậm sắc màu văn hóa Thái, Mường. Ông vẫn mong có ngày hạnh ngộ để ấp ủ tiếp cho mình cảm hứng viết một số tác phẩm báo chí và văn học.

Mùa này hoa vàng đã vãn hay chưa? Đó là lời hỏi thăm của nghệ sĩ nhiếp ảnh Đào Tiến Đạt từ TP. Quy Nhơn (Bình Định). Đã đặt chân lên rất nhiều những vùng đất thân yêu của Tổ quốc và cả khắp châu Âu, châu Á nhưng phố núi Gia Nghĩa ngập tràn sắc vàng hoa trong sương lạnh vẫn là nơi cất giữ kỷ niệm đẹp với người nghệ sĩ nhiếp ảnh tài hoa và nổi tiếng.

...Dòng thời gian cứ âm thầm và mải miết chảy. Đến với cao nguyên M’nông khi tuổi đôi mươi, tưởng thoáng chốc mà giờ tóc đã nhiều sợi bạc. Quê hương thứ hai yêu dấu không chỉ đơn giản là nơi cư trú với những lo toan công việc, tổ ấm gia đình mà còn đầy ắp những ân tình và khát vọng. Khát vọng cho một tương lai rạng ngời trên miền cao nguyên rất đỗi yêu thương.

Phan An