Tạp bút-Tản văn: Đồng dao
Văn nghệ - Ngày đăng : 15:54, 24/02/2011
Tuổi thơ tôigắn liền với những trò chơi nơi thôn dã cùng những bài đồng dao mộc mạc mà hồnnhiên, trong sáng.
Từ ngày cònrất nhỏ, tôi đã thuộc nằm lòng nhiều bài đồng dao ngắn gọn mà các anh chịthường hát. Rồi lớn dần lên, bên cạnh những bài đồng dao sẵn có, chúng tôi cònđặt câu bắt vần để hình thành những khúc hát mới. Hình ảnh những đứa trẻ đầutrần chân đất, quần cộc áo nâu vừa hát đồng dao vừa tham gia lao động hay vuichơi giải trí, đã để lại ấn tượng sâu đậm trong tâm trí mỗi người. Chúng tôihát đồng dao trong buổi chăn trâu cắt cỏ, khi mò cua bắt cá hay trong các cuộcvui chơi bên lũy tre đầu làng, trong những đêm trăng sáng trước sân nhà… Phầnlớn các bài đồng dao đều có kết cấu ngắn gọn, nội dung gần gũi dễ hiểu và đặcbiệt là được gieo vần nên rất dễ thuộc, dễ nhớ. Đôi khi, trong lúc hát đồngdao, chúng tôi còn kèm theo nhịp vỗ tay đều đặn hay dùng que gõ xuống đất, dùngbàn tay đập lên mặt nước… Đối với tụi con gái thì hát đồng dao thường dùng đểlàm nền cho các điệu múa dân gian dù còn đơn giản nhưng cũng rất đẹp và mềmmại…
Hát đồng daocần phải theo dàn theo nhóm vì loại hình văn nghệ này rất vui nhộn và mang tínhtập thể rất cao. Khi bắt đầu hát, một đứa trong dàn hát trước câu đầu của bàiđể bắt nhịp, giống như người nhạc trưởng vậy; sau đó tất cả đồng thanh háttheo. Hát hết bài thì vòng hát lại, nhiều lần như thế. Vẻ mặt đứa nào cũng tươitắn, rạng rỡ và đều toát lên vẻ hồn nhiên, trong sáng. Khi muốn hát bài khácthì giọng của cả dàn sẽ trầm lắng xuống để cho người bắt nhịp chuyển sang bàimới. Những bài đồng dao cứ nối tiếp nhau ngân lên, vang vọng mãi giữa khônggian khoáng đạt của đất trời. Đồng dao vừa có vai trò giải trí, đem lại niềmhứng khởi cho chúng tôi; lại vừa rèn luyện trí tưởng tượng, khả năng quan sátmọi vật xung quanh và bồi đắp tâm hồn thêm phong phú. Đồng thời, qua hình thứcsinh hoạt văn hóa này, những đứa trẻ càng gần gũi và gắn bó với nhau hơn…
Thế giới nhữngsự vật, hiện tượng trong các bài đồng dao vô cùng phong phú. Với tâm hồn trongsáng và trí tuệ non nớt, chúng tôi đã nhập thân vào mọi đối tượng miêu tả, thổisự sống vào những vật vô tri vô giác. Mọi loài vật mà chúng tôi quan sát đượcđều trở thành những người bạn, có tính nết đáng yêu, hành động ngộ nghĩnh vàchúng lần lượt dẫn nhau vào câu hát…
Ngày nay, trẻem có điều kiện làm quen với nhiều loại hình giải trí mới. Song có lẽ, ít cótrò chơi nào vừa mang tính phổ biến và tập thể, lại vừa có tính nhận thức, tínhthẩm mĩ và tính giáo dục cao như những câu hát đồng dao…
Trần VănLợi