Thầm lặng canh giấc ngủ cho liệt sĩ

Tháng 7 - tháng để mỗi người lắng đọng, nhớ về những người con ưu tú đã nằm xuống vì độc lập của dân tộc, tri ân những cống hiến, hy sinh của các thương binh, bệnh binh, gia đình chính sách, người có công để đổi lấy hòa bình như ngày hôm nay. Với những người quản trang trên địa bàn tỉnh, tri ân đồng đội, tri ân những người đã ngã xuống bằng công việc thầm lặng, đầy xúc động như họ đang làm, góp phần làm cho đạo lý “uống nước nhớ nguồn” sáng mãi…

Canh giấc ngủ cho đồng đội

Đã hơn 10 năm làm quản trang tại Nghĩa trang Liệt sĩ (NTLS) tỉnh Đắk Nông, ông Phùng Văn Toàn, tại tổ 5, phường Nghĩa Phú (Gia Nghĩa) luôn làm việc với tất cả sự thành kính, lòng tri ân với những anh hùng liệt sĩ đã hi sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc. 50 năm trôi qua, ký ức về những năm tháng tham gia kháng chiến vẫn còn nguyên vẹn trong tâm trí người lính già Phùng Văn Toàn. Rời chiến trường, trở về địa phương, ông Toàn luôn đau đáu về những hy sinh xương máu của đồng đội. Là một người lính, hơn ai hết ông biết và thấu hiểu nỗi đau mất mát người thân của những gia đình thân nhân các liệt sĩ.

Ông Toàn chia sẻ, năm 1970, ông nhập ngũ rồi tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Ông trực tiếp chiến đấu ở chiến trường B (chiến trường miền Nam) cho đến ngày thống nhất đất nước. Năm 1979, khi chiến tranh biên giới ở phía Bắc nổ ra, ông tiếp tục tái ngũ, tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Đến năm 1992, ông Toàn cùng gia đình rời quê Vĩnh Phúc để vào Đắk Nông lập nghiệp.

10 năm trước, ông Toàn xin làm quản trang tại Nghĩa trang Liệt sĩ tỉnh Đắk Nông. Chia sẻ về nguyện vọng này, ông Toàn tâm sự: “Những năm trong quân ngũ nên tôi đã chứng kiến nhiều đồng đội của mình hy sinh. Còn tôi may mắn được lành lặn trở về. Đây là công lao của các đồng đội đã hi sinh xương máu để mang lại hòa bình, thống nhất đất nước. Thế nên, chừng nào tôi còn sống thì tôi phải làm một điều gì đó để tri ân, báo đáp sự hi sinh cao cả của đồng đội”. Năm nay đã hơn 70 tuổi, nhưng với ông Toàn, còn sống ngày nào, ông vẫn hy vọng được ở đây, canh giấc ngủ cho đồng đội. Ông cũng luôn mong chờ người thân của các đồng đội sẽ đến thăm hay đón các anh chị về với gia đình, quê hương.

Cũng giống như ông Toàn, trong suy nghĩ của người lính già Phạm Ngọc Chung, quản trang NTLS huyện Đắk Mil, quản trang không đơn giản là công việc. Đó là trách nhiệm, ân tình của người lính còn sống đối với những đồng đội đã nằm xuống. Hàng ngày, ông Chung đảm nhận công việc quét dọn, cắt tỉa cây cối và hướng dẫn thân nhân gia đình liệt sĩ khi tới thăm nom. Hơn 15 năm gắn bó với NTLS cũng là từng ấy thời gian chăm lo giấc ngủ cho các liệt sĩ. Ông Chung luôn xem những phần mộ như người thân đã khuất của mình. Vào các ngày lễ, rằm, mùng 1, 30… ông đều lo hương khói cho tất cả các phần mộ liệt sĩ. Những dịp như ngày cuối năm hay Rằm tháng Bảy, ông cùng gia đình đều làm mâm cúng hương hồn các anh hùng liệt sĩ…

Ông Chung cho biết, hiện tại ở NTLS huyện Đắk Mil đang là nơi yên nghỉ của 580 liệt sĩ. Trong đó có hơn 200 phần mộ có hài còn liệt sĩ; nhiều phần mộ chưa rõ thông tin; nhiều liệt sĩ quê ở khắp các tỉnh phía Bắc – Trung – Nam. Do điều kiện đường sá xa xôi, kinh tế khó khăn… nhiều gia đình đã nhờ ông chăm sóc, thờ cúng, tổ chức ngày giỗ cho các liệt sĩ. “Không có người thân đến, bản thân tôi phải có trách nhiệm chăm lo, phúng viếng cho đồng đội của mình”, ông Chung chia sẻ. Ông luôn đau đáu niềm hy vọng những ngôi mộ kia sẽ có tên tuổi, địa chỉ; những đồng đội sẽ tìm về được với gia đình, người thân…

Tri ân trong thầm lặng

NTLS huyện Đắk R’lấp (Đắk R’lấp) những ngày tháng 7, các phần mộ được lau dọn sạch sẽ, những hàng cây được cắt tỉa gọn gàng. Đây là nơi yên nghỉ của hơn 100 liệt sĩ. Đến nay, mọi người đều cảm nhận sự ấm áp mà người quản trang nơi đây dành cho các liệt sĩ. Công việc bắt đầu một cách thầm lặng từ việc lau chùi các phần mộ đến tỉa chân hương, chăm cây, tưới hoa một cách tỉ mẫn. Hơn 10 năm gắn bó công việc quản trang tại NTLS huyện Đắk R’lấp, anh Võ Văn Dũng trú tại tổ 2, thị trấn Kiến Đức (Đắk R’lấp) nhớ từng tên và vị trí các ngôi mộ. Đối với anh, đây không chỉ là công việc, mà còn là một nghĩa cử, trách nhiệm của mình với những người đã hi sinh cho độc lập, tự do của Tổ quốc.

Nói về cơ duyên đến với công việc này, anh cho biết mình “nối nghiệp” của cha là ông Võ Văn Túc - một người lính Cụ Hồ. Cha anh hiểu rõ được những mất mát, hy sinh và nguyện làm công việc quản trang, canh “giấc ngủ” cho những người đồng đội. Từ nhỏ, anh thường theo cha đến nghĩa trang quét dọn, hương khói.

Anh Dũng nói: “Ai cũng nghĩ chiến tranh khốc liệt, bởi ở đó có những gian khổ, mất mát, hy sinh. Với tôi, hơn 10 năm gắn bó với nghĩa trang này, càng cảm nhận rõ hơn nỗi đau do chiến tranh để lại. Chiến tranh đã cướp đi tuổi xuân, sinh mạng của bao nhiêu chàng trai đang tuổi đôi mươi, nhưng khi về với đất mẹ, nhiều người thân vẫn chưa tìm được hài cốt của con, cháu, chồng mình đang nằm ở nơi đâu! Chúng tôi khi làm việc ở đây đều cảm thấy bồi hồi xúc động. Hàng ngày được chăm lo, bảo vệ từng phần mộ cho các liệt sĩ và đón tiếp các đoàn, thân nhân các gia đình đến thăm viếng là niềm vui của mình. Với những ngôi mộ chưa biết tên, không người thân thăm viếng thì chúng tôi xem các anh như người thân, chăm sóc một cách chu đáo".

NTLS không chỉ là nơi an nghỉ của các anh hùng liệt sĩ mà còn là biểu tượng cho sự kiên cường bất khuất và ý chí đấu tranh giành độc lập, khát vọng hòa bình của dân tộc Việt Nam. Vì vậy, những người quản trang luôn cố gắng giữ gìn khuôn viên, phần mộ liệt sĩ sạch đẹp với mong muốn góp phần vào việc giáo dục truyền thống, đạo lý uống nước nhớ nguồn, lòng tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ.

Để NTLS luôn trang nghiêm, giúp yên lòng thân nhân các gia đình liệt sĩ, những người làm công tác quản trang đã thường xuyên chăm lo cho từng phần mộ, tạo dựng cảnh quan xanh sạch đẹp cho nghĩa trang. Những năm tháng gắn bó với nghĩa trang, ông Toàn, ông Chung và nhiều người quản trang khác luôn coi các phần mộ trong nghĩa trang là người thân trong gia đình mình. Với những người quản trang liệt sĩ, không chỉ tháng 7 mới là mùa tri ân mà mỗi ngày đều là tri ân, mỗi việc làm đều thể hiện niềm thương tiếc, biết ơn vô hạn…

“

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 6 nghĩa trang liệt sĩ (NTLS) tại các huyện Tuy Đức, Cư Jút, Krông Nô, Đắk Mil, Đắk R’lấp và NTLS tỉnh tại thành phố Gia Nghĩa. Tại các NTLS hiện có gần 1.000 phần mộ có hài cốt liệt sĩ và nhiều phần mộ không có hài cốt, mộ tập thể và mộ chưa rõ thông tin. Hằng năm, công tác quản lý NTLS, công trình ghi công liệt sĩ, mộ liệt sĩ luôn được quan tâm, thường xuyên chăm sóc, quản lý, sửa chữa, tu bổ. Đến nay, các NTLS trên địa bàn tỉnh Đắk Nông cơ bản khang trang, sạch đẹp. Việc lập danh sách liệt sĩ, sơ đồ mộ chí trong NTLS đúng theo quy định tạo điều kiện thuận lợi trong công tác quản lý, theo dõi.

Hồ Mai