Dã quỳ ơi, nặng nợ bến trần gian!

Vào nhữngtháng cuối năm, trên khắp các ngả đường, xung quanh nương rẫy hay các bon làng,thôn xóm… trên Tây Nguyên, hoa cúc quỳ nở rộ, vàng rực. Cúc quỳ nở báo hiệuthời khắc chuyển mùa, tạm biệt những cơn mưa, đón ánh mặt trời chói chang củamùa khô. Hoa cúc quỳ đã gắn bó với đời sống của người dân Tây Nguyên từ ngànđời nay, tuy kém hương, nhưng với sức sống mãnh liệt và sắc vàng rực đã đi vàothơ ca, là “người tình” của biết bao thi sĩ. Năm nay, hoa cúc quỳ tàn muộn,trong gió heo may của buổi chớm đông, tôi nhớ đến một bài thơ hay về hoa cúcquỳ. Đó là bài thơ “Dã quỳ” của anh Lê Khắc Ghi, hiện là Phó Giám đốc Sở Vănhóa, Thể thao và Du lịch.

Hoa Cúc quỳ. Ảnh: Ngoc Tâm

Anh tâm sự vớitôi rằng, từ ngày còn là một thanh niên đầy nhiệt huyết xung phong lên TâyNguyên công tác, anh đã rất ấn tượng và say đắm ngay với loài hoa dại này, nênbài thơ “Dã quỳ” cũng xuất phát từ đó. Trong bài thơ của anh, dã quỳ như mộtngười thân và có lẽ còn hơn thế nữa: “Những cơn mưa/Vội lùi xa mùa nắng/Rộngtrời xanh mây trắng ngẩn ngơ về/ Em nghiêng mình trong triền lá miên khô”. Anhrất yêu dã quỳ, nên hoa không còn là một loài cây hoang dại nữa mà đã được nhânhóa, đầy sức sống, thậm chí có cả dáng hình như những cô gái xinh đẹp, đợi chờnhư hẹn ước: “Ngửa cánh mỏng cho vừa giọt nắng / Đất trời thoảng trong yênlặng/ Gió phơi hương đất mặn mà/ Em nhoài người trong dáng điệu kiêu sa/ Khoáccánh thắm phơi bờ vai vàng rực”. Đọc những vần thơ trên, chúng ta như cảm nhậnngay trước mắt “nàng dã quỳ” không chỉ tràn đầy sức sống mà còn duyên dáng,xinh đẹp biết bao nhiêu. Những loài cây khác bị mùa mưa khuất phục, khô héo,chỉ riêng dã quỳ là lặng lẽ vươn lên, tạo dáng và khoe sắc. Có lẽ hàm ý của nhàthơ như muốn so sánh dã quỳ với những cô gái Ba na, Ê đê, M’nông… mộc mạc,nhưng đầy sức sống và không kém phần duyên dáng. Giữa không gian xanh của nhữngtriền đồi, núi non trập trùng, có thời khắc chỉ có màu vàng rực của dã quỳ. Đứngtrước khung cảnh đó có lẽ ai cũng có đồng cảm xúc và tâm trạng như tác giả:“Không gian chết trong điệu đà hư thực/Thời gian gom trong mắt lá mơ màng/ Suốttriền dài dốc vắng miên man/Hoa vỡ nắng rực vàng trời đất”.

Anh cho biết,đã nhiều lần đứng ngắm cúc quỳ giữa trời đất mênh mông trên những dặm dài ở ĐắkNông. Sắc vàng rực của cúc quỳ như hư như thực, dường như hoa đã thổi nắng chocây, cho cỏ, đem lại nguồn sống cho những loài cây khác. Tâm tình, liên tưởngđó của anh được gửi vào thơ: “Suốt hai mùa lặng lẽ đeo mang/ Gom nắng gió,hương đêm, trời thắm”. Thì ra là vậy, sau hư đến thực, tác giả đã nghiệm rarằng, cũng như con người ta, không có cái gì tự đến, không có thành quả nào màkhông thấm đẫm mồ hôi, công sức, sắc vàng của cúc quỳ cũng chính là sự gom góp,chắt chiu, qua một thời gian dài mới có được. Trong sắc vàng đó có hương đêm,có nắng, gió và sự “thai nghén” nhọc nhằn để rồi “Giấc ngủ vùi cho vàng chínmùa vui”.

Khi hoa cúc quỳ nở, trước đây là thời điểmđồng bào thu lúa rẫy và chuẩn bị phát rẫy, đốt rẫy để chuẩn bị cho mùa vụ tiếptheo, nên ai cũng mong sắc vàng của cúc quỳ sớm nở rộ. Riêng đối với tác giảthì: “Đâu hẹn những nụ cười/Chẳng chờ ngày hí hội/Bến giao mùa vơi nắng tinhkhôi”. Và anh cũng cho rằng, sắc vàng rực của cúc quỳ đó chính là ánh lửa mà từthuở xưa cha ông đã tìm ra, nhờ đó mà bước lên được một bước văn minh: “Tìm lửathuở hồng hoang /Thắp lên từ vạn cổ /Dã quỳ ơi/ Nặng nợ bến trần gian”.

Với tôi, bàithơ “Dã quỳ” thật sự là một bài thơ hay, bởi nói lên được tâm trạng và tình cảmchân thực về một loài hoa đầy sức sống, đem lại sự hy vọng, sự ấm no, hạnh phúccho con người.

Hoàng Thanh