Quang Dũng – thi sĩ“Xứ Ðoài mây trắng bay” với những bài thơ vào loại tuyệt tác như Tây Tiến, Mắtngười Sơn Tây… tạo ra sức truyền cảm mạnh mẽ trong nhiều thế hệ bạn đọc. Ðã cónhiều người viết về cuộc đời cùng giai thoại của nhà thơ, nhưng còn có một sựthật còn hơn cả giai thoại chưa được ai nhắc tới, đó là chuyện trong cuộc đờimình, Quang Dũng đã hai lần… mượn tên.
Lần thứ nhất, ông mượntên của người anh họ. Nhà thơ Quang Dũng có tên khai sinh là Bùi Ðình Dậu. Ðếnkhi đi học, do thiếu tuổi nên ông đã phải đổi giấy tờ cho người anh con nhàbác, là Bùi Ðình Diệm (cụ Diệm thật – nay là cụ Dậu hiện đã hơn 80 tuổi, đangsống cùng con cháu ở Ðan Phượng, Hà Nội). Chính vì vậy, khi giới thiệu tiểu sửcủa nhà thơ Quang Dũng, nhiều sách báo đã ghi tên thật của nhà thơ là: Bùi ÐìnhDậu (tức Diệm) (theo Kỷ yếu Nhà văn Việt Nam, NXB Hội Nhà văn 2007) hay viếtlà: Bùi Ðình Dậu (còn có tên khác là Diệm) (theo SGK Ngữ văn 12, NXB Giáo dục,1994).
Lần thứ hai, nhà thơQuang Dũng đã mượn tên của người con trai cả của mình. Trong bài thơ nổi tiếngMắt người Sơn Tây có câu: “Mẹ tôi em có gặp đâu không/ Tôi nhớ một thằng con bénhỏ”. “Thằng con bé nhỏ” đó tên là Bùi Quang Dũng, con trai cả của nhà thơ. Năm1949, Bùi Quang Dũng mới 2 tuổi, sống cùng ông bà nội ở quê.
Thời gian này, nhà thơ(lúc đó còn chưa lấy bút danh là Quang Dũng) đang phục vụ trong quân đội. Nhớcon trai da diết, nhà thơ đã lấy tên con làm bút danh của mình cho những bàithơ viết trên đường Tây tiến. Không ngờ, cái tên Quang Dũng ấy gắn chặt vàocuộc đời ông. Ðến khi con trai đi học thì rắc rối xảy ra, khiến nhà thơ phảidắt con đi làm thủ tục đổi tên từ Bùi Quang Dũng thành Bùi Quang Vĩnh. AnhQuang Vĩnh sau này trở thành nhạc sĩ, giảng dạy ở Trường ÐH Nông Lâm TháiNguyên, còn cái tên khai sinh của mình (Quang Dũng), anh đã “nhường” cho cha đểtạo nên một bút danh nổi tiếng trong nền thơ ca Việt Nam: Nhà thơ Quang Dũng.
Trần Văn Lợi