Độc đáo trang phục phụ nữ Pa Dí (Lào Cai)

Ấn tượng chiếc mũ đội đầu

Nói đến trang phục phụ nữ Pa Dí, ấn tượng nhất là chiếc mũ (tiếng người Pa Dí gọi là "khùn tằng"). Tương truyền, xa xưa, người Pa Dí sinh ra cuộc sống khó khăn, vất vả. Vì không muốn sống xa con cháu nên tất cả gia đình, họ hàng cùng chung sống trong một mái nhà lớn. Sau này, con cháu quá đông, ăn ở chật chội nên phải cho con cái ra ở riêng. Để thể hiện ý thức nhớ về cội nguồn, về bố mẹ, dòng tộc, người Pa Dí lấy hình tượng mái nhà sáng tạo ra chiếc khăn (mũ) truyền thống của dân tộc mình.

Trang phục của phụ nữ dân tộc Pa Dí ở huyện Mường Khương (Lào Cai) với nét riêng là chiếc mũ đội  trên đầu có hình mái nhà nhọn truyền thống

Mũ của phụ nữ Pa Dí được làm từ vải chàm tự dệt, khá cầu kỳ. Để mũ có độ cứng, màu sắc bóng đẹp, phụ nữ Pa Dí sử dụng kỹ thuật hồ vải, thông qua các loại nhựa cây rừng. Từ chiếc khăn vải đơn giản, phụ nữ Pa Dí biết quấn và ghép vải thành chiếc mũ có hình mái nhà. Chiếc mũ là điểm nhấn đầu tiên trên trang phục phụ nữ Pa Dí.

Bên dưới mũ là chiếc khăn dùng để quấn đầu, phía trước khăn ôm lấy trán là mảnh vải được đính các hạt bạc trắng hình núi, phía sau khăn là những khuôn bạc hình chữ nhật đính vào nhau tạo thành hình cây cối, chim muông. Khăn quấn sát trán cho tóc và phần trên của khăn thêm chặt, khăn không bị xô lệch. Đây là nét trang trí đầu tóc khá cầu kỳ song rất độc đáo của phụ nữ Pa Dí. Người Pa Dí có phong tục là khi con dâu về nhà chồng, mẹ chồng thường may cho một chiếc mũ, với mong muốn người con dâu sẽ đem lại phúc lộc cho nhà chồng.

Vẻ đẹp chất liệu tự nhiên của trang phục

Trang phục phụ nữ Pa Dí được làm từ những chất liệu tự nhiên, tự dệt, màu chủ đạo là xanh chàm, điểm màu xanh lá và màu đen. Áo phụ nữ Pa Dí may ngắn, kiểu xẻ thân, ôm sát vòng eo, nổi bật là mảng hoa văn bằng những chiếc cúc bạc nhỏ đính liền nhau, tạo thành đường chéo ôm thân người từ cổ áo xuống ngang hông. Cổ áo và cổ tay áo đều được đính hạt bạc, tượng trưng cho hạt ngô, hạt thóc, thể hiện mong muốn về sự no ấm trong gia đình.

Váy phụ nữ Pa Dí dài đến mắt cá chân. Choàng ra ngoài váy là chiếc khăn cùng màu, nẹp và gấu có đường viền trắng, tạo sự hài hòa. Hoa văn trên trang phục và trang sức phong phú và đa dạng. Đó là những hình ảnh họa tiết mô phỏng những ngọn núi nhấp nhô, nương ngô vàng rực, bông hoa rừng đỏ tươi, những đàn cá bơi lượn, thác nước tung bọt trắng xóa hay cánh rừng bạt ngàn thể hiện sự trù phú...

Người Pa Dí cho rằng, ngày về nhà chồng, đồ trang sức trên người cô dâu đều có đôi, mẹ chồng tặng đồ trang sức cho cô dâu có ý mong muốn cho đôi vợ chồng trẻ luôn có đôi, có lứa, sống hạnh phúc, gắn bó không bao giờ chia lìa, tình yêu của họ bền vững thủy chung trọn đời...

Trang phục của người Pa Dí ở Mường Khương (Lào Cai) là một di sản văn hóa quý giá đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận tháng 10 vừa qua.

Nguyễn Hồng (t.h)