Kỷ niệm 68 năm Cách mạng Tháng Tám – Quốc khánh 2/9 (1945-2013): Những giai điệu hào hùng về Cách mạng Tháng Tám

Sáng ngày 19/8/1945,các lực lượng khởi nghĩa từ mọi ngả kéo tới Quảng trường Nhà hát Lớn (Hà Nội),họ vừa đi vừa hát vang những bản hành khúc cách mạng. Giai điệu hào hùng củanhững bản hành khúc này như một chất keo gắn chặt, liên kết các đám đông tạothành một sức mạnh lớn lao như sóng triều lên, chiếm lĩnh dinh lũy thực dân,đập tan xiềng xích nô lệ.

Bứctranh sơn dầu được họa sĩ Trương Quốc Lập thể hiện dựa trên ảnh tư liệu cuộcmít tinh tại Nhà hát Lớn 17/8/1945

Ngoài những bài hát dochính quần chúng sáng tác kịp thời trong những ngày rung chuyển của Cách mạngTháng Tám, có 8 hành khúc thường xuyên được vang lên trong không gian Hà Nộitrong không khí sôi sục của một thời đại mới. Đầu tiên phải kể đến, đó là hànhkhúc Cùng nhau đi Hồng binh của nhạc sĩ Đinh Nhu. Bản hành khúc như nhắc lạiquá khứ hào hùng của phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh năm xưa: “Cùng nhau đi Hồngbinh – Đồng tâm ta đều bước – Đừng cho quân thù thoát – Ta quyết chí hysinh...".

Ấn tượng nhất thì vẫnlà hành khúc Tiến quân ca của nhạc sỹ Văn Cao. Hành khúc đã được ông viết từcuối 1944, đã lan truyền lên chiến khu và trong những chiến sĩ hoạt động bí mậtở Hà Nội. Trong ngày 19/8/1945, Tiến quân ca đã vang vang trên mọi ngả đườngThủ đô. Khi ấy, Tiến quân ca đã được Đại hội Quốc dân ở Tân Trào chọn làm bàica chính thức của Mặt trận Việt Minh.

Một hành khúc kháccũng của Văn Cao được viết cùng thời gian viết Tiến quân ca cũng được Đại hộiQuốc dân xem xét để bầu chọn làm bài ca chính thức của Mặt trận Việt Minh. Đólà hành khúcChiến sĩ Việt Nam trong nhữngngày đầu cách mạng. Chiến sĩ Việt Namcũng vang vang cùng Tiến quân ca: “Bao chiến sĩ anh hùng – Lạnh lùng vung gươmra sa trường – Quân xung phong – nước Nam đang chờ…”.

Bên cạnh Tiến quân cavà Chiến sĩ Việt Namcủa nhạc sĩ Văn Cao là hành khúc Diệt phát xít của Nguyễn Đình Thi. Hành khúcDiệt phát xít hòa chung vào những bài hát chống phát xít của toàn thế giới. Tácphẩm cũng được Nguyễn Đình Thi viết ra cùng thời nhạc sĩ Văn Cao viết Tiến quânca và Chiến sĩ Việt Nam.Diệt phát xít cũng được đưa ra là một trong 3 hành khúc để bầu chọn bài hátchính thức của Mặt trận Việt Minh tại Đại hội Quốc dân, rồi trở thành nhạc hiệuhàng ngày của Đài Tiếng nói Việt Nam.

Một hành khúc nữa cũngđược hát vang trong những ngày đầu cách mạng, mang một hơi thở mới từ chiến khuloang về. Đó là hành khúc Du kích ca của Đỗ Nhuận. Bản hành khúc được Đỗ Nhuậnviết đầu 1945 tại nhà tù Sơn La, khi anh em tù chính trị bí mật cùng nhau tậpquân sự những lúc ra rừng làm lao dịch.

Khi Đỗ Nhuận cùng anhem vượt ngục Sơn La, ông về Hà Nội và mang theo hành khúc này. Du kích ca vìthế cũng được phổ biến bí mật trong những chiến sĩ hoạt động ở Thủ đô. Và đếnnhững ngày Hà Nội đứng lên, nó đã vang vang giữa những khối người xuống đường:“Anh em trong đoàn quân du kích – cùng vác súng lên nào – Đi lên – Xung phong –Xuyên qua rừng qua núi – Qua mây mờ đêm tối – Vượt suối băng ngàn…”.

Có 2 hành khúc của LưuHữu Phước cũng được hát vang trong những ngày này ở Hà Nội. Đó là Tiếng gọithanh niên và Lên đàng. 2 hành khúc này được loang ra từ những thanh niên tríthức đã từng tham gia phong trào Tổng hội sinh viên từ mấy năm trước. Tiếng gọisinh viên theo Lưu Hữu Phước kể thì chính là bài ca khởi nghĩa mà ông đã viết ratrong niềm hứng khởi của cao trào cách mạng nhân sự gợi ý của Mai Văn Bộ vàHuỳnh Văn Tiểng: “Này thanh niên ơi – Tiến lên đến ngày giải phóng - Đồng lòngcùng nhau – ta đi sá gì thân sống…”. Còn hành khúc Lên đàng được Lưu Hữu Phướcviết ra trong những ngày “xếp bút nghiên” tại Hà Nội, lên đường trở về Nam:“Nào anh em ta cùng nhau xông pha lên đàng – Kiếm nguồn tươi sáng…”.

Khi 2 hành khúc nàyvang lên trong khởi nghĩa Hà Nội thì tác giả của nó cũng đang chộn rộn cùng anhem Thanh niên tiền phong ở Sài Gòn và nó cũng vang lên trong những ngày Sài Gònkhởi nghĩa một tuần sau đó. Song đặc biệt hơn cả là có một hành khúc của nhữngngày ấy cũng đi vào bất tử thì lại là hành khúc được viết ra vào chính ngày19/8/1945. Đó là 19 tháng 8 của nhạc sĩ Xuân Oanh. Ngày hôm đó, trong đoànngười khởi nghĩa hướng đi từ Văn Điển về Hà Nội, cảm xúc thăng hoa của ngàylịch sử này đã khiến Xuân Oanh vừa đi vừa nhẩm giai điệu của một bản hành khúcmới.

Đến khi đoàn người tớiNhà hát Lớn thì bản hành khúc cũng vừa được viết xong trong óc. Ngay sau đấy,19 tháng 8 đã được ký âm, được truyền tay qua các phố cổ Hà Nội và chỉ đếnchiều 19/8/1945, 19 tháng 8 của Xuân Oanh cũng đã vang lên trên đường phố HàNội cùng 7 hành khúc nói trên. Vậy là đã có một "bát quái hành khúc"vang vang âm hưởng cùng những bước chân của đoàn người khởi nghĩa ở Hà Nội ngàyấy. “Toàn dân Việt Namđứng đều lên góp sức một ngày. Thề đem xương máu quyết lòng chiến đấu cho tươnglai. Mười chín tháng tám – khối dân căm hờn kêu thét… Mười chín tháng tám – chớquên là ngày khởi nghĩa…”

T.B (t.h)